Giriş
Sen mutluluğun resmini yapabilir misin Abidin?
İşin kolayına kaçmadan ama
Gül yanaklı bebesini emziren
Melek yüzlü anneciğin resmini değil
Ne mavi yosunlu akvaryumda yüzen kırmızı balığın
Ne de al çeperli elmanın
1961 yaz ortasındaki Küba’nın resmini yapabilir misin?
Çok şükür çok şükür
Bugünleri de gördüm
Ölsem gam yemem gayrının
Resmini yapabilir misin üstad?
Nazım HİKMET
Büyük usta böyle sormuş dostu Abidin Dino’ ya. “Gerçekten de böyle midir?” “Mutluluğun resmi Küba’nın resmi midir?” ya da “Havana sokaklarında oynayan bir çocuğunki mi?” diye merak ettik ve düştük yollara.
Görmek için can attığımız bu güzel ülkedeki yaşam biçimlerini, mimari dokuyu, havasını, suyunu; kısacası gitmek isteyenlere faydası olabileceğini düşündüğüm bazı noktaları araştırdım ve yazdım. Umarım yararlı olur.
Küba Cumhuriyeti (Republica De Cuba)
Önce biraz ülkeyi tanıyalım. Küba, Karayipler’de, tropikal iklimin hüküm sürdüğü bir ada ülkesi. Bol ağaçlık bir alan olduğundan Cuba ismi, “güneşin toprağa hiç değmediği yer” anlamına gelen Cubao’dan gelmektedir.
Kristof Kolomb tarafından keşfedilmiştir. Dünyada görülmesi en çok istenen ülke olan Küba’nın nüfusu 11 milyon olup resmi dili İspanyolca’dır. Sloganı ise “Vatan ya da ölüm”dür.
Üniter, yarı başkanlı, sosyalist bir Cumhuriyettir.
Başlıca geçim kaynakları tarım (şekerkamışı-tütün-turunçgiller-kahve-pirinç) ve turizmdir.
Bir ucundan diğer ucu 1200 km’dir. Trafik akışı ise sağdandır.
Küba vizesi nasıl alınır?
Küba’da yeşil pasaporta vize yok, normal (bordo) pasaportlara var. Fakat korkmayın, parayı bastıran herkese online başvuru ile vizeyi veriyorlar.
Ülkede iki havaalanı var. En önemlisi Jose Marti Havaalanı. Diğeri ise Varadero’da bulunan, fakat sadece charter uçakların iniş yapabildiği ve pek faal olmayan bir havaalanı.
Havaalanına ismini veren Jose Marti, tüm halkın örnek aldığı büyük bir şahsiyet. 1853-1892 yılları arasında yaşamış Küba’nın en önemli devrimcilerinden, bağımsızlık mücadelesinin öncüsü ve aynı zamanda şair, yazar. Ayrıca hepimizin bildiği Guantanamera (Guantanamolu kadın) şarkısını da yazan kişi.
Küba hakkında bilmemiz ve kabullenmemiz gereken en önemli gerçek ise şu: Bu ülkede işler ağır aksak ilerliyor, aceleye ve endişeye gerek yok.
Havaalanından çıktığımızda gördüğümüz manzaranın bizi 1960-1970 yıllarına götürmesi ve izlediğim tüm eski Amerikan filmlerinin gözümde canlanması anı ise inanın ki paha biçilemezdi.
Küba'da nerede kalınır?
Kısa bir bilgi de kaldığımız otel hakkında vermek istiyorum. Otelin adı Hotel Nacional De Cuba. 1930 yılında açılmış. Buram buram tarih kokan çok ünlü ve eski bir otel. Tüm devlet erkanının, eski mafya babalarının, Holywood yıldızlarının, şarkıcıların, sporcuların kısacası geçmişten günümüze birçok ünlüyü ağırlamış nostaljik bir otel. Aynı zamanda da Frank Sinatra’nın balayını geçirdiği yer.
Bütçesi daha düşük olanların ise Küba sokaklarında dolaşarak kapısında çapa işaretine benzeyen tüm evlere girip gecelik konaklama için pazarlık yapmalarını öneririm. Buna Casa Particular deniyor. Sanırım 20-30 Cuc arası kalınabiliyor. Fiyatta anlaşmadan önce banyolarına mutlaka bakın.
Bir diğer önemli nokta da şu: Küba’da pazarlık resmen zorunluluk haline gelmiş. Pazarlık yapmadan hiçbir yerden alışveriş yapmayın. Yaklaşık yüzde 30-40’lara kadar indirim yapabiliyorlar.
Küba'ya giderken bilinmesi gerekenler
Küba’nın para birimi Peso. Ancak iki çeşit peso var. Halkın kullandığı peso (CUP) ve turistlerin kullandığı peso (CUC).
Yanınızda kesinlikle Euro bulundurun; çünkü bozdururken bazı yerlerde ABD dolarına yüzde 18, hatta daha da fazla komisyon alınabiliyor.
