Giriş
Soru: 25 Mayıs 1974 doğumluyum. Sigortalı (4A) işe başlama tarihim 29 Haziran 1992. Çıkış tarihim ise 21 Eylül 1992. Daha sonra tekrardan başlama tarihim de 13 Şubat 2015. Çalışmaya devam ediyorum. Toplam prim gün sayım 1924.
Çalışmadığım sürede 1995 yılında evlilik yaptım. Aralık 1996, Ekim 2007, Nisan 2013 tarihlerinde doğan 3 evladım var. Doğum borçlanması yaptırabiliyor muyum? Borçlanmayı yaptırdığım takdirde, hangi emeklilik statüsüne tabiiyim? Ne kadar daha çalıştıktan sonra emekli olabilirim? l Zeynep DEMİR
Cevap: Emekli olmak için 20 yıl sigortalılık süresi, 5600 gün prim ödeme ve 49 yaş şartlarına tabisiniz. Doğumlarınız sonrasındaki 2 yıllık sürelerde prim ödenmeyen günleri borçlanma hakkınız var. Örneğin; bu sürelerde hiç prim ödemediğinizi varsayarsak, 3 doğumunuzu borçlanarak toplam 2160 gün kazanabilirsiniz.
Doğum borçlanmasından sonra 1516 gün daha prim ödeyerek, priminizi 5600 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Ayrıca 1676 gün daha prim ödeyerek (veya doğum borçlanması yaparak) priminizi 3600 güne tamamlamanız şartıyla, 58 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olmanız da mümkün.
Doğum borçlanmasında kazanılan günler, borçlanma talep tarihinde tabi olunan sigortalılık statüsüne sayılıyor. Zaten SSK’dan başka prim ödemeniz olmadığından ve halen SSK’lı çalıştığınızdan, doğum borçlanmasıyla kazanacağınız günler SSK’ya sayılacak.
ÖZEL BANKA EMEKLİLİK SANDIĞI’NA TABI OLAN KIDEM TAZMİNATI ALIP İŞTEN AYRILABİLİR Mİ?
SORU: 1 Haziran 1980 doğumluyum. 1993’te 10 günlük sigorta başlangıcım var. 2006 yılında özel bir bankada işe başladım. 2017 yılında 6 ay ücretsiz doğum izni kullandım. Toplam prim ödeme gün sayım 4700. Bugün istifa etsem kıdem tazminatını almaya hak kazanır mıyım? l Sema DALGIN
CEVAP: Çalıştığınız bankanın özel vakıf Emekli Sandığı olup olmadığını belirtmemişsiniz. Bankanın vakıf Emekli Sandığı yoksa, SSK’ya prim ödemektesiniz. Yaş haddinden emekli olmak için aranan yaş dışındaki diğer 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün prim ödeme şartlarını sağladığınız için işinizden kıdem tazminatı alarak ayrılabilirsiniz.
Ancak bankanın özel Emekli Sandığı varsa, sandıkla görüşüp kıdem tazminatı alıp almayacağınızı öğrenin. Çünkü bazı bankaların Emekli Sandığı’nın, ‘kıdem tazminatı alabilir’ yazısını vermek istemediğini okurlardan duyuyoruz. Banka sandığından, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün priminiz olduğuna dair bir belge talep edin.
Belgeyi çalıştığınız bankaya sunduğunuzda, kıdem tazminatınızı alarak ayrılabilirsiniz. Sandık belge vermekte sorun çıkartırsa, sandığa karşı dava açarak hakkınızı yargı yoluyla alabilirsiniz.
HAFTA TATİLİ TOPLU KULLANILABİLİR Mİ?
SORU: İşçi talep etmesi halinde 1 aylık hafta tatilini toplu olarak kullanabilir mi? Örneğin, temmuz ayının hafta tatillerinin 4 gün olarak ay sonunda toplu kullandırılması mümkün mü? l ŞAHİN
CEVAP: Hafta tatili anayasal bir haktır. İşçinin, hafta tatili, önceki iş günlerinde çalışmaları karşılığında zorunlu olarak kullandırılması gereken bir dinlenme iznidir. Yasa metninde (İş Kanunu madde 46) açıkça; 7 günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az 24 saat dinlenme (hafta tatili) verilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu nedenle hafta tatilinin toplu olarak kullanılması yasal değildir.
