Giriş
Ülkemizde 18 yaş altında 30 bin dolayında Tip 1 diyabetli çocuk bulunuyor ve bunların en az 23 bini okul çağında. Sanofi’nin koşulsuz desteği ile Çocuk Endokrinoloji ve Diyabet Derneği tarafından Milli Eğitim Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı işbirliği ile yürütülen Okulda Diyabet Programı 12 yıldır çocukların okulda yaşadığı sorunları çözebilmek için farkındalık yaratıyor. Okulda Diyabet Programı’nın Koordinatörü Prof. Dr. Şükrü Hatun ile çocuklarda diyabeti konuştuk.
Çocukluk çağı diyabeti hakkında bilgi verebilir misiniz?
Günümüzde Tip 1 diyabetli çocukların tedavisinde günde 6-10 kez kan şekeri ölçümü ya da sensörle sürekli glukoz izlemi ve bu bilgilere dayalı olarak günde 4 kez insülin enjeksiyonu veya insülin pompa tedavisi kullanılıyor. Tip 1 diyabetli çocuklar tedavinin gerekleri yapıldığında normal ve başarılı bir ömür sürdürebiliyorlar. Bunun için de çocuk diyabet ekipleri, aileler ve öğretmenler arasında iş birliği yapılması gerekiyor. Diyabetli çocuklar haftada en az 30 saati okulda geçiriyorlar. Günümüzde, öğretmenlerin diyabet tedavisindeki rolü giderek artıyor. Öğretmenlerin bu rolü doğru biçimde üstlenebilmeleri için acil durumda ne yapmaları gerektiği konusunda eğitim alması gerekiyor. Diyabetli çocukların gerektiğinde ara öğünlerini almaları, insülinlerini yapmaları için kolaylık sağlanmalı, arkadaşları ile uyumlu ve ayrımcılığa uğramadan bir okul yaşamı sürmeleri için de çaba gerekiyor. Ayrıca bu proje, çocuklarının sağlığı için okul kapısı önünde beklemek zorunda kalan annelerin de yükünü azaltmayı hedefliyor.
DİYABET BULGULARI ÖĞRETİLİYOR
Okulda Diyabet Programı’nın amacı nedir, kaç yıldır uygulanıyor?
Program, diyabetli çocukların okulda yaşadığı sorunları çözebilmek için Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derneği tarafından, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı ve T.C. Sağlık Bakanlığı ile iş birliği yapılarak Kasım 2010’da Sanofi’nin koşulsuz desteği ile hayata geçti. Bu programın amacı, diyabetli çocukların okuldaki bakımlarını güçlendirmek ve okul personeli ile birlikte öğrencilere çocuklarda diyabet bulgularını öğreterek Tip 1 diyabetin erken tanı konmasına yardımcı olmak. Program kapsamında 12 yılda birçok aktivite yapılarak diyabetli çocukların okulda bakımı konusunda ülke düzeyinde iyileşmeler sağlandı. Ülkemizde kantin yönetmeliğinin ve sınav yönetmeliğinin diyabetli çocuklar lehine değiştirilmesi projenin kazanımlarına en büyük örneklerindendir.
BESLENME EĞİTİMİ MÜFREDATA EKLENMELİ
Ülkemizde çocuklar arasında obezite hızla yükseliyor, okul çağında diyabet de artıyor. Bu olumsuz gidişatı engellemek için neler yapılabilir?
Burada en önemli şey farkındalık. Öncelikle özellikle aileler arasında farkındalığın artması, bununla birlikte besin endüstrisinin çocuklara yönelik etkisinin azaltılması için çaba gösterilmesi gerek. Tabii ki okul odaklı programların ve egzersiz konusundaki girişimlerin de obezite ile mücadelede rolü büyük. Bununla birlikte; günde 1 saat fiziksel aktivite ile 2 saatten az ekran süresi, her gün kahvaltı edilmesi, yemeklerin ailece yenmesi, azaltılmış porsiyon boyutları, daha az atıştırmalık sıklığı ve şekerli içeceklerden uzak durmak gerek. Hamilelik sırasında kilo alımının optimize edilerek mümkünse ilk 6 ayda bebeklere yalnızca anne sütü kullanımı önemli. Okullarda da yeterli fizik aktivite, temel hareket becerilerinin geliştirilmesi ve okuldaki boş zaman süreleri yaratılması sağlanmalı. Sağlıklı beslenme ve pozitif vücut görüntüsünün önemini vurgulamak için müfredata beslenme eğitiminin eklenmesi de bu konuda yapılacak arasında önemli bir yer tutmakta.
BU BELİRTİLERE DİKKAT!
