Beslenme ve kolesterol arasında nasıl bir ilişki var?

Beslenme şeklinizin kolesterolünüz üzerinde büyük bir etkisi vardır. Bazı gıdalar hem iyi kolesterol (LDL) hem kötü kolesterolünüzü (HDL) etkiler. Doymuş yağ ve trans yağ oranı yüksek gıdalar, vücudunuzun ihtiyacı olduğundan daha çok kolesterol üretmesine ve bu fazlalığın kana karışmasına neden olduğundan özellikle kolesterol seviyeleri için zararlıdır. Kolesterol karaciğerde, doymuş ve trans yağlardan üretilir. Buna karşın, doymamış yağlar sağlıklı, iyi yağlardır. Doymamış yağlar, kandaki kolesterol seviyesini düşürürler ve kandaki bir tür yağ olan trigliseridi düşürmeye yardımcı olurlar. Somon balığı gibi yağlı balıklar harika bir doymamış yağ olan omega-3 yağ asitleri bakımından oldukça zengindir.

Avokado ise mükemmel bir tekli doymamış yağ kaynağıdır. Tekli doymamış yağlar da kolesterol seviyesini düşürmeye yardımcı olur. Lif zengini bir diyet uygulamak da vücudunuzdaki kolesterolün kontrolünü sağlamanın harika bir yoludur. Lif, besinlerde bulunan kolesterolü kendine bağlar ve vücuttan atılmasını sağlayarak kana karışmasını engellemiş olur. Yüksek lif içeren yulaf ezmesi, kolesterolünüzü düşürmek adına iyi bir tercihtir. İlginç olan şu ki, besinsel kolesterolün, kandaki kolesterol seviyeleri üzerinde büyük bir etkisi yoktur. Doymuş yağ ve trans yağların kolesterol seviyeleri üzerinde çok daha büyük etkisi vardır.

Korkarak uyanmanın nedenleri

Uyuduğumuz sürece sürekli rüya görürüz ve bu rüyaların bazıları kabus olabilir. Yaşadığınız şeyin rüya olduğunu anlayana kadar kabuslar korkutucu olabilir. Çocuklarda, sık ve tekrarlayan kâbuslar yaygın olabilir ve bu normaldir. Yetişkinlerde, temelde yatan psikiyatrik bozukluklar veya travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) kabusları tetikleyebilir. Bazı insanlar ayrıca, uyku sırasında meydana gelen aşırı korku ve panik vakaları olan karabasandan mustarip olabilir. Bunları çoğunlukla psikiyatrik bozukluklar veya madde kullanımı tetikler. Yüksek dozda, melatonin ve benzodiazepin gibi uyku ilaçları almak da kabus görmeye neden olabilir. Kâbus görmeye ve korku hissiyle uyanmaya neden olabilecek çeşitli ilaçlar da vardır. Anti-depresanlar, bazı tansiyon ilaçları ve parkinson hastalığında kullanılan ilaçlar da kabus görmenize neden olabilir. Bazı antimalaryal ilaçlar da gerçekçi ve kişilerin uyandıktan sonra çok korkmalarına yol açan etkileyici rüyalara neden olabilir. Fazla alkol kullanımı da kabus görmenin nedenleri arasında olabilir.

Diyabet hastaları hangi göz hastalıklarıyla karşılaşabilir?

Diyabet teşhisi konulan hastaların kör olma riski, diyabetli olmayan kişilere oranla daha fazladır ancak, düzenli göz muayenesi yapılması, kan şekeri ve tansiyon kontrollerinin sıkı olmasıyla birçok komplikasyonun önüne geçilebilir. Diyabetli kişiler çoğunlukla ilk olarak görüş netliğinde bozulma yaşarlar. Gözdeki sarı benek (makula), kişinin küçük detayları görmesini sağlayan bölgedir. Gözün bu kısmı en küçük kan damarları olan kılcal damarlar tarafından beslenir. Kontrolleri iyi yapılmayan diyabetli kişilerde, yükselen kan şekeri, kılcal damarların içinde sıyrılmalara neden olarak makulanın besin maddeleri ve oksijenle beslenmesine engel olur. Diyabetli hastaların aynı zamanda gözdeki basıncın artmasıyla gelişen glokom hastalığı riski de yüksektir. Artan basınç, gözü besleyen kan damarlarında hasara yol açarak sinirlere ve göz küresine zarar verebilir. Bulanık görme veya katarakt da diyabetli kişilerde daha çok görülür.

Panik atağı tetikleyen duygusal faktörler nelerdir?

Panik atak, durumla örtüşmeyen, abartılı bir savaş ya da kaç tepkisidir. 25 dakikaya kadar sürebilen abartılı kaygı hali periyotlarıyla tanımlanır. Panik atak sırasında dehşete, ölüm korkusuna ve çoğunlukla da kontrolünüzü kaybedeceğiniz hissine kapılırsınız. Çarpıntı, baş dönmesi, göğüste ağrı ve nefes darlığı gibi fiziksel belirtiler de görülebilir. Panik atağın belirli özelliklerinin kişiden kişiye değişmesi ve beklenmedik zamanlarda da görülmesine rağmen genellikle stresli dönemler veya fiziksel eforun bir panik atak krizini başlatabileceğine inanılıyor. Evlenme, çocuk sahibi olma veya yeni bir işe başlama gibi hayatınızda meydana gelen değişiklikler de duygusal stresi artırabilir.