ÜCRETSİZ İZNE GÖNDERİLEN İŞÇİ, İŞ AKDİNİ FESHEDEREK TAZMİNAT ALABİLİR Mİ?
Soru: Virüs salgınından dolayı işveren, 8 elemanı ücretsiz izne gönderdi. Devletten aylık 1.177 lira almaktayız. Tabii bu para ile geçinmek de mümkün değil. Biz ücretsiz izne çıkmak istemiyoruz. Bu nedenle iş akdimizi feshetsek, işten kıdem tazminatı alarak ayrılabilir miyiz? l CUMHUR
Cevap: 7244 sayılı yasa ile işverene 17 Eylül 2020’ye kadar işçi çıkartma yasağı getirildi. İşverene de 17 Eylül 2020’ye kadar işçiyi ücretsiz izne gönderme hakkı tanındı. Konuya ilişkin olarak 7244 sayılı kanunun 9’uncu maddesiyle İş Kanunu’na eklenen geçici 10’uncu maddesinde: “...
Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılmak, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermez...” hüküm bulunmaktadır. Bu hükme göre, ‘işveren ücretsiz izne gönderdi’ gerekçesiyle iş akdinizi feshederek kıdem tazminatı alarak işinizden ayrılmazsınız.
BAŞLANGIÇTA 1 GÜN BİLE EMEKLİ OLMA ŞARTLARINI DEĞİŞTİREBİLİYOR
SORU: 1977 doğumluyum. SSK başlangıç tarihim 1994. Ama doğumdan sonra çalışamadım. 2250 gün primim var. 2 çocuğun borçlanmasından sonra erken emekli olabilir miyim? l Hülya ATAK
CEVAP: Başlangıcınızı tarih (gün, ay, yıl) olarak bildireceğiniz yerde sadece yıl olarak belirtmişsiniz. Oysa başlangıçta 1 gün bile emekli olma şartlarını değiştirebiliyor. Sorunuzu 1994'teki sigorta başlangıcınız 23 Mayıs’tan önceki bir tarih olduğu varsayımına göre cevaplandırıyoruz. 3425 gün daha prim ödeyerek priminizi 5675 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
Doğumlarınız arasında 2 yıl süre varsa, doğum tarihlerinden sonraki 2 yıllık sürelerde prim ödenmeyen günleri borçlanarak toplam 1440 gün prim kazanabilirsiniz. Ayrıca 1985 gün daha prim yatırarak, toplam priminizi 5675 güne tamamlamanız şartıyla 2027’de 50 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
SSK’DAN MI YOKSA BAĞKUR’DAN MI DAHA ERKEN EMEKLİ OLUNUR?
SORU:13 Mayıs 1965 doğumluyum. SSK girişim 6 Temmuz 2005’te oldu. Bugüne kadar 3217 gün prim ödemem var. 2010’da 377 gün de Bağkur’a prim ödemem var. Acaba hangi kurumdan yaş haddinden emekli olabilirim? l Nermin YEŞİLAĞAÇ
CEVAP: SSK’dan yaş haddinden emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 4500 gün prim ve 58 yaş şartlarına tabisiniz. 906 gün daha prim ödeyerek priminizi 4500 güne tamamlamanız şartıyla, 25 yıllık sigortalılık sürenizi dolduracağınız 6 Temmuz 2030’da emekli olabilirsiniz.
Bağkur’dan yaş haddinden emekli olmak için 5400 gün prim ödeme ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. Bağkur’a 1806 gün daha prim ödeyerek, priminizi 5400 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Her ne kadar 900 gün fazla prim ödeseniz de Bağkur’dan yaklaşık 5 yıl erken emekli olabiliyorsunuz.
YERALTI MADEN İŞİNİN EMEKLİLİK İÇİN SAĞLADIĞI AVANTAJ NEDİR?
