Giriş
Cep yakan fiyatlara karşı denetimler aralıksız devam ediyor. Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, şu ana kadar 90 bin ürün denetlediklerini 6 bin 500 haksız fiyat artışı ve 1825 üründe gramaj oyunu tespit ettiklerini söyledi Yeni Hal Yasası’yla fahiş artış olan sebze ve meyve fiyatlarında kalıcı düşüş olacağını belirten Pekcan, “30 yeni hal kurulacak. Üretici birliklerine en az yüzde 30 yer verilecek. Tarladan sofraya zayiat azalacak” dedi.
Dövizde, asğustos-eylül döneminde görülen hızlı yükselişin ardından zam gelmeyen ürün kalmadı. Ama enflasyonla mücadele kapsamında başlayan indirim kampanyaları, hükümetin hızla devreye aldığı önlemler, vergi indirimleri ve hatta dolar kurunun 7.20’li zirve seviyesini gördükten sonra bugün geldiği 5.16’lı seviye bile birçok üründe yapılan zamların geri alınmasına yetmedi.
TARLADAN SOFRAYA
2018’de dolar sadece yüzde 40 civarında artmışken özellikle gıda ve temizlik ürünlerindeki yıllık artış yüzde 70-80’in üzerinde seyrediyor. Sebze ve meyvenin fiyatı ise tarladan tabağa gelene kadar 5-6 kat artıyor ve şu sıralar çok cep yakıyor. Fiyatlar bir türlü istenen seviyeye düşmüyor. Bu durum geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın da gündemine gelmişti. Erdoğan, “Faiz, enflasyon belli oranda düşmüş. Buna rağmen markette hala sebze meyvede fiyat düşmüyor. Hesabını sorarız” demişti.
KAPSAMLI DENETİM
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın marketlerdeki yüksek fiyatlara yönelik uyarısının ardından Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan da 81 ilin valiliklerine denetimlerin daha kapsamlı yapılması için talimat vermişti. Cuma günü bir grup gazeteci ile bir araya gelen Ruhsar Pekcan, devam eden denetimlerle birlikte, sebze fiyatlarına yönelik hangi tedbirleri alacaklarını ve Hal Yasası’ndaki son durumu paylaştı.
GRAMAJ OYUNU ÇOK
Ağustos ve eylül itibarıyla fiyat denetimine başladıklarına dikkat çeken Bakan Pekcan, şöyle dedi: “Daha önce denetim ve ceza kesme gibi bir gücümüz yoktu. Sadece Reklam Kurulu’nda yanıltıcı reklamlarla ilgili ceza kesebiliyorduk. Mevzuat değişti ve hemen denetimlere başladık. 90 bin ürünü denetledik. 6 bin 500’ünde haksız fiyat artışı tespit ettik. Gramajıyla oynanan ürün sayısı ise 1825, ağustostan sonra fahiş bir artış var. Kestiğimiz ceza vaka başına 70 bin lira. Denetimlerle fiyatlar biraz düştü. Bir taraftan serbest piyasaya müdahale algısı da var. Dengeyi kurmaya çalışıyoruz.”
30 BÖLGE HALİ KURULACAK
Yeni Hal Yasası’yla ilgili titiz bir taslak çalışması yapıldığını aktaran Bakan Pekcan, ‘Üretici bölgesi hali’ ve ‘tüketici bölgesi hali’ olmak üzere türkiye genelinde 30 yeni hal devreye alacaklarını bunun da önce pilot uygulamasının olacağını söyledi. Pekcan, “üretim bölgesi halleri, üreticinin yakın olduğu yerlerde kuracağımız haller. oralarda toplama, tasnif ve ambalajlama yapılacak. Tüketici bölgesi halleri ise şehir merkezine yakın olacak ve toptan satışlar yapılacak. İstanbul için 2-3 bölge düşünüyoruz” dedi.
