Giriş
Elektrikli araçlar, benzinli ve dizel araçlara göre yakıt maliyetinde yaklaşık 4-5 kat daha avantajlı. Bu da 100 kilometrede 130-140 lira (yüzde 75) tasarruf anlamına geliyor. Bakımları ucuz, Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) düşük. Evde şarj imkanı, artan menzil cazibeyi daha da artırıyor.
SIFIR EMİSYON HEDEFLERİ
Artan menzil, çevreci oluşu, ülkelerin sıfır emisyon hedefi doğrultusunda teşvikleri, fiyatlarının makul seviyelere gelmesi ve en önemlisi yakıt ekonomisi, elektrikli araç satışlarını artırıyor. 2021’de dünyada satılan her 100 araçtan 10’u elektrikliydi. Türkiye’de geçen yıl 2 bin 846 elektrikli araç satıldı. Adet düşük ama artış oranı yüzde 237. Yerli elektrikli otomobil Togg’un 2023’te satışa sunulmasıyla sayının hızla artması bekleniyor.
BEŞTE BİRİ MALİYETİNE
Peki elektrikli araçlar ne kadar ekonomik? Elektrikli araçlar, benzinli ve dizel araçlardan daha verimli. Elektrikli araçta enerjinin yüzde 90’ı harekete dönüşürken fosil yakıt tüketen araçlarda bu oran yüzde 30. Diğer yandan bir otomobil İstanbul gibi bir megakentte 100 kilometrede (km) ortalama 7-8 litre benzin ya da motorin (160-175 lira) tüketiyor. Elektrikli aracın aynı mesafede maliyeti bunun beşte biri civarında (30-40 lira).
ZAMAN BAZLI TARİFE
Şarj ücretlendirmesi, otomobilinizin istasyondan saat başına çektiği güce, bağlı kaldığı dakikaya ve sokete (AC-DC) göre yapılıyor. Şarj istasyon operatörlerinden Eşarj’ın internet sitesinde yer alan bilgilere göre örneğin; 22 kWh’lık bataryaya sahip bir Renault Zoe’nun bataryasının yüzde 75’i (17 kWh) 45 dakikada şarj (AC soketle) ediliyor. Bunun ücreti 51.75 lira. 60 kWh’lık bataryaya sahip, DC hızlı şarj destekleyen bir Tesla Model S ise 17 kWh’lik enerji şarj etmek için 21 dakika harcıyor. Şarj daha hızlı olduğundan (DC soket) aynı enerji miktarında Tesla için çıkan fatura 69.30 lira. Soket gerekenden fazla işgal edilirse bu durumda diğer araçların şarjı engellendiğinden ekstra ücret yansıtılıyor. Mesela 22 kW şarj soketi takılıyken 30 dakika yetecekken istasyon 120 dakika işgal edilirse fatura 2 kat artıyor.
100 KİLOMETREDE 18 KİLOVATSAAT TÜKETİM
Elektrikli şarj istasyon ağı kuran ZES’in (Zorlu Energy Solutions) hesabına göre; 1 litre benzin yaklaşık 10 kilovatsaat enerjiye denk geliyor. Motor gücü, batarya tipi, aracın ağırlığı gibi birçok değişkene bağlı olmakla birlikte bir elektrikli araç 100 kilometrede ortalama 18 kilovatsaat enerji tüketiyor. Yani bu, 100 kilometrede 1.8 litre benzin tüketimine denk. Bu hesaptan yola çıkarak ev, işyeri ve istasyonda şarj maliyetini hesaplayalım.
30 KURUŞ CİVARINDA YAKIYOR
Araç evde şarj edilirse 100 kilometre yolu indirimli tarifeden 18 x 1.26 lira = 23 liraya, ikinci dilime göre ise 18 x 1.89 lira = 34 liraya gidebiliyor. Yani 1 kilometrede yaklaşık 30-35 kuruş yakıyor. Aynı araç işyerinde indirimli tarifede şarj edilirse 18 x 2.05 lira = 37 lira, ikinci dilimde ise 18 x 2.74 lira = 49 lira yakmış olacak. Şarj istasyonlarında tarife, şarj hızına ve süresine göre 100 kilometre için 100 lirayı aşabiliyor. Buna rağmen elektrikli yüzde 40-45 daha avantajlı.
EVDE NASIL DOLUM YAPILIR?
DAHA YAVAŞ AMA UCUZ
Elektrikli araçta kullanılabilecek iki tür enerji sistemi var: 1) Alternatif akım (AC), 2)Doğru/direkt akım (DC). Ev ve işyerlerinde şebekeden gelen güç her zaman AC oluyor. Bu güç de dönüştürülerek araç bataryasında DC olarak depolanıyor. AC kullanıldığında yani ev ve işyerinde fişe takılan araç daha uzun sürede (8-10 saat) şarj oluyor. Örneğin; 7 kilovatsaat güçle 30 dakikalık bir şarj sonucu 20 kilometre menzil kazanılabiliyor. DC şarj cihazlarında 100 kilovat ve üstü güce ulaşılabiliyor. Bu da 30 dakikalık şarjda 150-200 kilometre menzile çıkılmasını ve bataryanın yüzde 80 dolmasını sağlıyor.
ÖZEL SİSTEMLER MEVCUT
Elektrikli araçlar evde normal prizden şarj edilebilirken isterseniz özel şarj istasyonu da kurdurabilirsiniz. Bu sistemler elektrik altyapısına göre 7, 11 ve 22 kilovatsaat gücünde şarj etme kapasitesi sunuyor (normal fişten şarjda 3kwh AC güç alınabiliyor). Fiyatlar firmaya göre 7-20 bin lira arasında değişiyor. Araç alırken bu opsiyonun pazarlığını yapmak da sistemin daha ucuza kurulmasını sağlayabilir. Bir de ek bilgi; ev ve garaja kurulan bu şarj sistemleri başka araç sahipleri tarafından da kullanılabiliyor. Bu da ek gelir yaratmanızı sağlayabilir.
HIZLI ŞARJDA NE ÖDERİM?
Firmaların yatırım yaparak girdiği şarj istasyonu sektörü işletme mantığıyla çalışıyor. İstihdam ve süper hızlı DC cihaz maliyetleri hesaba katılıyor. Bu yüzden evdeki tarifenin yaklaşık 3-4 katı daha pahalı. Yani evde 100 km için 34 liralık elektrik parası ödenirken hızlı şarjda 100-120 lira civarı ödenmesi söz konusu olabiliyor.