Para bozdurma işini otellerden gerçekleştirebilirsiniz. Tüm otellerde döviz bürosu var. Oteldeki kapalı ise şehir merkezinde bularak da para bozdurabilirsiniz. Benim önerim otelde bozdurmanız ve mutlaka paranızı sayarak almanız.
Küba’da ortalama hava sıcaklığı 26 derece. Yazın ortalama sıcaklık 28 dereceyken kışın 22 derecenin altına inmiyor. Sıcaklıklar birbirine yakın. Küba’ya gidilmemesi gereken tek dönem, hızı saatte 265 km’ye ulaşan kasırgaların olduğu eylül-ekim ayları. Ayrıca yanınızda mutlaka şemsiye bulundurun; çünkü yağmur yağdı mı uzun yağıyor, fahiş fiyata bile şemsiye bulamıyorsunuz. Biz ilk iki gün neye uğradığımızı şaşırdık.
Dünyanın en güvenli ülkelerinden
Küba dünyanın en güvenli ülkelerinden biri. Başınıza bir şey gelir diye korkmayın. Sadece karşıdan karşıya geçerken dikkatli olun. Arabalar eski ve çoğunun frenleri iyi tutmuyor.
Ülkede sabun, krem, ruj. makyaj malzemesi, parfüm, peçete, havlu, oyuncak, kıyafet, spor malzemeleri vs. yok denecek kadar az olduğundan ve olsa bile halkın alım gücünün olmamasından dolayı bu malzemelere ihtiyaçları var. Yanınızda giderken taşıyabildiğiniz kadar götürebilirsiniz. Vereceğiniz kişilere dikkat etmenizi tavsiye ederim; çünkü turistlerden bu malzemeleri toplayıp satanlar da var.
Küba'da kapkaç, gasp, cinayet, tecavüz, yok denecek kadar az. 1960 yılından sonra Küba’da işlenen cinayet sayısı 1000’i geçmiyor. Bu sayı dünyanın en güvenli ülkelerinden bile daha az. Türkiye’de bu rakam yılda ortalama 1200. Bu konudaki yorumu size bırakıyorum. Küba’da "Oraya buraya gitmeyeyim, başıma bir şey gelir" demeyin. Tam aksine sokaklara korkusuzca dalın, tadını çıkarın.
Bir konuya daha dikkatinizi çekiyorum. Küba’da hırsızlık yok fakat herhangi bir yerde eşyanızı unutursanız döndüğünüzde bulamazsınız. Halkın tabiriyle, o mal 'kamulaştırılmış' oluyor.
Şehirde sürekli yanınıza gelip bir şeyler satmak isteyecekler. Almak istemiyorsanız “No” demeniz yeterli. Israr etmiyorlar.
Hemen hemen tüm balkonlarda ahşap sallanan sandalyeler göreceksiniz. Bu sandalyeler halkın vazgeçilmezi.
Turistlerin favorisi eski arabalar
Küba’da en yenisi 1959 model olmak üzere yaklaşık 70 bin Amerikan arabası mevcut. Amerikan ambargosu nedeniyle (sadece ABD değil, başka ülkelerle de alışverişe izin verilmiyor) yenilerini alamadıkları için eskileri tamir ederek kullanıyorlar. Fakat bunu fırsata çevirmişler; çünkü turistler bu arabalara bayılıyor. Artık ABD ile ilişkilerin normalleşme sürecine girmesi nedeniyle diğer ülkelerden yeni araçlar almaya başlamışlar. Son model Mercedes S-350 bile gördüm. Küba bozulmadan mutlaka gidin derim.
Ulaşımı taksiyle sağlamanız gerek. Küba’da tren yok. Turistler için şehir içi toplu taşıma araçları yok. Zaten ihtiyacınız da yok. Araba, motosiklet, bisiklet vb. taksiler var. 10-12 Cuc gibi bir fiyata istediğiniz yere gidebilirsiniz. Taksimetre yok, binmeden önce pazarlık yapmanız gerekiyor.
Şehirlerarası ulaşımı ise Viazul adlı firmanın otobüsleriyle yapabilirsiniz. Fiyat bilgisi vermek gerekirse; Havana-Varadero arası 10 cuc. Önceden bilet ayırtmaya dikkat edin; aksi halde bilet bulmanız zorlaşır. Hiçbir şekilde bilet bulamazsanız 4 kişi bir araya gelip taksilerle ulaşım sağlayabilirsiniz. 60-70 Cuc civarı bir paraya taksiyle Havana’dan Varadero’ya gidebilirsiniz. 30-40 Cuc’a araba kiralamak ise ayrı bir alternatif.
Devlet halkın temel ihtiyaçlarını karşılıyor
Küba halkı spora, sanata, baleye, operaya, eğitime, sağlığa önem veriyor. Beyzbol, en popüler spor. Halkın yüzde 95’i devlet memuru. Maaşları 30-40 CUC civarında.