Diyabetli çocukta hangi semptomlar olur, aileler ve öğretmenlerin çocuklara yaklaşımı nasıl olmalıdır?
Çocuklarda da erişkinlerde olduğu gibi en sık görülen bulgular çok ve sık idrar yapma, çok su içme ve her zaman görülmese de iştah artmasıdır. Aileler önce çocukların her zamankinden daha çok su içmeye başladığını, suya doymadıklarını söylerler. Çok idrar yapma gün içinde çocukların dikkat çekici sıklıkta tuvalete gitmesi ile belli olur. Bu nedenle ders sırasında tuvalete gitmek için izin istemeye başlayan çocuklarda diğer bulgular araştırılmalıdır. Bunun yanında daha önce gece idrar yapmak için uyanmayan çocukların 1-2 kez idrar yapmak için uyanması ve bazen gece altını ıslatması dikkat çekicidir. Çocuklar iştahlarının artmasına rağmen kilo kaybederler. Kız çocuklarında genital bölgede mantar enfeksiyonu olabilir ya da bebeklerde inatçı pişiklerin görülebilir. Çocuklarda diyabet ayrıca çocukların okul performansını da olumsuz etkileyebilir, çabuk yorulma gibi yakınmalar olabilir ve eskisine göre daha sık devamsızlık yapmaya başlayabilirler.
ONLINE EĞİTİM BAŞLADI
“Okulda Diyabet Programı Online Eğitim Platformu”nun amacı nedir?
Okulda Diyabet Programı Online Eğitim Platformu, Okulda Diyabet Programı’nın 12’nci yılında diyabet bilincini toplumda çok daha geniş kitlelere yaymak üzere hizmete açıldı. Platformun amacı, diyabetli çocukların okulda, evlerindeki gibi güvenli bir şekilde zaman geçirmelerini sağlamak, onları desteklemek ve bunun için başta öğretmenler olmak üzere okul çalışanlarını eğitmek. Platform sayesinde daha çok çocuğa, veliye ve öğretmene zaman ve mekan bağımsız bir biçimde ulaşılarak projenin faydalarını sunulabilecek. Eğitim platformuna http://okuldadiyabet.meb.gov.tr/anasayfa adresinden ulaşılabilir.
Sanofi Türkiye ve Levant Kurumsal İletişim Direktörü Pınar Kaya:
‘#DAHAFAZLASIMÜMKÜN DİYEREK ÇALIŞIYORUZ
‘‘Sanofi’nin küresel sosyal sorumluluk taahhütlerini ülkemizde gerçeğe dönüştürüyor ve bu alandaki öncü rolümüzü #dahafazlasımümkün diyerek büyük bir gayretle sürdürüyoruz. Odağımız tüm faaliyetlerimizle ülkemizde yaşayan herkes için katma değer sağlayabilmek. Sağlığa ve sağlık konusunda doğru bilgiye erişimde fırsat eşitliği yaratmak çok önemli. Diyabette de 100 yıllık deneyim ve gerçekleştirdiğimiz çalışmalar sonucunda biliyoruz ki, diyabette farkındalık daha iyi bir yaşamın ilk adımı. İşte tam da bu vizyonla, Okulda Diyabet Programı’na tam 12 yıldır koşulsuz destek vermenin gururu ve mutluluğunu taşıyoruz. Milyonlarca çocuk ve yetişkine ulaşarak diyabet konusunda farkındalık yaratan projemizi sürekli geliştirerek güçlendirmeye devam ediyoruz. Okulda Diyabet Programı Online Eğitim Platformu, eğitimleri zaman ve mekandan bağımsız, her zaman erişebilir kılıyor. Bundan sonra hem yüz yüze hem de online eğitimlerimizle etki halkamızı daha da genişletecek olmanın mutluluğunu yaşıyoruz.
OKULLARDA HİJYEN SEFERBERLİĞİ
‘Temiz Tuvalet Kampanyası’ ile 22 yıldır temizlik ve hijyen kavramının önemine yönelik çalışmalar yürüten OPET, Milli Eğitim Bakanlığı işbirliği ile ‘Tertemiz Yarınlar Okullardan Başlar Projesi’ni başlattı. Öğrencilerde temizlik ve hijyen konularındaki farkındalığı hedefleyen proje 81 ildeki Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı tüm resmi okullarda ana sınıfından lise son sınıfa kadar uygulanacak. Tüm öğrencilerde temizlik ve hijyen bilinci oluşturararak , kalıcı davranış değişikliği sağlanması amaçlanan projede ayrıca Türkiye genelinde 77 bin okulda her kademe ve düzeyde görev yapan öğretmenlere videolu eğitim modülleri hazırlanacak. Sınıf öğretmenleri tarafından hayata geçirilecek ‘İyi Uygulama Örnekleri’ ile okul yönetimleri, okul aile birlikleri, öğretmenler, okul temizlik görevlileri ve velilerde hijyen farkındalığını artırmak üzere çalışmalar yapılacak.
