Giriş
Asgari ücret artışı sadece çalışanları değil prim eksiği olan emekli adaylarını da yakından ilgilendiriyor. Çünkü doğum, askerlik borçlanması ile Bağkur primlerinin ihya maliyeti asgari ücrete endeksli. Yıl sonuna kadar borçlanma yapanlar en az yüzde 25-30 avantajlı çıkacak.
ÇOĞU KİŞİ BU ŞARTA TAKILIYOR
Emeklilikte üç şart aranıyor. Yaş, prim gün sayısı ve sigortalılık süresi. Bu şartları yerine getirenlere maaş bağlanıyor. EYT düzenlemesiyle 8 Eylül 1999’dan önce sigorta girişi olanlarda yaş şartı kaldırılmıştı. Yani bu kişilerin prim ve sigortalılık süresini tamamlaması gerekiyor. Çoğu kişi diğer şartları taşısa da primlerini tamamlamakta zorluk yaşıyor. Bu noktada belli şartlarda borçlanma hakkı tanınıyor.
BU HAKTAN KİMLER YARARLANIR?
Bağkur prim borcu olanlar, staj sigortasından veya SSK’lı işe girdikten sonra çocuk sahibi olan anneler, vatani görevini yerine getiren erkekler, yurtdışında çalışanlar veya yurtdışında kaldığı süre içinde çalışmayan ev kadınlarının borçlanma hakkı bulunuyor. Yine memurlarda ücretsiz izin süreleri, halk eğitimde usta öğreticilikte geçen eksik günler, doktora ve tıpta uzmanlık süreleri için SGK’ya prim borçlanması yapabiliyor.
EN DÜŞÜK TUTAR NE KADAR OLDU?
Prim borçlanması sigortalının emeklilik için ihtiyacı olan primi tamamlamasına yardımcı olurken, bazı durumlarda sigorta başlangıç tarihini geri çekebildiğinden erken emekliliğin de yolunu açıyor. Fakat prim borçlanmasının asgari ücrete göre her dönem değişen bir maliyeti var. Bu maliyet de brüt asgari ücrete göre belirleniyor. Şu anda 20 bin 2 liralık brüt asgari ücrete göre 1 günlük borçlanmanın en düşük tutarı 213 lira 36 kuruş.
OLASI ZAMLA KAÇ LİRAYA ÇIKAR?
Asgari Ücret Tespit Komisyonu aralıkta toplanacak. Öngörülen enflasyona (yüzde 21) göre bir artış konuşulsa da yüzde 25-35 seviyesinde zam ihtimali öne çıkıyor. İşte asgari ücretteki bu artış 7-8 milyon vatandaşın maaşını etkilerken diğer yandan milyonlarca emekli adayının da maliyetini belirleyecek. Eğer asgari ücrete yüzde 25 zam yapılırsa 1 günlük en düşük borçlanma tutarı 266.66 lira, yüzde 30 zam yapılırsa 1 günlük borçlanma tabanı 277.33 liraya çıkacak.
115 BİN LİRADAN 150 BİN LİRAYA
* Olası zam oranlarına göre yaptığımız hesap cepten çıkacak parayı da ortaya koyuyor. Cepte kalacak tutarı 18 aylık askerlik borçlanmasına göre bir örnekle açıklayalım. 18 ay (540 gün) askerlik borçlanması yapacak olanlar bugün itibarıyla en az 115 bin 214 lira ödeme yaparak eksik günlerini tamamlayabiliyor. 2025 yılında asgari ücret yüzde 25 artarsa bu tutar 144 bin liraya çıkacak. Eğer zam yüzde 30 olursa bu kez cepten çıkacak tutar 150 bin liraya dayanacak.
* Askerlik borçlanması SGK prim gün sayısını artırırken, askerden sonra ilk defa sigortalı işe girenlerin SGK başlangıç tarihlerini de öne çekiyor ve daha erken emekli olmasını sağlıyor. Örneğin 30 Eylül 2000 tarihinde ilk kez sigortalı olan ancak bu tarihten önce 18 ay askerlik yapanlar 387 gün prim borçlanması yaparak sigorta başlangıcını 9 Eylül 1999’dan önceye çekerek EYT’den emeklilik hakkı elde edebilir. EYT’den emeklilikte yaş aranmıyor, 5000 ila 5975 gün arası primi doldurmuş olmak yetiyor.
YURT DIŞINDA ÇALIŞANLAR IÇIN FIRSAT
Uzun yıllar yurtdışında kalanlara da borçlanma hakkı tanınıyor. Bu kapsamda ödenecek prim de asgari ücrete göre değişiyor. Şu anda 1 günlük borçlanma tutarı 300 lira 4 kuruş. Gurbetçilerin borçlanması Bağkur’a sayılıyor. Bağkur’dan emeklilikte ise en az 5400 gün gerekiyor. Bu sürenin tamamını borçlanmak bugün için 1.6 milyon lira (yaklaşık 45 bin Euro). Asgari ücrete yüzde 30 zam gelirse bu tutar 2.1 milyon lirayı aşacak. Borçlanma yaptıktan sonra, tutar size tebliğ edildiğinde yurtdışı borçlanmanızı 90 gün diğer borçlanmaları ise 30 gün içinde zamsız ödeyebilirsiniz.
ANNELER ERTELEMESIN FARK CEPTE KALSIN
Kadınlar, normalde sigortalı olarak çalışmaya başladıktan sonraki doğumlarda boşta geçen 2 yıllık süreyi borçlanabiliyor. Ancak, öğrenciliği sırasında çıraklık ve staj sigortası yapılmış kadınlar da işe girmeden önce doğan çocukları için doğum borçlanması yapabiliyor. Bu şekilde borçlanan kadınlar, emeklilik yaşını da öne çekebiliyor. Kadınlar, 3 çocuğa kadar, her bir çocuk için 2 yıl (720 gün) süreyle borçlanabiliyor. Bugün 1 doğum için en düşük borçlanma tutarı 153 bin 612 lira. 2025 yılında bu tutarın 45-50 bin lira daha fazla olması bekleniyor. Yani 3 çocuk için borçlanma yapacak bir anne 1 Ocak itibarıyla 150 bin liraya yakın fark ödemek zorunda kalacak.
BAĞKUR’LU VAKIT KAYBETMESIN
Bağkur borcunu bu yıl sonuna kapatanlar da yine asgari ücrete yapılacak oransal zam kadar kazançlı çıkacak. Dolayısıyla geçmiş dönem borcu olan, ihya ile günlerini geri kazanmak isteyenler vakit kaybetmeden borçlarını kapatmanın yolunu bulsun. Yapılandırma gibi düzenlemelerin artık güncel tutara göre tahsilat şartı içerdiği unutulmasın. Yani yasa çıktığı tarihteki prim tutarı geçerli oluyor.
