Giriş
Geçmişten bugüne Türkiye’nin bereketli topraklarından doğan ata tohumları yeniden sağlıkla tarlalardan sofralara ulaşıyor. Ata tohumu, DNA dizilimine müdahale edilmeden ve saflığı korunarak çoğaltılıyor. Ürünlerin temel özelliği ise ekim, çoğaltma ve yetiştirme işlemlerinin hiçbir aşamasında kimyasal müdahale yapılmaması. Mahsuller, Anadolu çiftçilerinin ektikleri doğal ve katkısız ürünlerden elde ediliyor. Tarih boyunca tarımsal üretim açısından iyi bir coğrafyaya sahip olan ülkemizde yerel çiftçilerin ürettiği ve nesilden nesile aktardığı doğal sebze ve meyvelerin tohumları yüzlerce yıl sonra bile kullanılabiliyor. Kültürel tarım mirasının en önemli değerlerinden ata tohumları, merkezi ve yerel yönetimlerin hayata geçirdiği projelerle sürdürülebilir tarımın da öncüsü oluyor. Yaşamın kaynağı tohumun milli ruh ile sürdürülebilirliğinin sağlanması, tarımda yerli ve milli duygusunun kazandırılması hedeflenirken, dünyanın önde gelen tohum üreticisi ülke olma yolunda ilerleme kaydediliyor.
KADIN ÇİFTÇİLERİN ELLERİNDE YEŞERECEK
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı’nca desteklenen, Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanlığı ortaklığı ile GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nce (GAPTAEM) yürütülen ‘Ata Tohumları Kadın Çiftçilerin Elinde Yeniden Yeşeriyor’ projesi yerel kalkınmada örnek olmayı hedefliyor. Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Tarım Hizmetleri Daire Başkanlığı bünyesinde kurulacak ‘Yerel Tohum Gen Bankası’nda muhafaza edilecek tohumların, bir örneği de Ulusal Gen Bankalarına gönderilecek. Proje kapsamında toplanan yerel çeşitlerin; kaliteli, verimli, hastalıklara dayanıklı yeni çeşitlerin ıslahında da kullanılması hedefleniyor. Tüm şehirlerde üretimi devam eden yerel çeşitler ve ata tohumları toplanıp koruma altına alınıyor. Bazı bölgelerle özdeşleşmiş kimi tarım ürünleri patenti alındıktan sonra, ulusal ve uluslararası boyutta tanıtılarak yöre turizmine, hatta eko turizmin gelişmesine katkı sağlayacak. Yerel çeşitlerin tescili ve sertifikalı tohumluk üretimi sayesinde başta aile işletmeleri ile kadın çiftçilere standart hammadde üretiminde destek olacak. Projede Urfa’nın kabağı, kavunu, şengosu, tat karpuzu, tophan patlıcanı, asel Urfa domatesi; Batman’ın Kozluk sir yerel sarımsağı; Kilis’in zabaran patlıcanı yer alıyor.
AYDIN’DA YERLİ VE MİLLİ TARIM BAŞARISI
Aydın Büyükşehir Belediyesi, 2014’ten bu yana yerel tarımın güçlendirilmesi ve ata tohumlarının gelecek nesillere aktarılması amacıyla sürdürdüğü çalışmalara devam ediyor. Ata Tohumları Projesi kapsamında, kışlık ve yazlık olmak üzere yılda 3 milyon fide dağıtılan belediye, yerli ve milli tarım değerlerinin yaşatılması adına çalışmalar yürütüyor. Belediyeye ait seralarda hazırlanan fideler hem üreticiye hem de vatandaşlara katkı sağlıyor. Belediye Başkanı Özlem Çerçioğlu, yerli tohumların korunmasının kültürel bir sorumluluk olduğuna dikkat çekerek, “Biz bu topraklarda üretmenin, alın terinin ve yerli tohumun değerini çok iyi biliyoruz. Tarımı desteklemek, çiftçimizi güçlendirmek ve gelecek kuşaklara sağlıklı yarınlar bırakmak bizim en temel sorumluluklarımızdan biri. Bu yüzden ata tohumlarımızı sadece korumuyor, aynı zamanda üretmeye ve yaygınlaştırmaya devam ediyoruz. Vatandaşlarımızın da yerel tarım ürünlerine bizler gibi sahip çıkmalarını istiyoruz” diyor. Aydın Büyükşehir Belediyesi, aynı zamanda 20 dönüm ve altında araziye sahip üreticilerin arazilerine son teknoloji drone’larla ücretsiz gübre atımı da gerçekleştiriyor.
BOLU’DA ÜRETİCİYE YERLİ FİDE DESTEĞİ
Kendi seralarında yerli fide üretimi gerçekleştiren Bolu Belediyesi, bu yıl da yüz binlerce fideyi Bolulularla buluşturuyor. Tamamen Bolu’ya özgü ata tohumlarından elde edilen yaklaşık 200 bin kök sebze fidesi, Bolu Belediye Başkanı Tanju Özcan’ın hayata geçirdiği proje ile üreticiye sunuluyor. Park ve Bahçeler Müdürlüğü bünyesinde domates, biber, salatalık, patlıcan, kabak ve altın çilek başta olmak üzere üretilen fideler, mayısın ilk haftasından sonra üreticiyle buluşacak.
