Giriş
Soru: Belediyede alt işveren üzerinden taşeron olarak çalışmaktayken belediye şirketine işçi olarak alındık. Ücret, mali ve sosyal haklarımız da 30 Haziran 2020 tarihine kadar geçerli toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre belirleniyordu. Şimdi bu süre doldu, yeni bir sözleşme de açıklanmadı. Bizim haklarımız ne olacak, nasıl ödenecek?
Cevap: 7244 sayılı ‘Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 2’nci maddesi ile Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamındaki yetki tespitlerinin verilmesi, toplu iş sözleşmelerinin yapılması, toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü ile grev ve lokavta ilişkin süreler, 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren üç ay süreyle uzatılmıştır.
Cumhurbaşkanına; üç aylık sürenin bitiminden itibaren, süreyi üç aya kadar uzatma yetkisi verilmiştir. Bu kapsamda belediye şirketi işçileri dahil toplu iş sözleşmeleri 17 Temmuz 2020 tarihine kadar yapılamayacak. Bu süre Cumhurbaşkanı’nca da üç aya kadar daha uzatılabilecek. Ancak Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarında; yeni bir toplu iş sözleşmesi imzalanıncaya kadar eski sözleşme hükümlerinin uygulanmaya devam edileceği hüküm altına alınmıştır.
Bu bağlamda yeni toplu iş sözleşmeniz imzalanıncaya kadar, eski sözleşme hükümlerine göre haklarınızın verilmeye devam edilmesi gerekir. Muhtemelen de temmuz ücretlerinin ödeneceği tarihe kadar Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nca bir açıklama da yapılacaktır.
DOĞUM BORÇLANMASI EMEKLİLİK YAŞINI DEĞİŞTİRİR Mİ?
Soru: 1979 doğumlum. SSK başlangıç tarihim Ağustos 1998 olup 6100 günüm var. Halen çalışıyorum. Ben ne zaman emekli olabiliyorum? Yurtdışı çalışma ve doğumumu saydırmamın bir faydası olur mu? Emekli maaşımı arttırmak için yapabileceğim bir şey var mı? l Ayşe SAYGİNER
Cevap: Emekli olmak için; 20 yıl sigortalılık süresi, 5975 gün prim ödeme ve 55 yaş şartlarına tabisiniz. Priminiz yeterli olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de 55 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Doğum borçlanması sadece primi artırır, emekli olma yaşını değiştirmez.
Bu nedenle doğumunuzu borçlanmanıza gerek yok. Yurtdışı çalışma sürenizin de tarihi önemli. Şayet 18 yaşınızı doldurduktan sonra, sigorta başlangıç tarihinden önce yurtdışı çalışma süreniz varsa 40 gününü borçlanmanız halinde, 54 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
YIPRANMA SÜRESİYLE ERKEN EMEKLİ OLUNABİLİR
Soru: 4 Mart 2002 tarihinde uzman çavuş olarak kamuda çalışmaya başladım. 21 Ağustos 1999-15 Ocak 2001 arasında askerlik yaptım. Ne zaman emekli olurum? l D.C.
Cevap: Emekli Sandığı’ndan emekli olmak için; 25 tam yıl fiili hizmet süresi ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. Hak kazanacağınız yıpranma sürenizin toplamda 3 yılı geçmemek üzere yarısı emeklilik yaşınızdan düşülecektir. Bu durumda en erken 57 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekliliğe hak kazanırsınız.
Ancak 52 yaşınıza gireceğiniz tarihte uzman çavuşlukla ilişiğiniz kesilir. İstemeniz halinde 3269 sayılı Kanuna göre Milli Savunma Bakanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri kadrolarında emeklilik yaşına kadar devlet memuru olarak çalışmaya devam edebilirsiniz.
ARADAKİ BOŞLUKLAR ÖDENEREK EMEKLİ OLUNABİLİR Mİ?
Soru: 14 Mart 1965 doğumluyum. SSK girişim 1979’da olup 1900 gün prim ödemem var. Askerliğimi ve aradaki boşluğu ödeyip emekli olma şansım var mı? l Mehmet KUŞ
Cevap: Askerliğinizi borçlanma hakkınız var. Ancak aradaki boşlukları ödeyerek borçlanma hakkınız yok. Muhtemelen 18 ay askerlik yaptınız. Askerlik sürenizi borçlanıp, ayrıca 1160 gün prim ödeyerek toplam priminizi 3600 güne tamamlamanız şartıyla 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
EMEKLİ OLMAK İÇİN NE KADAR ÇALIŞMAK GEREKİR?
Soru: 19 Mayıs 1964 doğumluyum. Sigorta başlangıç tarihim 28 Mart 2005 olup hâlâ aktif olarak çalışıyorum. Daha ne kadar çalışmam gereklidir? Bir de şimdi istifa etsem birikmiş tazminatımı alabilir miyim? l İnci GÜR
Cevap: Emekli olmak için; 7000 gün prim ödeme ve 58 yaş şartlarına tabisiniz. Boşluğunuz yoksa ara vermeden prim ödemeye devam etmeniz halinde, priminizi 7000 güne tamamlayacağınız 8 Eylül 2024’te emekli olabilirsiniz.
BAĞKUR’DA EMEKLİLİK NE ZAMAN?
Soru: 1 Ocak 1961 doğumlu babam çiftçilik ve hayvancılıkla uğraşmaktadır. İlk defa 15 Mayıs 2011’de Bağkurlu olup o günden beri primlerini ödemektedir. Bu durumda ne zaman emekli olur? l Mustafa ASLAN
Cevap: Babanız yaş haddinden emekli olmak için; 15 tam yıl (5400 gün) prim ödeme ve 63 yaş şartlarına tabi. Babanızın askerlik durumu hakkında bilgi vermemişsiniz. Muhtemelen 18 ay askerlik yaptı. Bağkurlu olduktan sonra aralıksız prim ödemişse askerlik süresini borçlanıp, bundan sonra da aralıksız prim ödemeye devam etmesi halinde, primini 5400 güne tamamlayacağı 15 Kasım 2024’te emekli olabilir.