FİYATLARA GÜNLÜK TAKİP
Hal kayıt sistemi adında bir uygulama olduğunu belirten Bakan Pekcan, “üreticiden çıkan fiyat, birinci aracı, ikinci aracı ve son aldığınız marketteki fiyatını görebiliyoruz. satın alanlar da karekod okutarak görebiliyorlar. Bütün hallerde il ticaret müdürlüklerimizle tespitini yapıyoruz. Hem marketlerde hem hallerde haftalık fiyat artışlarını tespit edebiliyoruz ve orada müdahale edebiliyoruz. Günlük de göreceğiz” dedi.
CEO'LAR YÖNETECEK
Hal rüsumunu (belediyeye ödenen harç) kaldıracaklarını da söyleyen Bakan Pekcan, “Profesyonel yönetici getireceğiz. hallerde, beyaz et, kırmızı et, su ürünleri, sebze-meyve, çiçek satılabilecek. Güzel pırıl pırıl bir sistem olsun. herkesi de mutlu mesut üretici olmaya teşvik etmek istiyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
GIDADA KDV İNDİRİMİ VE İTHALAT
Bakan Pekcan, gıdada KDV’nin 3 aylığına yüzde 1’e indirilmesiyle ilgili taleplerin de Hazine ve Maliye Bakanlığı ile görüşülebileceğini aktardı. Gıdada fiyat artışını frenlemek için soğanda, ayçiçeğinde olduğu gibi ithalatın önünü gerekirse açacaklarını söyleyen Pekcan, şöyle konuştu: “ama bunu yaparken tüketiciyi küstürmemeye çalışıyoruz. Kim ne kadar yerli ürün satın almışsa; 3 birimse 3 birim, 2 birimse 2 birim ithalat hakkı tanıyoruz. Yani yerli üreticiyi destekleyeni biz de ithalatta destekleyeceğiz. Amacımız yerli ürünü artırmak. Teşvik etmek.”
HER VATANDAŞ MÜFETTİŞ
Her vatandaşın bir müfettiş olduğunu belirten Ruhsar Pekcan, fiyat artışlarını denetlemek için mobil uygulama (haksız fiyat artışı şikayet Bildirimi Mobil uygulaması) başlattıklarını ve alo 175 ile alo 171’den şikayetleri dinlediklerini söyledi. Pekcan, şöyle devam etti: “Telefonla 63 bin şikâyet geldi. 57 bin kişi bu mobil uygulamayı indirmiş, oradan da 7 bin 834 kişi ürün şikayetinde bulunmuş. şikayette İstanbul, İzmir,ankara ağırlıkta. Şikayetin yüzde 56’sı gıda, yüzde 9’u deterjan, yüzde 8’si bebek ürünlerinden gelmiş. Kızıyorsa yollayacak Bakanlığa, buna ceza kesilecek. akrabalarımdan bana bile şikayet geliyor. en son soğan fiyatları ile ilgili gelmişti.”
'MUTFAK MASRAFIM SIFIRA YAKIN'
Mutfak masrafının ne kadar olduğuyla ilgili bir soruya karşılık Bakan Pekcan şu yanıtı verdi: “ankara’da yalnızım.ailem İstanbul’da. Mutfak masrafım sıfıra yakın. sebep şu; gecelere kadar çalışınca, üç dört hafta da otelde kaldım. Bir buçuk ay sadece mercimek çorbası içtim, çünkü o saatte otelde sadece mercimek çorbası oluyordu.”
ÜRETİCİ BİRLİKLERİNE EN AZ YÜZDE 30 ALAN
Hal Yasası ile amaçlarının üretici birliklerini (şu anda 878 tane var) güçlendirmek olduğunu ifade eden Pekcan, sebze ve meyve fiyatlarının bu uygulamayla önemli ölçüde ucuzlayacağını söyledi. Hallerde üretici birliklerine en az yüzde 30 yer vereceklerini belirten Bakan Pekcan, “Komisyoncu halde dükkânı 100 liraya kiralıyorsa, üretici birlikleri 25 lira kira ödeyecek” dedi. Üretici birliklerinin piyasaya girmesiyle ürünlerin tarladan tüketiciye daha hızlı ulaşacağına işaret eden Pekcan, aracıların azalacağı bu uygulamayla üretim bölgesinden tüketim bölgesine giderken yüzde 30’lara çıkan ürün zayiatının da düşeceğini ifade etti.
