Giriş
Elmadağ ve İdris Dağı’nın yamaçlarındaki derelerin suyunu toplayan Hatip Çayı Vadisi’nde bulunan Mamak coğrafyası, bu özelliğiyle doğal bir mirasın sahibi. Elmadağ, yamaçlarındaki kaynak sularıyla tarih boyunca Ankara’nın içme suyu ihtiyacını karşılamış.
Günümüzde de bu güzellikler varlığını koruyor. 1983’te yapılan bir düzenlemeyle ilçe olan Mamak, Ankara’nın merkez ilçelerinden.
Ancak sahip olduğu coğrafyası ile antik çağlardan itibaren insanoğlunun yaşam izlerine rastlanan bir bölge. Anadolu Selçuklu Dönemi’nde bölge, bağ ve bahçeleriyle şehrin meyve ve sebze ihtiyacını karşılamış; geniş otlakları ve çayırlarıyla da hayvancılığın gelişmesinde önemli rol oynamış. Osmanlı Dönemi’nde Kayaş Bahçeleri “Ankara’nın meyvehanesi” olarak meşhur olmuş. Milli Mücadele yıllarında Ankara’da ilk askeri hastane olan Cebeci Hastanesi, Mamak’ta kurulmuş. Cumhuriyet’in ilanından sonra kurulan Kayaş Kapsül Fabrikası ve Mamak Gaz Maske Fabrikası ise milli sanayinin ilk kurumları olarak tarihe geçiyor. Dünyada sadece Hüseyin Gazi Dağı’nda ve bin 400 metre yükseklikte yaşayan “Dişli Çakşır” bitkisi de Mamak’ta yetişiyor.
BÜYÜK DEĞİŞİM
Mamak, yeni kurulan bir ilçe olmasına rağmen zengin bir tarih belleğine sahip... Geçmişte yapılan yanlış şehirleşme politikaları sonucu gecekondu bölgesi olarak anılan Mamak, geleceğin cazibe merkezi hâline gelen bir ilçe olma yolunda hızla ilerliyor. 2012’de başlatılan Türkiye’nin her yerinde kentsel dönüşüm projeleri kapsamında ise artık Ankara’nın en yeşil ilçelerinden. Gecekonduların yoğun olduğu Mamak’ta bugüne kadar toplam 10 bin 191 konut ve 70 ticari işyeri vatandaşlara teslim edilmiş. Ekolojik köyden lavanta bahçesine kadar kent içi tarım uygulamalarıyla sürdürülebilir yaşama katma değer sağlayacak projeler geliştiren Mamak Belediyesi, ilçenin çehresini değiştirecek çalışmalar yapıyor. “Mamaklıyım demekten gurur duyacakları bir şehir inşa ediyoruz” diyen Mamak Belediye Başkanı Murat Köse ile ilçenin yaşam kalitesini yükselten projeleri konuşuyoruz. Gökçeyurt Mahallesi’ndeki Ekolojik Köy de bu projelerden biri. 25 bin metrekarelik alanda hayata geçirilen Ekoköy projesi kapsamında meyve ve sebze bahçelerinin yanı sıra doğal ürünler üretecek atölyeler ve satış yerleri, lavanta ve gül bahçesi, aromatik ve tıbbi bitkiler, tohum ambarı ve sera da yer alıyor. Proje geleneksel köy yaşamını turizme açmayı hedeflerken şehir insanının doğayla kopmuş bağlarını da onarıyor. Başkan Köse, “Toprak kokusunu özleyen Mamak’a gelsin” diye boşa demiyor. Ekoköy’de her adımda farklı bir alan gözünüze çarpıyor. Bir yanda meyve ve sebzeler yetiştiriliyor bir yanda güller, lavantalar mis gibi kokuyor.
