Giriş
Türk halkının hiç vazgeçemediği tasarruf araçlarından biri altın. Son 3 yılda yüzde 110 kazandırdı. Gramı 334 lirayla rekor kırınca, ilgi daha da arttı. Bu noktada en çok ‘Gram mı, çeyrek mi alayım?’ diye soruluyor. Biz de al-sat arasındaki farktan, eski-yeni tarih arasındaki farka kadar hangisinin daha avantajlı olduğunu sizin için araştırdık...
HESAPLAR İKİYE KATLANDI
Altında son dönemde görülen ralli ve kısa sürede bıraktığı yüksek kâr, vatandaşın daha çok alım yapmasını, altın almayı düşünmeyenlerin de alıma geçmesini sağladı. Altına ilgi Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) verilerine de yansıdı.
Buna göre; Ocak 2019’da 40.8 milyar lira olan vatandaşın altın hesapları yüzde 107 artışla Ocak 2020’de 84.7 milyar liraya ulaştı. Darphane verilerine göre de sadece ocakta 1.3 milyon adet çeyrek ve yarım gibi Cumhuriyet Altını üretimi yapıldı. Üretim artışı yüzde 10.
AĞIRLIK AZALDI AYAR DÜŞTÜ
Altın, tasarruf aracı olmasının yanında düğün, sünnet ve özel günlerde de hediye amaçlı kullanılıyor. Artan fiyatlarla hediye amaçlı üretilen altınların ağırlığı ve ayarı düştü.
Çeyrek altın 500 lirayı aşınca gram öne çıksa da 0.5 (yarım gram) altına da ilgi yoğun. Gram altın normalde ‘24’ ayar. Ancak piyasada daha ucuz olduğu için ‘22 ayar’ 1 gram ve 0.5 gramlık altınlar da satışta. Ayar farkı gramda 15-20 lira etkiliyor.
AL-SAT FARKINA DİKKAT!
Halkın genel alışkanlığı çeyrek alma yönünde. Bilezik ve kolye de alıp tasarruf etmeyi tercih edenler var. Gram, çeyrek, bilezik... Yatırımlık altında yükselişten kazanmak kadar, al-sat fiyat farkının en az olduğu altın çeşidini tercih etmek de bir o kadar önemli.
24 ayar gram altının al-sat farkı hem kuyumcularda hem de bankada daha az. Hatta 1 liraya kadar düştüğü oluyor. Gram altın alırken de kapalı paket tercih edilmeli. Çeyrekte ise makas açılıyor. Hele bir de talep artıp piyasada ‘çeyrek’ azaldıysa fark iyice artıyor.
Altın ve Para Piyasaları Uzmanı Mehmet Ali Yıldırımtürk’ün verdiği bilgiye göre; çeyrekte al-sat farkı Kapalıçarşı’da 10 lira. AVM’lerde ve uzak semtlerde bu fark 20 liraya kadar çıkıyor. Özellikle altın fiyatlarının sert dalgalandığı bu günlerde fark daha da yüksek.
BİLEZİK VE KOLYEDE KAYIP VAR MI?
Bilezik ve kolye gibi işçilik gerektiren altınların al-sat farkı bir hayli yüksek. Bu tip takılar alınacaksa daha az kayıp olduğu için 22 ayar tercih edilmeli.
Fiyatın sabit kaldığı hesap edilirse 22 ayar bilezik satılırken yüzde 5 kaybettirirken, 14 ve 18 ayar bilezikte kayıp yüzde 30-40’lara ulaşıyor. Kuyumcuların aktardığı bilgi bu yönde. Gram ve çeyrek altında işçilik maliyeti yok. Bu yüzden al-sat farkı bilezik ve kolyeye göre daha az.
‘AYAR’INIZLA OYNATMAYIN!
