Giriş
Soru: 15 Haziran 1977 doğumluyum. Sigorta girişim Şubat 1999’da oldu. 6100 gün primim var. Şubat 1997’de askere gittim ve 18 ay askerlik yaptım. Ne zaman emekli olurum? Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) yasasından yararlanabilir miyim? Hakan SAN
Cevap: 5975 günden fazla priminiz olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de 58 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Askerlik sürenizi borçlanmanız halinde sigorta başlangıç tarihiniz 18 ay geri giderek Ağustos 1997 olur.
Bu başlangıç tarihinize göre de emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5900 gün prim ödeme ve 57 yaş şartlarına tabi olursunuz. Priminiz yeterli olduğundan borçlanmadan sonra prim ödemeseniz de 57 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
EYT’nin emekli olmak için aranan şartlardan yaş dışındakileri sağlayanları kapsaması öngörülüyor. Ağustos 2022’den sonra beklendiği gibi çıkacak bir EYT yasasından yararlanırsınız.
MALULEN EMEKLİLİKTE YÜZDE 60 İŞGÜCÜ KAYBI ARANIR
SORU: Eşimden ayrıyım. Yüzde 59 engelli raporum var. SSK’ya 4875 gün prim ödedim. Malulen emekliliğe başvuracağım. Annem yeni vefat etti. Malulen emekli olduğumda annemden yetim maaşını da alabilir miyim? Zehre ÖRÜÇ
CEVAP: Malulen emekli olmak için en az yüzde 60 oranında işgücü kaybına uğramamış olmanız lazım. Ayrıca raporunuz ve tıbbi eklerini inceleyecek olan SGK Sağlık Kurulu’nun malul olduğunuza karar vermiş olması gerekiyor.
Bu açıdan yüzde 59 raporla malulen emekli olamazınız. Ancak sigorta başlangıç tarihinize göre aranan belli şartları sağlayarak engelli hakkıyla erken emekli olabilirsiniz. Hangi şartlarda emekli olabileceğiniz, sigorta başlangıç tarihinize ve sigortalılık statünüze göre değişir.
Emekli olduğunuzdan annenizden aylık alıp alamayacağınız da annenizin ve sizin sigortalık statünüze göre değişir. Bu nedenle sorunuza cevap verebilmemiz için sigorta başlangıç tarihiniz ile sizin ve annenizin sigortalılık statüsünü bildirmeniz gerekiyor.
BELEDİYE ŞİRKETİNDEN SÜREKLİ İŞÇİ KADROSUNA GEÇENE KIDEM TAZMİNATI ÖDENİR Mİ?
Soru: Bir belediye şirketinde işçi olarak çalışıyorum. Belediyenin sürekli işçi kadrosuna geçmek istiyorum. Eğer belediyeye işçi olarak geçebilirsem, şirketten kıdem tazminatım ödenir mi veya emekli olurken belediye mi öder? Dava açsam ne olur? M.A.
Cevap: İşyerinden kendi isteğiyle ayrılanlara; askerlik, kadın işçinin evlenmesi nedeniyle bir yıl içinde işinden ayrılması, emeklilik için aranan yaş dışındaki şartların sağlanması gibi özel durumlar haricinde kıdem tazminatı ödenmez.
Belediyeye sürekli işçi olarak geçmek için isteğiniz ile yani istifa ederek işyerinizden ayrılırsanız, emeklilik için aranan şartlardan yaş dışındakileri (süre ve prim) sağlamamışsanız kıdem tazminatınız ödenmez. İleride belediyeden emekli olsanız da şimdiki işyerinde geçen sürenize kıdem tazminatı ödenmez. Dava açabilirsiniz ancak kazanmanız çok zor.
ÇALIŞILDIĞI SÜRECE SİGORTA DEVAM ETMEK ZORUNDA
SORU: 5900 gün prim ödemem var. Emeklilik için primim doldu. Şimdi ne yapmalıyım? Sağlık hizmetlerinden faydalanmam için SSK’dan çıkıp Genel Sağlık Sigortası’na (GSS) mı geçmeliyim? Çalıştığım işyeri, “Seni SSK’dan çıkarıp GSS’ye geçirirsek, işyerinde SSK’lı çalışan olarak görünmediğin için maaşını kayıt dışı olarak vermek zorunda kalırız. Bu da riskli ve doğru olmaz” dedi. Bu durumda SSK’da kalmamın bana avantajı veya dezavantajı olur mu? Ne yapmam lazım? Fatih CANSEVER
CEVAP: İşveren haklı. Sorunuzda belirttiğiniz gibi bir çalışma, kayıt dışı çalışmadır. Tespit edilmesi halinde işverenin başı büyük derde girer. Sorumluluk sahibi hiçbir işveren bu riski almaz. Çalıştığınız sürece adınıza prim ödenmek zorunda.
Çalışmanızın sağlayacağı avantaj veya dezavantaj; çalışma hayatınız boyunca üstünden prim hesaplanan kazanç tutarınıza, prim ödeme gün sayınıza ve prim ödeme dönemlerinize göre değişir. Çünkü 2000’den önce, 1 Ocak 2000 ile 1 Ekim 2008 arası ve 1 Ekim 2008’den emekli olunan tarihe kadar ödenen primler, emekli aylığını farklı ağırlıkta etkiliyor.
Ancak yüksek kazanç üstünden (15 bin, 20 bin lira gibi) prim ödediğiniz sürece, emekli aylığınızın artacağına hiç şüphe yok.
