Giriş
Havaların ısınmaya başlaması ile birlikte birçok annenin bana çok sorduğu “Tuvalet eğitimi vermek istiyorum fakat nereden başlamalıyım?” sorusunu birlikte inceleyelim.
Çocuklara tuvalet eğitimini öğretmek her anne için bir sorundur. Bazı çocuklar 3 yaşına geldiklerinde bazıları ise 5 yaşında tuvaletini kontrol etmeyi öğrenir. Farklı gelişen çocuklarda bu daha da uzun bir süreyi kapsar. Peki çocuklar arasında tuvaleti öğrenme yaşı neden farklılık gösteriyor?
Bunun birkaç sebebi olabilir:
- Çocuğun kas kontrolündeki zayıflık
- Çevresel faktörler
- Çocuğun kasları algılama ve anlamlandırmadaki güçlüğü
- Daha önceden yaşadığı olumsuz deneyimler
- Çocuktaki duyusal bozukluklar
- Çocukta tepkiselliğin oluşması
Çocukların gözünden bakmak gerekirse; kakalarını yaptıklarında kendilerine ait bir parçayı kaybetme korkusu, tuvaletin içine düşme, sifonun çıkardığı korkunç ses, acı duyma hissi, izlediği çizgi filmde hareket eden tuvalet vb. şeyleri düşündüklerinde tuvalet yapmak sanıldığı kadar kolay değildir.
Tuvalet eğitimine başlamak için çocuğun takvim yaşı değil, çocuğun hazır bulunuşluk düzeyi ve kaslarının gelişimini göz önünde tutmanız çok önemlidir.
- Sakin kuytu bir köşede yapma
- Sadece bezine yapma
- Bez çıkınca altını ıslatmama
- Uzun süreli çişini tutma
- Bezi kirlenince rahatsız olma
- Çişini yaparken çişini yapıp tutma yeniden yapma
- Kirli bezden rahatsızlığı çekiştirerek/işaretle anlatma ya da söyleme gibi davranışlar size başlamak için ipucu olabilir.
Sıcak havalarda tuvalet eğitimine başlayın
Çocuklara tuvalet eğitimi verilirken önce gündüz çişlerini kontrol etmeyle başlanmalı. Daha sonra gece çişine geçilmeli ve en sonunda kaka eğitimine başlanmalı. Gece çiş eğitimi sırasında gece verilen sıvı alımı azaltılmalı. Çocuk kuru uyandığında ödüllendirilmeli. Başlangıç aşamasında haftada iki kere yatağa kaçırmak normaldir.
Öncelikli olarak çocuğunuzun hangi aralıklarla çiş yaptığını belirleyin. Bunun için bir çizelge kullanabilirsiniz. Çocuğunuz bir saat arayla mı ya da iki saat arayla mı yapıyor?
Çocuğunuzun tuvalet kavramını anlaması için ona model olun. Çocuğun hem cinsleri ile tuvalete girmesi, tuvalette korkulacak bir şey olmadığını anlamasına ve genellemesine yardımcı olur. Tuvaletini yapma konusunda onu motive edin.
Çocuğunuz tuvalete oturmadan önce ona özel apartlar alarak tuvaletin içine düşme korkusunu ortadan kaldırın. Aparatların müzikli-eğlenceli olmasına dikkat edin. Çocuğunuza seçtirebilirsiniz.
Daha önceden olumsuz bir tuvalet deneyimi yaşamış bir çocuk için lazımlıkla başlayın. Lazımlık seçiminiz de müzikli ve eğlenceli olsun. Lazımlığın yeri tuvalet olmalıdır. Aşamalı olarak lazımlıktan tuvalete geçin.
Kendini ifade edebilen çocuk için sözel olarak çişinin olup olmadığı sorulmalı. Sözel iletişimi olmayan çocuk içinse çişini yaptığı zaman dilimi belirlendikten sonra belli aralıklarla tuvalete götürülmeli ve 10-15 dk süren oturumlar yapılmalı. Tuvalette olduğunuz zaman içinde kitap okuyun, şarkı söyleyin. Çişini yaptığında motive etmeyi unutmayın.(Sticker, şeker, öpme, alkış, çizelgesini işaretleme vb.)
Erkek çocuklarda iş kazasını önlemek için tuvaletin içine pinpon topu atın ve topu hedef almasını öğretebilirsiniz.
Tuvaleti bitince sözel ya da beden diliyle anlatmasını öğretin.
Temizlik için sizi beklemeli ya da çağırmalı. Yaşı büyüdüğü zaman kendisi temizliği yapmalı.
Tuvalet sifonunu kendi çeksin
Ellerini yıkasın. Giysilerini tuvalette çıkarıp tuvalette giymeli. Çocuğunuz artık bu kazanımları yapıyorsa sözel hatırlatmaları azaltmayı unutmayın.
Tuvaleti yaparken kapının kapalı olmasına özen gösterin.
Çocuğunuz tuvaletini altına yaptığı zaman sözel ya da fiziksel şiddet uygulamak tepkiselliğe yol açacağı gibi süreci de uzatır. Altına kaçırdığı zaman iç çamaşırlarını çocuğunuza çıkartmak, ödülden mahrum bırakmak gibi yöntemler daha etkilidir.
Başlangıçta çocuğunuz direnebilir. Tuvalete ya da alıştırma külotlarına yapmayabilir. Bezi takılınca bezine yapar. Bu durumda bezi takmayıp sık sık tuvalete götürün. Kararlı ve net olun.
Çocuğunuzun sokakta pet şişeye, parka ya da tuvalet dışında farklı yerlere çişini/kakasını yapmasına izin vermeyin. Bu onda davranış problemlerine sebep olur.
Erken yaşta başlanmayan tuvalet eğitimi alışkanlığını ilerleyen yaşlarda kazandırmak zor olabilir. Ebeveyn yılmadan ileride rahat etmek istiyorsa kararlı ve net bir tutum içinde olmalıdır. Unutulmaması gereken nokta, tuvalet eğitimi zaman alan bir gelişimdir. Bu eğitime başlarken ebeveynin de psikolojik olarak hazır olması sürecin doğru yürütülmesi için önemlidir.
Sorularınız için farkligelisencocuklar@gmail.com adresine mail atabilirsiniz.
Sevgilerimle...
www.bircantavas.com