Duyguları bastırmak da panik atak faktörlerinin başında gelir. Göğüs ağrısı gerçekten anksiyete veya panik atak kaynaklıysa, ağrıyı iyileştirmenin en iyi yolu panik atağa çözüm bulmaktır. Ancak, göğüs ağrısı çoğunlukla uyarıcı bir belirtidir ve bunun panik atak olup olmadığını anlamak için beklememek gerekir. Kalp krizi ve panik atak ortak özellikleri çok fazladır bu yüzden eğer ilk defa göğüs ağrısı yaşıyorsanız en yakın acil servise gitmeniz gerekir. Panik atak sırasında yavaş ve rahat nefes alıp vermek vücudunuz ve zihninizi rahatlatmanıza yardımcı olabilir. Doktorunuz da, özellikle nedensiz (fobik olmayan) panik atakları tedavi etmeye yardımcı ilaçlar yazabilir. Eğer göğüs ağrısı yaşıyorsanız, özellikle de ağrı hareket ettikçe daha kötüleşiyorsa, nefes darlığına veya terlemeye neden oluyorsa ya da kol, çene gibi vücudunuzun diğer yerlerine yayılıyorsa bir tıbbi uzman tarafından değerlendirilmeniz gerekir.

Erkeklerde kısırlığın tedavi yöntemleri

Kısırlığın nedenleri kabaca yüzde 40 kadın kaynaklı, yüzde 40 erkek kaynaklı ve kalan yüzde 20 diğer bilinmeyen nedenler şeklinde ayrılabilir. Erkekte kısırlığın başlıca nedenleri spermin yaşayabilirliği veya sağlığıyla alakalıdır. Erkeklerde, spermin yumurtaya ulaşmasını zorlaştıran, sperm sayısı veya hareketlilikte düşüklük olabilir. Hareketlilik birçok faktörden etkilenir ama bazen de bozuk sperm şekli hareketlerini yavaşlatır. Erkeklerde ayrıca spermin erkeğin vücudundan çıkmasına engel olan tıkanmış sperm kanalı görülebilir.

Hormon seviyelerindeki değişiklikler ya da kemoterapi ve radyasyona maruz kalmak da sperm sayısını etkileyebilir ve kısırlığa yol açabilir. Erkeklerde kısırlığın teşhisi bir uzman tarafından değerlendirme gerektirir. Neden saptandıktan sonra çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur. Kısırlık hormon dengesizliğinden kaynaklanıyorsa, erkek hormonlarını artırmak için bazı ilaçlar kullanılabilir. Tıkanıklıklar cerrahi yöntemlerle düzeltilebilir. Problem, şekil bozukluğu veya düşük sperm sayısına bağlı sperm hareketi düşüklüğünden kaynaklanıyorsa spermi kurtarmak amacıyla sperm aspirasyonu ve sperm sağlamaya yardımcı olmak için doğrudan rahim aşılama gibi yardımcı üreme teknikleri kullanılabilir.

Kadınlarda kısırlığın tedavi yöntemleri

Kadınlarda kısırlığa iki şekilde yaklaşılabilir: Doğurganlığı geri kazandırmaya çalışmak veya üremeye yardımcı yöntemler kullanarak tedavi etmek... Kısırlığın sebeplerine bağlı olarak, doğurganlık ilaç kullanarak veya cerrahi yöntemlerle geri kazandırılabilir. Kısırlığın nedeni yumurtlama bozukluğuysa, yumurtalıkları uyarmak için kısırlık ilaçları kullanılabilir. Bu ilaçlar folikül uyarıcı hormon (FSH) ve luteinize edici hormon (LH) gibi yumurtlamayı tetikleyen üreme hormonlarına çok benzer.

Kısırlık ilaçları beyindeki doğal hormonların üretimini ya da doğrudan yumurtalıkları harekete geçirebilir. Kısırlık aynı zamanda tıkanmaya neden olan geniş bir fibroid gibi yapısal bozukluklardan da kaynaklanabilir. Böyle durumlarda kusuru düzeltmek için cerrahi müdahaleye başvurulabilir. Kısırlığı tersine çevirmede etkili olamayan ilaç ve cerrahi müdahale durumunda, özellikle de kadın 30’lu yaşların sonu, 40’lı yaşlarının başındaysa, yumurta bağışı, rahim içi aşılama veya tüp bebek (IVF) gibi üremeye yardımcı tedavi yöntemleri düşünülebilir.

Bu yöntemlerde, sperm veya döllenmiş yumurtalar rahime tekrar yerleştirilir. Ne yazık ki, tüp bebekte çok büyük başarı oranı yoktur ve bazı güçlükler de doğurabilir. Her bir yöntemin avantajları ve dezavantajları hakkında doktorunuzla konuşmanız çok önemlidir.

(18.03.2012 tarihli Pazar Postası'ndan alınmıştır.)