Soru: 1984 doğumluyum. Şubat 2006’dan beri yeraltı maden işinde çalışıyorum. Hepsi yeraltı işi olmak üzere 4060 gün prim ödemem var. Emeklilik için ne zaman hak kazanırım? l Okay BİRİNCİ
Cevap: Sizin gibi maden işyerlerinin yeraltı sürekli işlerinde 1 Ekim 2008’den önce çalışmaya başlayanlar, emekli olmak için 20 yıl sigortalık süresi ve 5000 gün prim şartlarına tabi bulunuyor. Yeraltı maden işinde 1800 günden fazla prim ödemesi olanların, prim ödeme gün sayıları dörtte bir (1/4) oranında artırılıyor.
Yeraltı maden işinde ödediğiniz 4060 gün primim 1/4’ü olan 1015 gün priminize eklendiğinde, prim ödemeniz 5075 güne yükseleceğinden prim şartını sağlamış durumdasınız. İşten ayrılıp bundan sonra prim ödemeseniz dahi, 20 yıllık sigortalılık sürenizi dolduracağınız Şubat 2026’da yaş koşulu aranmadan emekli olabilirsiniz.
SİGORTA GİRİŞİNİZİ 1999 ÖNCESİNE ÇEKEBİLİR MİSİNİZ?
Soru: Nisan 1975 doğumluyum. Kasım 1999’da asker oldum. 550 gün askerlik yaptım. İlk SSK başlangıç tarihim 1 Ağustos 2003. Toplam 3700 gün primim var. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) yasası çıkarsa, girişimi 1999 öncesine çekmek için ne yapmalıyım? l B.UZUN
Cevap: Öncelikle yetkililerin açıklamalarına göre, EYT yasasının çıkmayacağını belirtelim. Bir an için çıktığını varsaysak bile, yasadan 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olup, emeklilik için aranan şartlardan yaş dışındakileri sağlayıp, aranan yaşın dolmasını bekleyenler yararlanacak. Dolayısıyla bu şartları sağlamadığınızdan, yasadan yararlanamayacaksınız.
Emekli olmak için 7000 gün prim ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. 3300 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 7000 güne tamamlamanız şartıyla, 60 yaşı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Askerlik borçlanması sigorta başlangıç tarihinizi 550 gün geri çeker ve sigorta başlangıç tarihiniz 21 Ocak 2002 olur. Ancak bu başlangıç tarihiniz de emeklilik şartlarınızı değiştirmez. Belirttiğimiz şartlarla emekli olursunuz.
SON 7 YIL KURALI 1 EKİM 2008’DE DEĞİŞTİ
SORU: Eşimin isteğe bağlı sigorta başlangıç tarihi 27 Aralık 2013. Aralıksız olarak prim ödüyor. Eşim yaş haddinden emekli olmak için son 3.5 yılı bir işyerinde çalışarak tamamlarsa, 4500 gün ile 58 yaşında emekli olabilir mi? l Mehmet ŞAHİN
CEVAP: Maalesef olamaz. Çünkü 1 Ekim 2008’den itibaren son ‘7 yıl kuralı’ değişti. İlk defa bu tarihten itibaren sigortalı olanlar, çalışma hayatı boyunca fazla prim ödenen sigortalık statüsünden, prim ödemeleri eşitse, son olarak tabi olunan sigortalılık statüsünden emekli oluyor.
Ayrıca eşinizin 4500 gün prim ve 58 yaş şartlarıyla emekli olma hakkı da yok. Eşinizi 175 gün daha isteğe bağlı prim ödedikten sonra isteğe bağlıdan çıkıp, sigortalı bir işte çalışarak SSK’ya 2550 gün prim ödemiş olması halinde, SSK’dan emekli olmak için 5100 gün prim ödeme ve 61 yaş şartlarına tabi olur.
Eşinizin doğum tarihini bildirmemişsiniz. Eşiniz belirttiğimiz şekilde prim ödeyerek, toplam primini 5100 güne tamamlayacağı tarihte 61 yaşını da dolduruyorsa emekli olabilir. Dolduramıyorsa da bekleyecek ve 61 yaşını tamamlayacağı tarihte emekli olabilecek.