Devlet 12 yaşına kadar öğle yemeğini karşılıyor. Lise hayatı boyunca her yıl iki çift olmak üzere kıyafet veriyor. 7 yaşına gelen öğrenciler komünizme bağlı kalacaklarına yemin ediyor. Yemin eden öğrencilerin boynunda kırmızı fular oluyor. Köylerde tek bir öğrenci için bile okul yapılmış. Sloganları “Öğrenci okula gidemezse, okul öğrenciye gider”. Okul puanlarına göre üniversiteye giriyorlar. Üniversite sınavı diye bir şey yok. Sadece yönlendirme var.
Ülkede çok doktor var. İlaç bakımından da gelişmiş bir ülke. Dünyanın her yerinden tedavi için buraya geliyorlar. En iyi tansiyon ilacı buradaymış. Sedef ve vitiligo ilaçlarını getirdim. Sonuçlarını buradan paylaşacağım. Ayrıca bayanlar sıkı durun. Dünyanın en etkili güzellik kremi Küba’da üretiliyor. Fiyatı 7-8 CUC civarında ve bebek plasentasından yapılıyormuş. Uluslararası eczanelerde ve büyük otellerin mağazalarında bulabilmek mümkün.
Küba’da devlet, düzenli periyotlar halinde halka ihtiyacı olan et, tavuk, belli oranda süt, yumurta, ekmek, şeker, kahve, rom, siyah fasulye vs. gibi gıda maddelerini temin ediyor.
Yani özetleyecek olursak; halkın evini, yiyeceğini, ihtiyaca göre arabasını, eğitim, ulaşım ve sağlık masraflarını, hatta öğrencilerin okul üniformalarını ve yiyeceklerini bile karşılıyor.
Küba'nın enerji sorunu giderek büyüyor
Enerji, ülkenin en büyük sorunu. 2000 yılında devlet enerji açığını kapatmak için tüm ev ve iş yerlerinin ampullerini ücretsiz değiştirmiş. Ancak otellerin böyle bir sorunu yok. Sokaklar geceleri karanlık olabiliyor ama tekrar ediyorum; korkmayın.
Küba geziniz esnasında birçok petrol kuyusu görüp, "Bu kadar petrolle hala maddi sıkıntı mı yaşıyorlar?" diye düşünebilirsiniz. Petrolleri var; ancak kalitesi çok düşük. Yakıt olarak değil, sadece sanayi alanında kullanabiliyorlar. Sanayi ise çok geri kalmış durumda.
Anayasalarında 'devletin dini' diye bir vurgu yok, halk bu konuda özgür bırakılmış.
Çiftçiler tarlalarını satamıyor, babadan oğula geçiyor. Halk, evlerini ve arabalarını da satamıyordu; ancak yeni uygulamaya göre tek bir şartla satışa izin verildi. Satın alan kişi, evi veya arabayı 20 yıl içinde başkasına satamıyor. Bunun nedeni, rant oluşmasını engellemekmiş.
Kölelerin gözyaşı: Rom
Başlıca içecekleri, şeker kamışından ürettikleri Rom. 1-3 ve 7 yıllıkları piyasada bolca bulunuyor. 1600’lü yıllarda şeker kamışı tarlalarında çalışan kölelerin acılarını ve açlıklarını bastırmak için buldukları içecekmiş rom. Bu yüzden diğer adı, 'kölelerin gözyaşı'ymış.
Yemeklerinden çok beklentiniz olmasın. Üzülerek söylüyorum; aradığınız lezzetleri bulamayacaksınız.
Küba’nın herhangi bir şehrinden mutlaka yağlı boya tablo alın. Rulo halinde bir kutuya sarıp getirebiliyorsunuz. Bu tablolar güzel ve değerli. Çok ucuza alabiliyorsunuz. Burada en önemli konu resimleri ülkeden çıkarmak için satın almanız gereken pul. 1-3 CUC arasında bir bedelle alabilirsiniz. Tablo aldığınız yere bu konuyu danışın. Zaten onlar siz sormadan söyleyeceklerdir.
İspanyolca haricinde başka bir dil pek konuşulmuyor. Otel görevlileri, turist ağırlayan restoranlar ve satıcılar İngilizce konuşabiliyor. Çok da ihtiyacınız olmuyor açıkçası.
Türkleri çok seviyorlar. Havana’da deniz kenarında bir parkta Atatürk büstü var. Gördüğümüzde gururlandık. Rivayet mi gerçek mi bilemiyorum ama; Che öldüğünde çantasından Atatürk’ün Nutuk kitabı çıkmış.
Gelelim Che, Fidel ve Raul’a...
Che, Fidel Castro ve Raul Castro gibi dünyaca ünlü devlet adamları var. Özellikle Che, gerçekten özel biri.
İspanyol ve İrlanda asıllı bir Arjantinli olmasına rağmen şahsına özel bir kanunla sonradan Küba vatandaşlığına geçirilen dünyadaki tek kişi. Hikayesi biraz hüzünlü, çok dost kazığı yemiş. Gitmeden mutlaka araştırmanızı öneririm.
Bir sonraki yazımda Havana, Varadero, Trinidad, Cienfuegos ve Santa Clara şehirlerinden bahsedeceğim.
Keyifli vakit geçirmeniz dileğiyle…
