Giriş
Soru: 1975 doğumlu ve 1997 SSK girişliyim. Emeklilik için gün sayısını doldurup yaşı beklerken, isteğe bağlı olarak en düşükten ödemeye devam etmek alacağımız emekli maaşını düşürüyormuş. Bu açıdan 'en düşükten ödeyecekseniz ödemeyin' diyorlar. Ödemeyi kesmek mi yoksa devam etmek mi daha doğru olur? l Yuled TANSEL
Cevap: Sorunuzun cevabı sigortalının tüm çalışma hayatı boyunca üstünden prim hesaplanan kazanç tutarına, prim ödeme gün sayısına, prim ödediği dönemlere göre değişir. Çünkü 2000’den önce ödenen, 1 Ocak 2000 ile 1 Ekim 2008 arası ödenen prim ve 1 Ekim 2008’den emekli olunan tarihe kadar ödenen primler emekli aylığını farklı ağırlıkta etkiliyor.
Bu veriler olmadan sorunuza cevap verilmesi mümkün değil. Ancak genel bilgi verecek olursak; daha önce yüksek kazanç üstünden prim ödeyip son yıllarda düşük kazanç üstünden prim ödemek emekli aylığını düşürür. Ancak daha önceki yıllarda düşük kazanç üstünden prim ödeyip son yıllarda yüksek kazanç üstünden prim ödeme emekli aylığını, yüksek kazanç üstünden prim ödeme süresine bağlı olarak bir miktar artırır.
Ayrıca üstünden prim hesaplanan kazanç tutarı aynı olduğu sürece, isteğe bağlı prim ödemeyle, sigortalı çalışarak prim ödeme arasında bir fark bulunmuyor. Burada dikkat edilmesi gerek esas husus; isteğe bağlı olarak 1259 günden fazla prim ödememektir. Çünkü primi ödenen son yedi yılda (son 2520 gün prim ödemesi içinde) fazla prim ödenen kurum şartlarıyla, prim ödemeleri eşitse son olarak tabi olunan kurum şartlarıyla emekli olunuyor.
İsteğe bağlı olarak 1259 günden fazla prim ödeyen kişi, SSK’dan değil Bağkur’dan emekli olmak zorunda kalır. 23 Mayıs 1997’den önce sigortalı olan 5825 gün, 23 Mayıs 1997’den sonra sigortalı olan kişi 5900 gün primle SSK’dan emekli olabilecekken, son 1260 gün primi isteğe bağlı ödemesi halinde, 9000 gün primler Bağkur’dan emekli olmak zorunda kalır.
YAŞ ŞARTI ARANMADAN EMEKLİ OLACAKLAR İŞLERİNDEN KIDEM TAZMİNATI ALARAK AYRILABİLİR Mİ?
Soru: Yüzde 50 engelli raporum var. Primim doldu. Sigorta girişim 2004’te olup 2024’te emekli olacağım. Şimdi işyerinden ayrılmak istiyorum. İşyeri bana tazminat alabilmem için SGK’dan yazı getir diyor. SGK bana 2004’te sigorta girişim olduğu için tazminat alamazsın dedi. 1999 girişim olsaydı alırmışım. Aynı işyerinde 16 senedir çalışıyorum. Bu kadar yıl boşa mı gidecek? Ne yapmam gerekiyor? l Adem ÇETİN
Cevap: Emekli olmak için aranan şartlardan yaş dışındakileri sağlayanlar, işlerinden kıdem tazminatı alarak ayrılabiliyor. Vergi indirim hakkı da almışsanız, 3’üncü derece engelli olarak emekli olmak için; 20 yıl sigortalılık süresi, 4400 gün prim ödeme şartlarına tabisiniz. 4400 gün prim ödemiş olmanız şartıyla 20 yıllık sigortalılık sürenizi dolduracağınız tarihte yaş aranmadan emekli olacaksınız.
Yaş aranmadan emekli olacağınızdan işinizden kıdem tazminatı alarak ayrılmak için, hem sigortalılık süresi hem de prim ödeme şartını birlikte sağlamanız gerekiyor. Başka bir ifadeyle kıdem tazminatınızı emekli olacağınız tarihte alacaksınız. Bu nedenle herhangi bir hak kaybınız söz konusu değil.
BAĞKUR’DA EMEKLİLİK ŞARTLARI NASIL BELİRLENİYOR?
Soru: 5 Nisan 1971 doğumlu babamın ilk SSK başlangıç tarihi 9 Ekim 1987’de olup 2001’de sigorta girişi kapandı. 24 Temmuz 2003’ten beri de Bağkurlu. Babam ne zaman emekli olabilir? l Simge YILDIZ
Cevap: Bağkurlu’nun emekli olma şartlarını 1 Haziran 2002 tarihi itibarıyla sahip oldukları prim sayısı belirliyor. Babanızın bu tarih itibarıyla prim ödeme gün sayısını bildirmediğinizden, emekli olacağı yaş hesaplanamıyor. Ancak 15 tam yıldan (5400 günden) fazla prim ödemesi olduğundan bundan sonra prim ödemese de, 58 yaşını dolduracağı tarihte yaş haddinden emekli olabileceğini söyleyebiliriz.
