Av. Hakan TOKBAŞ Tüketicilerden alınan senetler geçersiz midir?
HABERİ PAYLAŞ

Tüketicilerden alınan senetler geçersiz midir?

Haberin Devamı

Hepimizin malumudur; piyasada özellikle inşaat şirketleri veya ev eşyası satan mağazalar, taksitli satış yaptıkları zaman müşterilerinden senet alırlar. Peki, bu senetlerin çoğu zaman geçersiz olduğunu söylesem…

Aslında yıllardır var olan basit bir kanun hükmüdür; ancak, ne satıcıların ne de tüketicilerin bir çoğunun bu hükümden haberi yoktur. Bu sebeple, kanuna aykırı imzaladıkları senetleri geçerli zannederek işlem yapmaya devam ederler.


Tüketicilerden alınacak senetler için düzenlenen kanun hükmü nedir?



Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 4. maddesi “Tüketicinin yapmış olduğu işlemler nedeniyle kıymetli evrak niteliğinde sadece nama yazılı ve her bir taksit ödemesi için ayrı ayrı olacak şekilde senet düzenlenebilir. Bu fıkra hükümlerine aykırı olarak düzenlenen senetler tüketici yönünden geçersizdir.” buyurmaktadır. “Buyurmaktadır” diye özellikle belirtiyorum; çünkü bu hüküm emredici bir kanun hükmüdür. Yani aksine anlaşmalar yapılamaz. Nama yazılı senet ne demektir?

Kısaca, hukuk sistemimizde senet türleri üç çeşittir: Nama Yazılı Senetler, Emre Yazılı Senetler ve Hamiline Yazılı Senetler.

Nama Yazılı Senedin tanımı, Türk Ticaret Kanunu’na göre şöyledir: “Belli bir kişinin adına yazılı olup da onun emrine kaydını içermeyen kıymetli evrak nama yazılı senet sayılır.”


Nama Yazılı Senet tüketiciyi nasıl korur?


Emre yazılı senetler ciro ile devredilebilirken nama yazılı senetler sadece alacağın temliki yolu ile devredilebilir.

Ciro ile devredilen senetler bakımından yeni alacaklı, borçlu ile esas alacaklı arasındaki hukuki işlemi tanımak zorunda değildir. Onlar arasında her ne olursa olsun, ciro ile senedi devralan, esas ilişkiden bağımsız bir şekilde alacak hakkını korur.

Ancak, alacağın temliki yolu devredilen senetlerde durum böyle değildir. Alacağın temliki yolu ile senedi devralan kişi, esas ilişki ile bağlıdır. Yani senedin esas tarafları arasında olan hukuki ilişkiyi bilmek ve borçlunun borcunu yerine getirebilmesi için alacaklının da edimini ifa ettiğine emin olmak zorundadır. Aksi takdirde borçlu, esas alacaklıya karşı olabilecek bütün itiraz ve savunmalarını temlik alana karşı da ileri sürerek borcundan kurtulabilecektir.

Peki, bu karmaşık kavramlar neyi ifade etmektedir?


Özetle denilebilir ki, nama yazılı senetler tüketiciyi korur. Mesela inşaat şirketinden maketten aldığınız bir konut var.

Siz, aldığınız konutun 12 ayda biteceğine güvenerek, satış bedelini, bir kısım peşin kalan miktarı da 24 ay taksitle ödemek üzere anlaştınız. Taksitler için senetler verdiniz. Senetleri ödemeye devam ediyorsunuz fakat inşaat şirketi konutu zamanında bitirmedi; hatta belki bitirmeye de niyeti yok. Ancak sizin senetleri piyasaya kendi borçları için dağıttı. Bu durumda, siz de sözleşmeden dönerek, senetleri ödememek isteyebilirsiniz. İşte bu durumlarda nama yazılı senetleri devralan kişilere de sözleşmeden dönülmesi sebebiyle artık borçlu olunmadığı ileri sürülebilir.

Senedin nama yazılı olup olmadığı nasıl anlaşılır?


Uygulamada genellikle kırtasiyelerden alınan senetler kullanılır. Bu senetler ise emre yazılı senetlerdir. Bu senetlerin nama yazılı hale getirilebilmesi için, senet üzerindeki “emrine” kayıtlarının çizilip, “namına” kayıtlarının konulması ve her iki tarafında bu kayıtları paraflaması gerekir. Bu işlem yapılmadı ise senetler nama yazılı değil, emre yazılı demektir.


Emre yazılı senet alınırsa sonucu ne olur?


Kanun hükmünde de açıkça belirtildiği üzere, eğer alınan senetler nama yazılı değil ise, bu senetler tüketici açısından geçersizdir. Hatta nama yazılı olsa dahi, her bir taksit için ayrı ayrı alınmadı ise, toplam borç için tek bir senet alındı ise, yine tüketici açısından geçersizdir.


Senetlerin geçersiz olması durumunda tüketici ne yapmalıdır?


Tüketiciler, kendisinden alınan senetlerin geçersiz olduğunu anlamış ise, hemen Tüketici Mahkemelerinde bu senetlerin geçersiz olduğunu ve dolayısıyla kendi açısından iptal edilmesini talep edebilir. Senetlerin iptalini talep etmek, esas sözleşmeye etki etmeyecektir. Yani tüketici, sözleşmeye devam ederek de senetlerin iptalini talep edebilir.

Eğer tüketici, senedin iptalini talep etmemiş ve bu arada da ödeyemediği vadesi gelmiş bir senet icra takibine konulursa, icra takibini yapan kim olursa olsun, (yani ister sözleşmenin tarafı olan alacaklı şirket isterse onun senedi devrettiği üçüncü kişiler) takibe itiraz edilerek senetten doğan borçtan kurtulmak mümkündür. Ancak bu durum, esas borçtan da kurtulmak anlamına gelmez, yani senet geçersiz olabilir fakat alacaklı bütün taahhütlerini yerine getirmiş ise yine alacağını senede dayalı olmasa da sözleşmeye dayanarak her zaman talep edebilir.

Sıradaki haber yükleniyor...
holder