Giriş
Yemek yemeyen çocuklar bir yana 1 yaşında yemek yemeyi reddeden bebekler bir yana. Annelerin ve bakım veren diğer yetişkinlerin çocuk beslenmesiyle ilgili en çok zorlandıkları evrelerin başında 1 yaşında başlayan besin reddi dönemi gelir. Peki 1 yaşında bebekler neden yemek yemez? Bu sorunun yanıtı aslında çocuk fizyolojisinde ve gelişimindeki önemli bir dönemin başlamış olmasında gizli. 1 yaşında bebeğim yemek yemiyor diye dertleniyorsanız çocukların 1 yaşında nasıl bir fizyolojik, duygusal ve gelişimsel döneme girdiklerini, bu değişim ve dönüşümün beslenmeyi nasıl etkilediğinin detaylarını bu yazımızdan okuyabilir ve çocuğunuzla yemek savaşlarını başlamadan bitirebilirsiniz. İşte 1 yaşında bebeklerin yemek yemesinin nedenleri...
ARTIK ESKİSİ KADAR HIZLI BÜYÜMEYECEK
İnsanların en hızlı büyüdükleri dönem tartışmasız hayatlarının ilk 1 yılı. Doğum kilosu ilk yılın sonunda ortalama 3’e katlanır, boy ise 1.5 katına çıkmış olur. İnsanlar ergenlik dönemi de dahil hayatlarının hiçbir evresinde bu denli hızlı büyüme göstermezler. Bu büyüme hızı çocukların günlük kalori ihtiyaçlarının da en belirleyici etkenidir. Hayatın ilk 1 yılında ana besin olan anne sütü yada devam sütü ile 6’ncı aydan sonra başlanan ek gıdalar çocuğun büyüme hızını korumasına yardımcı olur. Özellikle de anne sütü ve devam sütü. Ancak bebekler 1 yaşına geldiklerinde büyüme hızları düşer. Bu düşüş doğal olarak bebeklerin ihtiyaç duydukları günlük kalori miktarının da azalmasına neden olur. Çocukların vücutları 1 yaş öncesi aldıkları kalorinin yaklaşık yüzde 30’unu büyüme ihtiyaçları için kullanırlar. Büyüme yavaşladıkça yüzde 30’luk bu ihtiyaç ortadan kalkar ve daha az besin tüketmek isterler. Yüzde 30 kabaca çocuğunuza verdiğiniz her 4 öğünden 1’ine denk gelmekte yada verdiğiniz her öğünün dörtte birini istemeyeceği anlamına gelir. Sözün özü, 1 yaşındaki bebeklerin yemeklerinin bir kısmını reddetmesi fizyolojik olarak normal ve sağlıklı olandır.
TİKSİNTİ HORMONLARI BESLENMEYİ ZORLAŞTIRIR
1 yaşındaki bebeklerin beslenmeden uzaklaşmasının bir diğer nedeni de 1 yaş itibariyle çocuklarda tiksinti hormonlarının kendini göstermeye başlamasıdır. Bunun nedeni 1 yaşında kendi başına hareket kabiliyeti kazanan bebeklerin kendilerine zarar vereceği şeyleri yememeleri için vücudumuzun geliştirildiği bir savunma mekanizmasıdır. Araştırmalara göre insan bedeni bu özelliğini taş devrindeki dönemden beri korumakta ve bilinçli beslenme evresinin başladı 5-6 yaşlarına kadar sürmekte. Bu koruma mekanizması özellikle yeni yiyeceklerin denenmesi sırasında ‘besin reddi’ olarak kendini gösterir. Eğer çocuğunuz 1 yaş öncesi sınırlı form, tat ve yiyeceklere alışıksa mesela sadece püre kıvamında yiyeceklerle besleniyorsa, yiyeceklerin orijinal tatlarını bilmiyor onları karışım olarak tüketiyorsa yeni yiyecekleri reddetme olasılığı daha yüksek olacaktır. Bu durumun en az hasarla atlatılması için bebeklerin ek besin sürecinde olabildiğince farklı tat ve formlardaki yiyeceklerle tanışması sağlanmalı. Çocuklar bu tanışma sürecinde yiyecekleri tam olarak yemeseler bile onlara dokunmaları, kendi kendilerine ağızlarına götürmeleri ve yiyeceklerle oyun oynamaları desteklenmeli. Bu sayede yiyecekleri tanıma şansları artacak ve ilerleyen dönemlerde güvenli beslenme aşamasına daha kolay geçeceklerdir.