SEFERİHİSAR TOPRAKLARINDA DOĞAN ŞİFA KAYNAĞI
İzmir’in turizmle öne çıkan ilçelerinden Seferihisar’da belediyenin girişimleriyle Anadolu’nun on bin yıllık ata buğdaylarından biri olan ‘topan karakılçık buğdayı’ coğrafi işaret aldı. Seferihisar Belediye Başkanı İsmail Yetişkin’in de katkılarıyla, Tarımsal Hizmetler Müdürlüğü’nün iki yıllık çalışmalarıyla tescillenen tohum, bölgenin tarımsal mirasının koruması adına büyük adım atıldı. Yüksek mineral, lif ve protein içeriğine sahip topan karakılçık buğdayı, gluten oranının düşüklüğü, A-E-K-C vitaminleri, demir, fosfor, potasyum, selenyum gibi önemli mineralleri bünyesinde barındırıyor. Özü yanmadan buğdayın sahip olduğu değerli mineral ve vitaminlerin korunması için taş değirmenlerde öğütülüyor. Çölyak ve alerji hastaları için şifa kaynağı tohum, yerelde de üretime ilgiyi artırıyor.
ÇANAKKALE’NİN ‘TOHUM SANDIĞI
Çanakkale Belediyesi Tohum Sandığı projesi ile 5 Mayıs 2017’den bu yana nesilden nesile aktarılmış yerel tohumları, takas ve bağış yöntemiyle zenginleştiriyor. 170 çeşit tohumu bünyesinde barındıran Tohum Sandığı’na şahsen yapılan ziyaretlerde üreticilere tohum ekimi, yetiştirme, bitki besleme ve tohum alma dönemlerini kapsayan her aşama ile ilgili teknik bilgi desteği veriliyor. Uygulamalı tohum ekim etkinlikleri ile çocukların, tohum ve toprakla yakın ilişki içinde olmaları sağlanıyor. Bu yıl 10 Mayıs’ta gerçekleştirilecek ‘6. Yerel Tohum Takas Şenliği’nde yine on binlerce tohum paketi ve domates, biber, patlıcan fideleri vatandaşlara ücretsiz dağıtılacak.
22 İLDE, 350 NOKTADA SATIŞA SUNULUYOR
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın başlattığı ‘Mirasımız Yerel Tohum’ projesi ile yerel tohumlar korunurken aynı zamanda yaygınlaştırılıyor. Tohumların çoğaltılması, tanımlarının yapılması ve tescil işlemleri Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesindeki kuruluşlar olan Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM), Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) ve Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü (BÜGEM) tarafından yürütülüyor. Üretilen 11 çeşit ata tohumu (orom dere otu, turuncu domates, Urfa kabağı, tat karpuzu, Urfa kavunu, şelengo, yamula, topak, koçaş, zabaran ve tophan patlıcanları) projeye destek için Türkiye genelinde 22 il ve 350 noktada Tarım Kredi Kooperatifi marketlerinde satışa sunuluyor.
BİNLERCE YIL SONRA YENİDEN KARATAY’DA HAYAT BULUYOR
Karatay Belediyesi, Konya’da unutulmaya yüz tutmuş birçok ata tohumunu ‘Karatay Ata Tohum’ projesiyle yeniden tarıma kazandırarak gelecek nesillere aktarıyor. Belediye Başkanı Hasan Kılca, “Ata tohumlarımızı koruyarak gelenekten geleceğe bir yolculuk yapıyoruz. 300 bin metrekarelik ata tohumu üretim alanında 34 çeşit doğal ürün yetiştiriyoruz. Hem yerel tarımı teşvik ediyoruz hem de sağlıklı gıdaya erişimimiz artıyor. Sebze ve meyvelerimizden katma değer ürünler de elde ediyoruz. Bunlardan biri de bal kabaklı çikolatalarımız. Girişimci kadınlarımızın da istihdama katılımına katkı sunuyoruz. Kadınlarımızın bu projelerde yer almasını önemsiyoruz. Konya Büyükşehir Belediyemiz ile Saraçoğlu bölgemizde yaklaşık 15 milyon metrekarelik alanda tarımsal üretim yapıyoruz” diye konuşuyor.
GEÇMİŞTEN GELECEĞE TAKAS ŞENLİĞİ
Nilüfer Belediyesi’nin geleneksel hale getirdiği Tohum Takas Şenliği bu yıl 10’uncu kez düzenlendi. Nilüfer Kent Bostanları’nda yetiştirilen ve 30 yerel çeşitten oluşan 27 bin 250 paket tohum şenlikte ücretsiz dağıtılarak geçmişten geleceğe ata tohumlarının yolculuğu desteklendi. Bursa’nın yanı sıra İzmir, Eskişehir, Balıkesir ve Yalova gibi çevre illerden gelen belediyeler, dernekler ve vakıflar da şenlikte stant açarak yöresel sebze ve meyve tohumlarını paylaştı. Tarımın gelişmesi ve vatandaşların sağlıklı gıdaya ulaşması için yol haritası hazırladıklarını dile getiren Belediye Başkanı Şadi Özdemir, “Belediyemize ait arazilerde ahududu ve benzeri ürün denemeleri başlattık. Çocuklarımıza ve insanlığa kurak ve verimsiz bir dünya bırakmak istemiyoruz” diyor.