İŞVEREN ÇALIŞANLARI HANGİ TARİHE KADAR ÜCRETSİZ İZNE AYIRABİLİR?
Soru: İşverenim korona salgını nedeniyle 17 Nisan'dan itibaren üç ay ücretsiz izne ayırmıştı. Şimdi tekrar 17 Ekim 2020 tarihine kadar ücretsiz izne ayıracağını söylüyor. Tekrar ücretsiz izne ayırabilir mi, itiraz etsek ne olur, iş sözleşmemiz feshedilir mi? l SADIK M.
Cevap: Korona pandemisi nedeniyle İş Kanunu’na eklenen geçici 10’uncu madde hükmüyle, İş Kanunu kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın, her türlü iş veya hizmet sözleşmesinin; 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren üç ay süreyle ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında, işveren tarafından feshedilemeyeceği yasal güvence altına alınmıştır.
Ayrıca 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren üç aylık süreyi geçmemek üzere işverenlere işçilerini tamamen veya kısmen ücretsiz izne göndermelerine de imkan sağlanmıştır. Bu şekilde ücretsiz izne ayrılmak, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı da vermemektedir. Uygulamaya aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işverene de sözleşmesi feshedilen her işçi için aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanmaktadır.
Bahsedilen üçer aylık sürelerin Cumhurbaşkanı tarafından altı aya kadar arttırılabilmesi de öngörülmüştür. Bu üçer aylık süre 30 Haziran 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararı ile birer ay uzatılmıştır. Bu kapsamda yeni bir uzatma olmazsa, ücretsiz izniniz en geç 17 Ağustos 2020 tarihinde sona erecektir.
Muhtemelen işvereniniz sürenin üç ay daha uzatılacağını düşünerek 17 Ekim tarihine kadar ücretsiz izne ayıracağını söylemiştir. Resmi tebligatı bekleyin. Ücretsiz izin süreniz 17 Ağustos’u geçmeyecektir.
ASKERLİK BORÇLANMASIYLA ÜÇ YIL ERKEN EMEKLİ OLUNABİLİR
Soru: 4 Temmuz 1973 doğumluyum. İlk sigortam 11 Kasım 1999’da isteğe bağlı Bağkur’la başladı. Temmuz 2013’te ek 5’e geçtim. Ocak 2016’da SSK’lı olarak çalışmaya başladım. Halen aktif olarak SSK’lı çalışıyorum. Toplam 7300 gün prim ödemem var. 1993/1994 yıllarında 18 ay askerlik yaptım. Bu haliyle kaç yaşında emekli olurum? Askerlik borçlanması yaparsam emekliliğimi ne kadar öne çekebilirim? l İbrahim BULUT
Cevap: 7000 günden fazla prim ödemeniz olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Askerlik sürenizin bir yılını (360 gününü) borçlanmanız halinde emekli olmak için; 25 yıl sigortalılık süresi, 5900 gün prim ödeme ve 57 yaş şartlarına tabi olursunuz.
Priminiz yeterli olduğundan, borçlanmadan sonra prim ödemeseniz de 57 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Gördüğünüz gibi bir yıl askerlik borçlanmasıyla üç yıl erken emekli olmaktasınız.
İSTEĞE BAĞLI PRİM ÖDEMESİ SON YEDİ YIL HESABINI BOZABİLİR
Soru: 1971 doğumluyum. SSK giriş tarihim 1 Ağustos 1992. En son 2016’da 311 gün SSK prim ödemesi ile birlikte toplam 5150 gün primim var. Sorum şu; kalan 450 günü isteğe bağlı asgari primle ödersem mi yoksa SSK’lı olarak bir yerde asgari ücretle çalışırsam mı emekli maaşına daha fazla etkisi olur? l Olgaç MERTCAN
Cevap: 5150 gün priminizin tamamını veya son 2520 gün primi SSK’ya ödemişseniz, prim eksiğinizin son 450 gününü, asgari ücret üzerinden isteğe bağlı olarak Bağkur’a veya SSK’ya ödemenizin bir önemi bulunmuyor. Ancak son 2520 gün prim ödemeniz içinde Bağkur prim ödemeniz varsa isteğe bağlı olarak ödenen primler Bağkur’a sayıldığından, isteğe bağlı prim ödemesi son yedi yıl hesabınızı bozabilir ve SSK yerine Bağkur şartlarıyla emekli olmak zorunda kalabilirsiniz. Bu husussa dikkat etmenizde yarar var.
YA 1375 GÜN DAHA PRİM ÖDENECEK YA DA 58 YAŞ BEKLENECEK
Soru: 5 Kasım 1972 doğumluyum. 21 Kasım 1990 SSK girişimle 4150 gün prim ödemem var. 48 yaşıma girdim. 3600 günden emekli olma şansım var mı? Artık çalışmak istemiyorum. Bu şartlarda nasıl emekli olabilirim? l Emel CEREN
Cevap: Yaş haddinden emekli olmak için; 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödeme ve 58 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de 58 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
Ayrıca, 48 yaşınızı doldurmuş olup, 20 yıldan fazla süre sigortalılığınız olduğundan, 1375 gün daha prim ödeyerek priminizi 5525 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olmanız da mümkün (ara vermeden prim ödemeniz halinde 2024 Mayıs ayı sonunda).