ANNE BENİM RUHUMU BESLE!
Çocukların 1 yaş sonrası fizyolojik olarak beslenme ihtiyacı azalırken, psikolojik ve bilişsel olarak beslenme ihtiyaçları artar.
Peki psikolojik ve bilişsel beslenme ne demek?
Çocuklar 1 yaş sonrası dünyayı hareket ederek tanımak isterler. Çevreye ilgileri artar. Bu hareketlenme hali hem özgürleşme isteğini arttırır hem de güvende olduklarını bilme ihtiyacını. Bu iki ihtiyaç çevrelerindeki kişilerin özelilkle de ebeveynlerinin hem onların yanında hem de kontrollü bir uzaklıkta olmalarıyla sağlanır. Çocukla oyun oynamak, onun sınırlarına ve tercihlerine saygı duymak, bilişsel olarak gelişimini desteklemek ve duygusal olarak biz yetişkinlere ihtiyaç duyduklarında yanlarında olduklarını hissettirmemiz çocukların bu geçiş sürecini daha sağlıklı sürdürmelerine yardımcı olur. Bu beslenme alışkanlıklarının gelişimi ve yiyeceklere karşı güven duymaları için de geçerlidir. Bu nedenle 1 yaşındaki çocuğunuz yemek yemese bile masada sizinle kaliteli zaman geçirmeli ve sizi yiyecekleri tüketirken görüp denemek için gerek duyduğu güven duygusunu kazanabilir.
ASLA ZORLA BESLEMEYİN!
Çocukların psikolojik ve bilişsel beslenme ihtiyaçlarının doğru şekilde karşılanması yeme farkındalığı üzerinde belirgin bir etkiye sahiptir. Eğer çocuk yemeyi reddetmesine karşın yetişkinler tarafından zorlanıyor, ihtiyacından fazla besini tüketmesi konusunda baskı görüyorsa psikolojik ve bilişsel beslenme evresi ciddi anlamda zarar görür. Hele ki yemeye zorlanmaya fiziki baskı (elleri tutma, ağza zorla yemek sokma vb.) ve psikolojik baskı (yemezsen seni sevmem, ne biçim çocuksun yemek yemezsen oyuncaklarını atarım, yemezsen anne gider vb.) giriyorsa çocuk için yemek yemek yüksek kaygı ve stres yaratan bir aktiviteye dönüşür. Çocuklarda artan yüksek stres başta karın ağrısı, bulantı ve kusma olmak üzere fizyolojik olarak beslenmeyi zorlayıcı tepkilerle kendini gösterir. Eğer başında çocuğun tercihine saygı duyulmaz ve zorla besleme sürerse çocuk hissettiği stres nedeniyle aç bile olsa beslenmeyi reddeder. Bu reddediş zorlama sürdükçe kronikleşir ve çocuk sevdiği, alışık olduğu lezzetleri bile istememeye başlar. Bu nedenle özellikle 1 yaş dönemi olmak üzere çocukların hayatlarının her evresinde beslenmeyle ilgili tercihlerine saygı duyulmalı, acıkmalarına izin verilmeli ve onların duygusal ihtiyaçlarını da desteklenmesi gerektiğini hatırlayarak beslenmeleri gerektiğini hatırlamak gerekir.
