Giriş
Soru: 1981 doğumluyum. SSK başlangıcım 2010’da oldu. Fakat 2019’da iki defa üst üste kalp krizi geçirdim. İki kez de kalbim durdu, şokladılar. Şimdi kalp ilaçları kullanıyorum. Vardiyalı çalışıyorum, gece nöbetleri var. Bu da beni oldukça yoruyor. Nasıl bir yol çizmeliyim, ne yapmalıyım? Erken emeklilik haklarım nelerdir? MÜZEYYEN
Cevap: Şayet ilk defa sigortalı olduğunuz tarihte hastalığınız yoksa, 1800 gün prim ödemeniz ve en az yüzde 60 oranında işgücü kaybınız varsa, malulen emekli olabilirsiniz. Şayet ilk defa sigortalı olduğunuz tarihte yüzde 60 oranında işgücü kaybınız bulunuyorsa, emekli olmak için 15 yıl sigorta süresi ve 3960 gün prim şartlarına tabisiniz. 3960 gün prim ödemiş olmanız şartıyla, 2025’te 15 yıllık sigortalılık sürenizi dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Gece vardiyasının sağlığınızı olumsuz etkilediğine dair doktor raporu (gece çalışamaz raporu) alıp, işverene sunmanız halinde, işveren gece vardiyası yaptırmaz. Gündüz vardiyasında çalışırsınız.
Eşiniz SSK'dan daha erken emekli olabilir
SORU: Aralık 1969 doğumlu eşimin, 1994 yılında 3 aylık sigortalı çalışmışlığı var. Şimdi isteğe bağlı sigortalı olmak istiyor. Ne kadar süre prim ödemesi gerekiyor ve ne zaman emekli olur? Mehmet YENİGÜN
CEVAP: Eşiniz Bağkur’a 5310 gün prim ödeyerek toplam primini 5400 güne tamamlayacağı tarihte Bağkur’dan emekli olabilir. Eşinizin SSK’dan ise daha erken olabilmesi mümkün. İsteğe bağlı olarak 2250 gün prim ödedikten sonra isteğe bağlıdan çıkıp, sigortalı bir işte SSK’ya 1260 gün prim ödeyerek toplam primini 3600 güne tamamlayacağı tarihte SSK’dan emekli olabilir (15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödeme ve 58 yaş şartlarına tabi olarak). Gördüğünüz gibi eşiniz Bağkur’a nazaran SSK’dan 5 yıl erken emekli olabiliyor.
5 yıl içinde istenmeyen ücret alacakları zamanaşımına uğrar
Soru: Sigortam 1989’da başladı. 2 Kasım 2013’e kadar sigortalıydım. 7 yıldır cezaevindeyim. Askerlik ve iş değişikliği oldu. Primim 6000 günü geçmiştir. Ne zaman emekli olabilirim? Ayrıca cezaevinde girmeden önce çalıştığım fabrikada, 10 yıl 7 ay hizmetim karşılığı 21 bin lira ve 6 ay işsizlik maaşı verildi. Benden yıpranma ve sendikaya her ay para kesildi. Bazı haklarım verilmedi. Bu haklarımı nasıl alabilirim? Başka haklarım var mı, varsa nereye başvurmam lazım? Nihat DURAK
Cevap: Sigorta başlangıcınızı tarih (gün, ay, yıl) olarak bildireceğiniz yerde sadece yıl olarak belirtmişsiniz. Oysa başlangıçta bir gün bile emekli olma şartlarını değiştirebiliyor. Sorunuzu 23 Kasım 1989 tarihinden önce sigortalı olduğunuz varsayıma göre cevaplandırıyoruz. Emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5450 gün prim ödeme ve 51 yaş şartlarına tabisiniz. Doğum tarihinizi bildirmemişsiniz.
Prim ve süre şartını sağladığınızdan 51 yaşınızı dolduruyorsanız hemen, doldurmuyorsanız 51 yaşı tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. İşten ayrılırken kıdem tazminatınız ödenmiş. İşsizlik ödeneği almışsınız. Bunun dışında ücret, fazla çalışma ücreti veya kullanmadığınız izin sürelerinin ücretini almamışsanız, işten ayrıldığınız tarih üstünden 5 yıl geçtiğinden, bu haklarınız zamanaşımına uğramış. Yani bu alacaklarınız ile ilgili hakkınızı artık işveren üzerinden arayamazsınız. Arasanız bile alamazsınız. İş sözleşmenizde işten ayrılmanız halinde yapılacak ödemeler hakkında özel bir düzenleme yoksa, alacağınız başka bir hak bulunmuyor.
Annem dulluk maaşı alabilir mi?
SORU: Hiçbir sosyal güvencesi olmayan babam, 2013 senesinde vefat etti. 2016 senesinde dedem vefat etti ve anneme 1/3 hisse nispetinde maaş bağlandı. Annem bu durumda dulluk maaşından faydalanamaz mı? Yani hem babasından hem de dulluk maaşı alma imkanı var mı? Varsa ne yapmamız gerekiyor? Aytaç TÜMER
CEVAP: Babanızın herhangi bir sosyal güvencesi olmadığından, babanızdan annenize dul aylığı bağlanması mümkün değil. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları’nca ihtiyaç sahibi dul kadınlardan talep edenlere yapılmakta olan yardımı soruyor olmalısınız. Dul yardımı için aranan şartlardan biri de dul kadının ana veya babasından yetim aylığı almıyor olmasıdır. Anneniz babasından yetim aylığı aldığından, maalesef Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’ndan dul yardımı da alamaz.
