Giriş
Soru: 3 Eylül 1976 doğumluyum. Memuriyete başlangıcım 15 Kasım 2000. Askerlik görevini 1997-1999 arasında 18 ay yaptım. 2000’den önce sigorta girişim yok. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili olası yasadan faydalanabilir miyim? Osman Dogan GÜN
Cevap: EYT yasasının ilk defa 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olup, bu tarihte yürürlüğe konan 4447 sayılı yasanın getirdiği yaş şartından dolayı emekliliği, sigorta başlangıç tarihine göre 2 ila 17 yıl arasında uzayarak mağdur olanları ilgilendirmesi öngörülüyor. Yani emekli olarak maaş bağlatmak için aranan şartlardan yaş dışındakileri sağlayıp, sadece yaşın dolmasını bekleyenler için EYT çıkması bekleniyor. Normal şartlarda EYT kapsamında değilsiniz. Ancak henüz çıkartılacak EYT yasasının esasları belli değil. Sorunuza yasa tasarısı ortaya çıktığında daha net cevap verilebilir.
VERGİ İNDİRİM HAKKIYLA HEMEN EMEKLİLİK MÜMKÜN
SORU: Sigortalı işe girişim 1 Mart 1995. Toplam 5960 gün prim ödemem var. Emeklilik yaşım 55 olarak gözüküyor, erkene çekme ihtimalimiz var mı? Askerlik borçlanması yok, çünkü çürük raporum var. Haluk BALKAN
CEVAP: Çürük raporunuz nedeniyle askerlik yapmadığınıza göre sağlık probleminiz olmalı. Şayet sağlık probleminiz en az yüzde 40 işgücü kaybına yol açmışsa Maliye’den vergi indirim hakkı alabilirsiniz. Bu hakkı almanız halinde, 6 Ağustos 2003 itibarıyla 6 yıldan fazla 9 yıldan az süredir sigortalı, vergi indirim hakkı almış 3’üncü derece engelli olarak emeklilik için 17 yıl sigortalılık süresi ve 3920 gün prim ödeme şartlarına tabi olursunuz. Aranan şartları sağladığınızdan vergi indirim hakkı alacağınız tarih itibarıyla yaş aranmadan emekli olabilirsiniz. Bunun dışında emekliliği öne çekmeniz mümkün değil. 5750 günden fazla priminiz olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de 55 yaşınızı doldurunca emekli olabilirsiniz.
ÇALIŞAN EMEKLİ KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
Soru: 2005 yılında çalıştığım özel şirketten emekli oldum. O güne kadar olan kıdem tazminatımı aldım. Aynı şirkette, sosyal güvenlik destek primine tabi olarak bugüne kadar çalışmaya devam ediyorum. Emeklilikten sonraki çalıştığım yıllar için kıdem tazminatı hakkım var mı? Varsa rahatsızlığımdan dolayı kendi isteğimle ayrılırsam kıdem tazminatı alabilir miyim? ŞAHİN
Cevap: Çalışan emeklinin işinden kendi isteği ile ayrılması halinde, kıdem tazminatı alma hakkı bulunmuyor. Emekli çalışan; iş akdinin işverence haksız yere veya kendince haklı bir nedenle fesih edilmesi halinde kıdem tazminatı alabilir. Örneğin; yıllık izin kullandırılmaması, SGK’ya bildirilen ücretin gerçeği yansıtmaması, mobbing (psikolojik şiddet) uygulanması vb. haller, çalışana iş akdini haklı nedenle fesih hakkı verir. İş akdini feshedeceğiniz haklı bir nedeniniz, yoksa maalesef kıdem tazminatı alarak işten ayrılamazsınız.
GİRİŞTE PRİM ÖDEMENİZ VARSA 2024 YILINDA EMEKLİSİNİZ
SORU: 1973 doğumluyum. Sigorta girişim 15 Ağustos 1988. Toplam 6750 gün prim ödemem var. Acaba ne zaman emekli olurum? Mehmet ACAR
CEVAP: İlk girişte adına prim ödemesi varsa emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5450 gün prim ödeme ve 51 yaş şartlarına tabisiniz. Priminiz yeterli olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de 2024’te 51 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Ancak ilk girişte adınıza prim ödemesi yoksa emeklilik şartlarınız değişir. Çünkü emekliliğe esas sigorta başlangıç tarihi; kişi adına ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına) prim ödenen gündür. Şayet ilk girişte adınıza prim ödemesi yoksa, ilk defa adınıza prim yatırılan tarihi bildirirseniz sorunuzun cevabını yenileriz.
STAJ BAŞLANGIÇ SAYILMIYOR
Soru: 1980 doğumluyum. 1996’da stajyer sigortam var. 2002’den bu yana isteğe bağlı ve Bağkur olmak üzere primlerimi yatırıyorum, 6450 gün primim var. Acaba ne zaman emekli olabilirim? Serhat DAMGALI
Cevap: Staj sigortasında kişileri emekli eden uzun vadeli sigorta kollarına (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına) prim ödenmediğinden, emeklilik açısından sigorta başlangıcı sayılmıyor. 2002 başlangıcınız göre, Bağkur’dan iki şekilde emekli olabilirsiniz: 1) 9000 gün prim ödemeniz şartıyla, 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte. 2) 5400 günden fazla priminiz olduğundan, faaliyetinize son verip bundan sonra prim ödemeseniz de 62 yaşı dolduracağınız tarihte emekli olmanız da mümkün.
