Giriş
Bebeklerin ek gıdaya geçişe hazır olup olmadığını anlamamızın en kolay yolu onların gelişim adımlarını izlemektir. Bebekler 4’ncü aydan itibaren vücutlarındaki bazı değişimlerle beslenmeye hazırlanmaya başlarlar. Bu değişimlerin bazıları ancak doktor kontrolüyle izlenebilirken bazıları biraz bilgi ve gözlem yoluyla anlaşılabilir. İşte bebeği ek gıda dönemine hazırlanan ebeveynlere yol gösterecek bir kaç ipucu…
ÖNCE DOKTOR KONTROLÜ
Bebeklerin ek gıdaya geçiş öncesi mutlaka uzman bir doktor tarafından genel sağlık durumunun incelenmesi gerekir. Kilo alımı, boy uzaması, baş çevresi gelişiminin normal değerler içinde ilerlediğinden emin olmak önemli. Aynı şekilde bebeğin boğazında, kulak içlerinde, ağızlarında, bağırsak hareketlerinde de her şeyin yolunda olduğunu bilmek ek gıdaya geçiş öncesi hayati öneme sahip. Zira yukarıda saydıklarından bir yada birkaçındaki sorun ve gelişim geriliği bebeğinizin ek gıda sürecinde ciddi derecede hastalanmasına neden olabilir. Örneğin, anne sütü yada formül mamanın kullanıldığı ilk 6 aylık dönemde düşük kilo alımı ve boy uzamasında gerilik görülen bebeklerin sindirim ve boşaltım sistemlerinde sorun olup olmadığının araştırılması gerekebilir. Bazı bebekler için genetik hastalık taraması, kan değerlerinde sorun olup olmadığının mutlaka izlenmesi gereken durumlar olabilir. Bu detay atlanarak sırf bebek kilo alsın, boyu uzasın diye doktor kontrolü dışında başlanılan ek gıdalar bebeğin hayatını tehlikeye sokabilir, hatırlamakta fayda var!
ELİNİ AĞZINA GÖTÜRÜYOR MU?
Bebeklerin yemek yemeye hazırlandıklarının ilk belirtileri ellerini ağızlarına götürme kabiliyetlerinin gelişmesidir. Bebekler anne karnında ellerini kolaylıkla ağızlarına götürebilirler. Ancak doğum sonrası bu yetilerini bir kaç aylığına kaybederler. Doğumdan sonra ellerini ağızlarına götürmek isteseler de çoğunlukla başaramazlar. Bu yetilerini yeniden kazandıkları dönem kimi çocuk için 3 kimisi için ise 4 ay civarlarıdır. Bu ilk sinyal çocuğun hayatında oral dönemin etkilerinin başladığını da gösterir. Artık onun için dünya ağzına götürebildikleri ve götüremediklerinden ibarettir. Bu yeti aynı zamanda yemek yemek için de gerekli olan el koordinasyonunun ilk adımıdır. Bu aşamada çocuğun elini emmesi, ısırması yada ağzına sokmasının bir gelişim göstergesi olduğu hatırlanmalı ve bebek engellenmemelidir.
OYUNCAKLARI AĞZINA GÖTÜRÜYOR MU?
Çocuğunuz artık 5 ay civarındaysa sadece elini değil ulaşabildiği nesneleri de ağzına götürmeye başlamış demektir. Örneğin elinizde tuttuğunuz bir oyuncağa uzanır, kavrar ve onu ağzına götürür. Bu beslenmemiz için gerekli olan el-göz-ağız koordinasyonunun da başarıyla geliştiğini gösterir. Çocuklar bu dönemde ağızlarına götürdüklerinde kendilerine zarar vermeyecek nesnelerle buluşturulmalı ve o nesneleri ağızlarına aldıklarında engellenmemeliler. Zira bir süre sonra aynı davranışı önüne konulan yiyeceklere de göstermesi ve kendi kendine beslenmesi için ilk adımları atmasını bekleriz.
AĞZININ SUYU AKIYOR MU?
Bebeklerin damak huzursuzlukları ve buna bağlı olarak salya adını verdiğimiz ağız içi sıvılarındaki artış da katı gıdaya geçişi kolaylaştıran sinyallerdendir. Çocuk diş çıkarma öncesi damaklarındaki huzursuzluk sayesinde bir şeyleri ısırma isteğiyle donanır. Bu ısırma isteği ek gıdaya geçiş sürecinde henüz dişleri olmasa bile güvenli hazırlanmış pütürlü gıdaları ısırmasını, çiğnemesini sağlar. Aynı zamanda artan salya miktarı da ağız içinde sıvı kontrolünü sağlamayı öğrenmelerinin en doğal yoludur.
OTURUYOR MU?
Çocukların gelişimsel olarak farklılıklar gösterdiklerini kabul ederek genel olarak 5 ila 6 ay arasında oturmalarını bekleriz. Önce destekli ardından da desteksiz oturma başarısı gösterirler. Bazen bu durum 7’nci aya kadar sarkabilir. Böyle bir durumda eğer doktorunuz her şeyin normal olduğunu söylüyorsa endişelenmeyin. Çocukların yemek yemesi için oturma kabiliyetlerinin gelişmiş olması gerekir. Çocuğunuz elini ağzına sokuyor, nesneleri de yakalayıp ağzına götürebiliyor ancak destekli bile oturmakta zorlanıyorsa ek gıdaya başlamayın.
YATIRARAK ÇOCUĞUNUZU BESLEMEYİN!
Çocuğunuzun oturma kabiliyeti gelişmemişse acele etmeyin ve onu yatırarak beslemeye çalışmayın. Yatarak katı gıdaya geçiş hem sağlık açısından hem de çocuğun beslenme gelişimi açısından bir dizi sakıncalara sahiptir. Bunlar;
- Çocuğun yiyecekleri sindirmesini ve yiyeceklerin yaratacağı huzursuzluğu tolere etmesini zorlaştırır.
- Yatarak katı beslenme çocuklarda reflü benzeri sindirim sorunlarını tetikleyebilir.
- Yatar halde katı gıda tüketimi boğulma tehlikesini arttırır.
- Yatarak beslenme çocuğun yiyecekleri görmesini ve onlara dokunmasını imkansız kılar. Yiyecekleri görmeyen, onlara dokunmayan, koklamayan çocukların çoğu ek gıdaları reddeder, beslenme farkındalığı ve kendi kendine beslenme kabiliyetleri gelişmez.
Eğer çocuğunuz 6’ncı ayına girmiş olmasına karşın yukarıdaki gelişim özelliklerini göstermiyorsa bu durumu mutlaka uzman bir çocuk doktoruyla görüşün. Uzman yönlendirmesiyle küçük ve dikkatli adımlar atın.