Babanızın askerlik tarihini (gün, ay, yıl olarak) askerlik süresini ve 1 Haziran 2002 tarihi itibarıyla prim ödeme gün sayısını ve toplam SSK prim ödeme gün sayısını bildirmeniz halinde sorunuza daha net cevap verebiliriz.
İSTİFA EDEN POLİS İKRAMİYE ALABİLİR Mİ?
Soru: İlk sigorta başlangıç tarihim 1 Haziran 1996’dır. Haziran 1998’de polis memuru oldum. 10 Şubat 2010’da görevimden istifa ettim. 2003 yılında 18 aylık askerlik borçlanması yatırdım. 2016 yılından bu tarihe kadar 4/A’lı olarak çalışıyorum. Ne zaman emekli olabilirim? Emekli Sandığı’ndaki ikramiyemi alabilir miyim? l BÜLENT
Cevap: Doğum ve askerlik tarihiniz ile memuriyetten önceki SSK prim ödeme gün sayınızı bildirmemişsiniz. Sorunuzu askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden önce yaptığınız varsayımına göre cevaplandırıyoruz. 1050 gün Fiili Hizmet Süresi Zammınız (FHZ) ve askerlik borçlanmanız, SSK’da emekli olmak için; 25 yıl sigortalılık süresi, 5600 gün prim ödeme ve 53 yaş şartlarına tabi olmanızı sağlıyor.
Süre ve prim şartını sağlamış olduğunuzdan, 53 yaşınızı dolduruyorsanız hemen, doldurmuyorsanız 53 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Şayet askerliğinizi sigortalı olmadan önce yapmışsanız, memuriyetten ayrıldığınız tarih itibarıyla 15 yıl sigortalılık süreniz ve 3600 gün prim ödemeniz olduğunuzdan, emekli olduğunuz tarih itibarıyla memuriyet süreniz için emekli ikramiyesi alabilirsiniz.
Ancak sorunuza daha net cevap vermek için, doğum ve askerlik tarihleriniz (gün, ay, yıl olarak) ile memur olmadan önce SSK prim ödemenizin olup olmadığı, varsa kaç gün prim ödediğiniz bilgilerine ihtiyaç var. Bu bilgileri göndermeniz halinde sorunuz daha net cevaplanabilecektir.
İŞVEREN 2008 ÖNCESİ İÇİN ÇALIŞMA SÜRESİ BİLDİREBİLİR Mİ?
Soru: 2008’deki yasadan önce çalışmaya başlamama rağmen, maalesef sigortam yatırılmamış. Geriye yönelik o dönemde çalıştığımı ispatlarsam veya beni çalıştıran kişiler de bunu kabul ederse, o dönemki çalışmamı sigorta başlangıcıma dahil edebilir miyim?l Rıdvan TURŞAK
Cevap: İşten ayrıldığınız tarihten itibaren 5 yıl içinde hizmet tespit davası açmadığınızdan hakkınız zamanaşımına uğramış. Maalesef bu gün 2008’den önceki çalışmanız için yapacağınız bir iş ve işlem bulunmuyor. Dava açsanız da zamanaşımı nedeniyle davanız reddedilir. İşveren kabul etse dahi defter kayıtlarında olmadığından adınıza 2008 yılı öncesi için prim ödeyemez.
YAŞ HADDİNDEN EMEKLİ OLMAK İÇİN NE YAPILMALI?
Soru: 1961 doğumlu bayanım. 1996’dan 2004’e kadar tütün Bağkur’um çıktı. Bağkur’a 7850 gün primi toplu şekilde yatırdım. 15 Temmuz 2018’den beri sigortalı çalışıyorum. Ne zaman emekli olabilirim? l F. ÇAPAN
Cevap: Bağkur’da yaş haddinden emekli olmak için; 15 tam yıl (5400 gün) prim ödeme ve 56 yaş şartlarına tabisiniz. Aranan şartları sağladığından istediğiniz zaman emekli olabilirsiniz.
MALULEN EMEKLİ OLMA ŞARTI NEDİR?
Soru: FMF hastasıyım. Sürekli ilaç tedavisi görüyorum. Acaba malulen emekli olabilir miyim? l Hasan YILDIZ
Cevap: Malulen emekli olmak için; 10 yıl sigortalılık süresi, 1800 gün prim ödeme ve en az yüzde 60 işgücü kaybı şartları aranıyor. Ayrıca malul haklarından yararlanmak için ilk defa sigortalı olunun tarihte malul derecesinde (yüzde 60 oranında) engelli olmamak gerekiyor.
Sigorta başlangıç tarihinizi, prim ödeme gün sayınızı ve işgücü kaybı oranınızı bildirmediğinizden emeklilik tarihinizi hesaplayamıyoruz. Ancak belirttiğimiz üç şartı birlikte sağlayacağınız tarihte malulen emekli olabileceğinizi belirtebiliriz.