ATA TOHUMLARINA TAM DESTEK
Meyve sebze yetiştiriciliği demişken; ata tohumlarına da büyük önem veriliyor. Mamak’ın yerli ve milli üretimde örnek ve öncü bir ilçe olması adına tarımsal projelere büyük önem verdiklerini kaydeden Köse, şöyle konuşuyor: “Yerli tohumlarımızın yok olduğu bu günlerde, ülkemizin tüm bölgelerinden getirdiğimiz geleneksel ata tohumlarımızı çoğaltarak üreticimize ulaştırmak istiyoruz. Tarım ve hayvancılık ekonomimize ve geleceğimize yön verecek.
TOPRAK BÜYÜK BEREKET VERECEK
Ekoköy kapsamında toprak büyük bir bereket verecek. Suyumuz ve havamızla birlikte kırsalı korumayı ve kalkınmayı sağlamayı amaçlıyoruz. Böylelikle köy turizmini de canlandıracağız. Geleneksel köy yaşamının hakim olduğu Ekoköy’de erikten kayısıya, cevizden, elmaya 400 ağaç meyve verdi. Doğayla birlikte tarım ve köy hayatıyla buluşarak üretimi ve köyün geleneksel kültürünü yaşama şansı bulacak olan Ankaralılar, tarhana yapımından salça yapımına kadar birçok önemli tecrübeyi de yaşayabilecek. Mamak’ımızı tarımın merkezi yapma yolunda ilerliyoruz. Mamak’ımız yeşilleniyor. Ayrıca, 4 ayrı seramızda üretilen bitki ve ağaçları kamusal alanların güzelleştirilmesinde kullanarak, tasarruf sağlamış oluyoruz.”
LAVANTA KOKUSU YÜKSELİYOR
Lavanta tarlaları son yıllarda ziyaretçi akınına uğrayan yerler halini almış durumda. Belediyenin Ekoköy’de oluşturduğu lavanta bahçeleri de hem görsel şölen sunuyor hem de ilçe ekonomisine katkı sağlıyor. Köse, “Lavanta bahçeleri ile Mamak, hem ekonomi hem de turizm yönünden canlanıyor. Görsel şöleni arkasına alıp fotoğraf çektirmek isteyenler soluğu burada alıyor. İlaç ve kozmetik sanayisinde önemli bir yere sahip, ekonomik değeri yüksek, turizmin de gözdesi olan lavanta kokusu Mamak’ı sarıyor. Yetiştirdiğimiz lavantalardan MAKKOP bünyesinde sabunlar, lavanta keseleri, lavanta kolanyası üretimi de yapılıyor. Böylelikle kadın girişimini yine desteklemiş oluyoruz” diye konuşuyor.
BAŞKENT’İN YENİ CAZİBE MERKEZİ
Başkent’e değer katan yatırımlarla Mamak’ın Ankaralıların tercihi haline geldiğini söyleyen Köse, şöyle devam ediyor:
“Gecekonduların yoğun olduğu Mamak’ta kentsel dönüşüme hız verdik. Yeni Mamak Dönüşümü projemiz kapsamında toplamda 4 bin 921 konut kazandırmış olacağız. Geçmişte bir takım olumsuz imajlarla anılan Mamak, şimdi bilim merkezleriyle, şenlikleriyle, tematik parklarıyla, geleneksel Ankara konaklarıyla, ekolojik köyleriyle, lavanta bahçeleriyle, millet bahçeleriyle, millet kıraathaneleriyle ve kadın kooperatifiyle başkentimizin ekonomisine canlılık veriyor. Projelerimizin hepsi, ince elenip sık dokunmuş, üzerinde düşünülmüş ve göreve geldiğimiz tarihten bugüne geçen 3 yılda özenle planlanıp uyguladığımız projeler. Güzel Mamak, daha güzel olacak demiştik. Bu sözü gerçeğe dönüştürdük ve artık ‘Mamak daha güzel oluyor’ diyoruz. İnsana yatırımın en değerli yatırım olduğuna ilişkin inancımızı ortaya koyan işler yaptık. Her yıl bir önceki yıldan daha güzel bir Mamak oluşturmak için çalışıyoruz.”
