Giriş
Kreşte/okulda yemek yememe davranışının nedenini bulmak çözüm için ailelerin önceliği olmalı. Zira kreşte/okulda yemek yememe davranışı çocuklar için bir neden değil sonuçtur. Aslında çocuklar okulda/kreşte yemek yemeyerek bizlere başka bir konuda sorun yaşadığını anlatmak isterler.
Kreş ve okullarda yemek yememe sorunu ebeveynlerin sık karşılaştığı bir durum. Çocuklarının gelişimlerini desteklemek hem de bakım hizmeti almak için güvendikleri kreş ve anaokulları ile okuldaki çocuklarının aç olduğunu bilmek her ebeveyni yüksek strese maruz bırakan bir durum oluşturabiliyor. Danışanlarım arasında sık sık karşılaştığım bu durumda sunduğum öneri ve çözüm yollarına ilişkin bir yazı yazmanın aynı sorunu yaşayan ebeveynler için de faydalı olacağı kanaatindeyim.
KOVİD-19 PANDEMİSİNİN ETKİLERİNİ UNUTMAYIN!
Okulda/kreşte yemek yememe sorununa çözüm ararken Kovid-19 pandemisinin çocuklar üzerinde yarattığı etkileri gözardı etmemek faydalı olacaktır. 1.5 yıldan uzun süredir evlerinin güvenli ortamında yaşayan, sosyal çevrelerinden, okullarından uzak kalan çocuklar için yeniden okula/kreşe başlamak geçmiş zamanlardan çok daha zor bir deneyim olacaktır. Pandeminin başladığı günden bugüne çocuklarımız evde tutarak onlara ‘dışarısı tehlikeli’ sinyali verdik. Sokağa çıkılan kısıtlı zamanlarda da başka insanlarla temas ettirmemek, ellerini sürekli temizlemek, dışarıda yemek yememek, maskeli dolaşmak gibi önlemlerle onlara sokakların kirli ve tehlikeli olduğu sinyalini vermeyi sürdürdük. Bu denli uzun süreli deneyimler çocuklarda kaygı kontrolünü zorlayan sonuçlar yaratabilir. Okula gittiklerinde yanlarında oturan arkadaşlarının onları hasta edebileceği, yemeklerin kirli olduğu, ellerini ağızlarına götürmemeleri gerektiği gibi kaygıları tetikleyebilir. Kaygının arttığı ortamlarda beslenme durur. Çocuğunuzda böyle bir etki görüyorsanız onu rahatlatmak için ailece ev dışı güvenli ortamlarda beslenme denemeleri yapabilir, basit cümlelerle çocuğunuza güvende olduğunu anlatabilirsiniz. Yapılacak en iyi şey çocukların yeniden eski düzenlerine alışmaları için onlara zaman tanımak olacaktır.
DUYGU DURUMUNU DOĞRU ANALİZ EDİN
Adı ister kreş, ister anaokulu, ister okul olsun yeni ortamlar çocuklar için kaygı ve stres nedenidir. Alıştıkları ve güvendikleri ortamdan çıkmak, yeni kişi ve mekanlara, ilişkilere alışmak için çocukların zamana ihtiyaçları vardır. Kimi çocuk doğası itibariyle yada geçmiş deneyimleri nedeniyle yeni ortamlara daha kolay adapte olurken, çocukların çoğu için durum tam tersidir. Değişimin yarattığı stres ve kaygı çocuklarda zorlayıcı fizyolojik tepkilere neden olur. Bu tepkilerin başında karın ağrısı ve bulantı gelir. Tıpkı biz yetişkinlerin dünyasında olduğu gibi. Heyecanlanınca bağırsaklar hareketlenir ve bu hareket beslenmeyi zorlaştırır. Çocuğunuzun kreşe alışması için zamana ihtiyacı olduğunu kabullenerek işe başlayın ve yeme davranışındaki değişimi hem siz hem de eğitimcilerin dert etmemesi için uyarıda bulunun. Zamanla ortama adapte oldukça deneyimlere de açık hale gelecektir.