BAŞARININ ANAHTARI
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan, Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer ve OPET Yönetim Kurulu Kurucu Üyesi Nurten Öztürk’ün katılımıyla Ankara OSTİM İlkokulu’nda başlatılan projenin açılışında konuşan Emine Erdoğan, temizlik bilincinin, çocukların akademik başarısında doğrudan etkisi olduğunu belirterek, “Dünyanın tecrübe ettiği en büyük salgınlardan biri olan koronavirüs salgını, temizlik farkındalığının hayati önemini bir kez daha gözler önüne serdi. Bağışıklık sistemi, enfeksiyon, bulaşıcı hastalıklar gibi birçok başlık hayatımızın ana gündemi haline geldi. Ve bu büyük felaketle mücadelede, temizliğin, birçok hastalık için en önemli önleyici tedbir olduğunu hep birlikte tecrübe ettik. Temizliğin bir alışkanlık haline gelmesi, sadece öğrencinin değil büyük resimde toplum sağlığının korunmasında da önemli bir rol oynuyor. ‘Temiz Yarınlar Okullardan Başlar’ projesinin temizlik kültürü adına önemli bir kazanım olacağına inanıyorum” dedi. OPET Yönetim Kurulu Kurucu Üyesi Nurten Öztürk ise “Milli Eğitim Bakanlığımız ile el ele vererek tüm Türkiye’de 77 binden fazla okulda öğrenim gören tüm çocuklarımızın hijyen bilincini hayatlarının bir parçası haline getirmesi, bu bakış açısının toplumun tüm kesimlerine ve geleceğe taşınması en büyük arzumuz” diye konuştu.
‘SAĞLIĞI ANLAMAK’ SERGİSİ
Türkiye’de sağlık okuryazarlığı düzeyini artırmayı hedefleyen Bayer’in düzenlediği , ‘Sağlığı Anlamak’ sergisinde insan vücudu ile ilgili çok önemli bilgiler veriliyor. Dolaşım ve sinir sistemi, bağışıklık sistemi, gündelik sağlıklı yaşam alışkanlıkları, vitaminler gibi pek çok konuya temas edilen sergide öğretici bilgiler içeren interaktif ekranlar bulunuyor. Birebir deneyim alanları bulunan sergi, İstanbul’dan sonra 15-27 Kasım tarihleri arasında Ankara Panora AVM’de olacak. Sağlığı Anlamak sergisi sonraki aylarda da Türkiye’nin farklı yerlerinde ziyarete açılacak. Bayer Tüketici Sağlığı Ülke Müdürü Erdem Kumcu: “22 Ekim Sağlık Okuryazarlığı Günü’nü her yıl etkili projelerle kutlamaya kararlıyız. Geçtiğimiz yıl IPSOS ile yaptığımız araştırma, sağlık okuryazarlığı düzeyimizi artırmak için çalışmalar yapılması gerekliliğine işaret ediyordu. Biz de bu yıl, VR gibi teknolojik yöntemleri de kullanarak interaktif bir sergiyi hayata geçirdik. İzleyiciler, sergide hem keyifli vakit geçirecek hem de sağlık konusundaki bilgilerini tazeleme fırsatı bulacak” dedi.
GIDA İSRAFINA DİKKAT ÇEKİYOR
Türkiye’de bir yılda toplanan çöpün yarısını evlerdeki gıda atıkları oluşturuyor. Sürdürülebilir gıdayı odak noktasına alan Banvit BRF, Millî Eğitim Bakanlığı işbirliğinde gerçekleştirdiği ‘Akıllı Çocuk Sofrası’ projesi ile çocuklar, ebeveynler ve öğretmenlerde davranış değişikliği yaratmayı ,toplumdaki gıda israfı ve sorumlu gıda tüketimi bilincini arttırmayı hedefliyor. Banvit BRF Pazarlama ve Kurumsal İletişim Direktörü Yasemin Gürleroğlu “Gıdanın sürdürülebilirliği konusundaki sorumluluklarımızın bilincindeyiz. Gıda ısrafına dur diyecek bir neslin yetişmesi için çalışıyoruz” diyor. Bu amaçla uzman isimlerin hazırladığı eğitici ve öğretici içeriklere Akıllı Çocuk Sofrası web sitesi, EBA TV ve sosyal medya platformlarından ulaşılıyor.