HER KESİME YÖNELİK PROJELER
Şehrin imkanlarından herkesin faydalandığı bir yer inşaa ettiklerini ifade eden Köse, “Gençlerimizin yanı sıra yaşlılarımız, anne adaylarımız, bebeklerimiz, kadınlarımız, esnafımız, çalışanlarımız, emeklimiz hepsi için neler yapabileceğimizi düşünüyor, onların sesine kulak veriyor, ihtiyaçları tespit ediyor ve özel projelerle hizmet ediyoruz. Her çocuğumuz bir enstrüman çalsın, en az bir alanda lisanslı spor yapsın demiştik. Mamak, 16 branş, 12 tesisiyle 4 bin 330 sporcusuyla gurur duyuyor. Uyanık kütüphanelerimiz, başarıya odaklanan gençlerimiz için 24 saat fayda sağlayabilecekleri önemli mekânlar haline geldi. Bebek ve çocuk kütüphaneleri de kazandırdığımız önemli projelerden. Mamak Sokak Hayvanları Rehabilitasyon Merkezi ve Geçici Bakımevi’nden hayvan sahiplenenlere ücretsiz destekler sağlıyoruz. Engelsiz Kafe’yi inşa ettik. Bir şehrin yeşil alanları arttıkça değeri de artar. 3 yılda 9 parkı hizmete açtık. Sadece Mamaklıların değil tüm başkentin nefes almasını sağlıyoruz. Yeşil seferberliğimiz her alanda sürüyor. 42 bin metrekare büyüklüğündeki Kartaltepe Parkı’na bin 700 ağaç, 16 bin 165 bitki dikildi.”
HEM ÜRETİYORLAR HEM KAZANIYORLAR
Mamak Belediyesi’nin kadınlara istihdam sağlamak ve sosyal anlamda gelişmelerine zemin oluşturmak için kurduğu Mamak Kadın Kooperatifi (MAKKOP) bulunuyor. Mamak’ta kadın iş gücüyle üretilen fakat unutulmaya yüz tutmuş ilçeye özgü yöresel lezzetlerin yeniden hatırlanması ve korunması için çalışmalar yürütülüyor. Hatta geçtiğimiz yıl MAKKOP bünyesinde üretilen “Mamak Kutludüğün Ekşi Maya Ekmeği” ve “Mamak Ravak Yoğurdu”, Coğrafi İşaretli Ürün tescilini aldı. Sabahın ilk ışıklarıyla fırının başına geçen ev hanımların yüzlerce yıllık tarifle hazırladığı ekmeklerin ünü il sınırlarını aşmış durumda. Fırında her gün yüzlerce ekmek pişiren kadınların hedefi bu lezzetle tüm ülkeyi tanıştırmak. Ravak yoğurdu da kadınlar tarafından geleneksel yöntemlerle üretiliyor. Eski dilde ‘sütün kaymağı’ anlamına gelen yoğurdu üretmek ayrı bir meziyet istiyor. 10 litre sütten sadece 1 kilo elde edilebilen bu özel lezzetin de nesilden nesile aktarılması hedefleniyor. Kutludüğün Mahallesi’nin binlerce yıllık tarihi olduğunu belirten Köse, “Lezzeti ile bağımlılık yapan Kutludüğün mahallemizin ekmeğini ülke genelinde aranan doğal ürünler içinde göreceğiz. Katkısız oluşu bağışıklığa destek oluyor. Yalnızca sütün yağından elde edilerek yapılan ve hiçbir katkı maddesi içermeyen Ravak yoğurdumuz da yüksek besin değeri ile tam bir şifa kaynağı. Kooperatifte kadın istihdamını en yüksek seviyede tutmak çok önemli” diyor.
Mamak Kadın Kooperatifi bünyesinde üretilen “Mamak Kutludüğün Ekşi Maya Ekmeği” ve “Mamak Ravak Yoğurdu”, 6 Ağustos 2021’de TÜRKPATENT kurumundan Coğrafi İşaret Tescil Belgesi aldı.