KREŞE GİTMEK İSTEMEYEN ÇOCUKLAR
Bazı çocuklar için yeni ortama alışmak daha da zorlayıcı olabilir. Zaman geçmesine karşın bulunulan ortama ve kişilere uyum sağlayamayabilirler. Eğer çocuğunuz zaman geçmesine karşın halen kreşin kapısında ağlıyor, sizden ayrılmak istemiyor, gün içinde oyun ve aktivitelere ilgi göstermiyor, evde agresif yada aşırı içe kapanık bir ruh hali geliştirmeye başlamışsa, uyku ve tuvalet düzeninde değişimler gözlüyorsanız çocuğunuz bulunduğu ortamla uyum sağlayamıyor demektir. Böyle bir tabloda çocuğunuzun yemek yememesi çok normal ve anlaşılabilir bir durumdur. Zira güven oluşmadan beslenme mümkün değildir. Burada çocuğun yeme davranışına değil kreşteki ortama neden uyum göstermediğine odaklanmalı. Gerekirse uzman desteği alın, kreşteki ortamı yeniden analiz ederek çocuğunuz için uygun olup olmadığını objektif bir gözle değerlendirin.
YEMEYE ZORLANAN ÇOCUKLAR
Kreş, okul gibi ortamlarda çocuklar genelde bir yetişkin tarafından porsiyonlarıma ve seçilmiş yiyecekleri yemeye zorlanırlar. Bu zorlama her zaman fiziki müdahale içermese de ‘kurallara uyma’ davranışı geliştirme ve grubun davranışını bozmama adına psikolojik müdahaleler içerebilir. Çocuğunuz ona sunulan yiyecekleri yemek zorunda hissettiriliyorsa yada ihtiyacından fazla olmasına karşın porsiyonları bitirmesi bekleniyorsa aksi davranış sergilediğinde ödülden mahrum kalma yada ceza alma gibi disiplin yöntemleri uygulanıyorsa yemeyi reddeder. Burada çocuğun değil kurumun beslenme saatlerine bakışı sorgulamak daha faydalı olacaktır. Bakım veren kurumlarda çocukların porsiyon miktarları ve yiyeceklerini tercih hakkılarının korunması en az onların güvenliği kadar önemlidir ve ebeveynlerin bu konuda tavırlarını net bir şekilde ortaya koymaları gerekir. Eğer çocuğunuz disiplin adı altında fiziki yada psikolojik bir müdahaleyle yemeye zorlanıyorsa buna engel olmalısınız.
ALIŞIK OLMADIĞI TAT VE LEZZETLER ZORLUYOR OLABİLİR
Eğer kreş/okul ortamından önce çocuklar hep aynı kişi tarafından besleniyor yeni lezzet ve dokular konusunda yeterince deneyimi yoksa kreşteki yiyecekleri reddetmesi alışkanlıklarının sonucu olabilir. Yemeğin rengi, tuzu, sebze ve köftelerin şekilleri bile çocukların yiyecekleri farklı algılamalarına neden olur. Böyle durumlarda yeme karşı güven geliştiremediklerinden denemekten kaçarlar. Böyle bir durum yaşadığınızı düşünüyorsanız okulun yemek listesini ve her yemeğin pişirilmiş halinin bir fotoğrafını edinin. Aynı görüntüdeki yemekleri evde çocuğunuzu da dahil ettiğiniz aktivitelerle pişirin. Bu çocuğunuzun farklı görüntüdeki yiyeceklere karşı bakışını değiştirip zamanla rahatlamasına neden olacaktır.
SİHİRLİ FORMÜL: OYUN
Çocukların hayattaki tüm zorlukların üstesinden gelmesini sağlayacak sihirli formülün adı ‘oyun’dur. Çocuklar tüm duygularını oyunlara yansıtırlar. Onlarla oyun oynamak, oyunlarındaki davranışlarını izlemek ebeveynlere sorun ve zorlukları görme imkanı sağlar. Aynı şekilde ebeveynlerle oynanan oyunlar, geçirilen kaliteli zamanlar, atılan kahkahalar, yapılan tüm saçma ama eğlenceli şeyler çocukları duygusal olarak güçlendirir ve güvende hissettirir. Çocuğunuzun bakımı kreşte yapılacaksa aile içinde iletişimi güçlendirecek oyun ve kaliteli zamanları mutlaka arttırın. Sizinle geçirdiği her zamanda çocuğunuzun mutlu olduğundan, kahkaha atar olduğundan emin olun. Bilin ki kahkaha dolu geçirilen bir hafta sonu pazartesi günü kreş kapısındaki gözyaşlarını dindirebilir.