Gram altın alırken ayarının 22 mi, 24 mü olduğuna dikkat edin. Çünkü 24 ayar gram alıyorum derken 22 ayar alıp 24 ayar fiyatı ödeyebilirsiniz. Haliyle bu altını bozdururken elinize daha az para geçecektir.
FİZİKİ OLARAK ÇEKMEK MÜMKÜN
Bazı bankalar (TEB, Denizbank, Kuveyt Türk gibi) hesaptaki altınları fiziki olarak veriyor. Ama burada genelde 1 kilogram ve katları gibi şartlar söz konusu oluyor. Yani her banka 30-50 gram fiziki altın vermeyebiliyor. Bu durumun iyi araştırılması gerekiyor. Bir de fiziki altın alırken binde 5 civarında komisyon kesiliyor.
VADELİ HESAPLA ÇİFTE KAZANÇ
Vadeli altın hesabı, hem altının yükselişinden faydalanma hem de faiz getirisini altın olarak elde etme imkanı sağlıyor. Üstelik 150 bin liraya kadar olan altın hesapları devlet güvencesinde. Vadeli altın hesabını şubelerden ya da internet bankacılığından açmak mümkün. Vadeli hesapta, vade sonunda elde edilen faiz tutarının yüzde 15’i oranında stopaj kesiliyor.
BANKA HIZLI VE FARK DAHA AZ
Altını ille de fiziki olarak alıp saklamak zorunda değilseniz bankada ‘vadeli’ veya ‘vadesiz’ altın hesabı açmanız daha doğru bir adım olur. Bunun birçok faydası bulunuyor. Öncelikle, mobil veya internet bankacılığı aracılığıyla dilediğiniz zaman al-sat yapabiliyorsunuz. Bu durum esneklik ve zaman kazandırıyor.
Üstelik bankanın uyguladığı al-sat farkı, fiyat dalgalanmalarının sert olduğu günlerde bile 2-2.5 lira gibi düşük seviyelerde oluyor. Altını yanınızda taşımadığınızdan çalındı, çalınacak riski ve stresi de olmuyor. Ayrıca, o gün hesabınızda olan paraya göre ‘0.01 gram ve katları’ olacak şekilde altın alabilirsiniz.
Yani 5 liraya da altın almanız mümkün. Altını fiziki olarak tutmak isteyenlere ise al-sat kaybının az olduğu Ata Lira altın öneriliyor.
MESAİ SAATLERİNE DİKKAT!
Mobil veya internet bankacılığı 7/24 işlem yapmaya imkan tanısa da altın alırken özellikle mesai saatlerine dikkat edin. Çünkü gün içinde 2-2.5 lira olan fark mesai saatleri dışında 17-18 liraya kadar çıkıyor.
Bu da altından kazanacağım derken eksiye düşmenize neden olabilir. Acil durumlar dışında mesai saatleri dışında internet bankacılığından alım-satım yapmayın.
E-TİCARET ALIŞ FİYATI YÜKSEK
Normal şartlarda birçok ürün internetten daha makul fiyatlarla satılırken bu durum altın için geçerli değil. Gram altının 325 lira olduğu bir günde aynı altın internetten 360- 365 lira gibi fiyatlarla satılıyor. Aradaki bu farkı açıklamak zor ve tüketicilerin bu konuda dikkatli olmasında fayda var.
Bir de bazı internet sitelerinden alınan altınların gramajının düşük çıktığı da konuşuluyor. Ayrıca altın fiyatlarındaki artış nedeniyle piyasada sahte altınlara da sıkça rastlanıyor. Bu nedenle güvendiğiniz yerlerden alışveriş yapın.
ESKİ-YENİ TARİH
Yeni ve eski tarihli çeyrek altında, tarih fark etmeksizin bozdurma fiyatı aynıdır. Yani iki altın da aynı rakamdan kuyumcu tarafından geri alınır. Çünkü tarihin değişmesiyle altının değeri ve 1.75 gramlık ağırlığı değişmez.
