Giriş
Soru: 25 yaşımı doldurdum. SSK’lı ya da Bağ-Kur’lu değilim. Genel Sağlık Sigortası’na (GSS) kayıt yaptırmadım. Ceza alacak mıyım? Bu konuda ertelenme olduğunu duydum. Doğru mu? SEVDA
[[HAFTAYA]]
Cevap: Duyumunuz doğru. Her ne kadar Genel Sağlık Sigortası’ndaki (GSS) zorunluluk 1 Ekim 2010’da başladıysa da yetkililer GSS’nin zorunlu hale gelmesinin 1 Ekim 2012’ye kadar erteleneceğini açıkladı. Henüz yasa çıkarılarak erteleme olmadı. Ancak kimseye ceza kesildiği yok. Rahat olun. Genel Sağlık Sigortası’na kaydınızı yaptırmadığınızdan dolayı herhangi bir ceza ödemeyeceksiniz.
Geçmiş prim ödemeleriniz alt sınır üstünden ise prim ödemenizin yararı yok
Soru: 1 Ocak 1968 doğumluyum. 2 Mart 1988’de SSK’lı oldum. 5647 günüm var. Emekli olmam için 50 yaşı beklemem gerekiyor. Bu sürede prim ödersem veya ödemezsem emekli maaşımda değişiklik olur mu? A. ALTUNTAŞ
Cevap: 25 yıl sigorta, 5375 gün prim ve 50 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de 50 yaşınızı dolduracağınız 1 Ocak 2018’de emekli olabilirsiniz. Muhtemelen prime esas kazancın alt sınırı üstünden prim ödediniz. Bundan sonra emekli olacağınız yaşı doldurana kadar prim ödemenizin emekli aylığınıza bir faydası olmaz. Ancak, bugüne kadar prime esas kazancın üst sınırından veya üst sınıra yakın bir tutar üstünden prim ödemişseniz, yaşınızı doldurana kadar tavandan prim ödemeye devam ederseniz, emekli aylığı tutarınız artar. Şayet bugüne kadar prime esas kazancın üst sınırından prim ödemişseniz, bundan sonra tavandan ödemediğiniz sürece, ortalama kazancınız düşerek emekli aylığınızın tutarını azaltacağından, prim ödememeniz daha iyi.
KEY paranızı almışsınız, alacağınız yok
Soru: 1 Ocak 1987-31 Aralık 1995 arasında adıma yatırılan KEY (konut edindirme yardımı) parası 3.523.50 kuruş. Ancak benim ilk ödemede aldığım tutar 714 lira 63 kuruş. İlk ödemeden sonra yapılan ödemelerde ismim geçmiyor. Bu paranın tamamını alabilir miyim? Rıdvan TÜZÜN/İstanbul
Cevap: 1 Ocak 1987 ile 31 Aralık 1995 arasında yapılan konut edindirme yardımının tamamı bugünkü para birimimize göre 6.16 liradır. Adına, 6.16 lira KEY yatırılanlara 28 Temmuz 2008’deki ilk KEY ödemesinde, nemasıyla birlikte 1391 lira ödendi. Söz konusu dönemde adınıza 3.5 lira KEY yatırılmış. Nemasıyla beraber bu paranız 714 lira olmuş ve bu parayı da almışsınız. Adına 6.16 lira yatırılanlar 1400 lira alırken, adınıza yatan 3.5 lira KEY’e karşılık 714 lira KEY ödemesi almanız, alacağınızın tamamını aldığınız anlamına geliyor. KEY alacağınız yok. Bir an için olduğunu farzetsek bile, alacağınız için en geç 28 Ekim 2008’e kadar itiraz etmeniz gerekiyordu. İtiraz etmediğinizden bugün için yapacağınız bir işlem de bulunmuyor.
Prim borcu işyerini devir alandan istenebilir
Soru: Babamla aynı işyerinde beraber çalışıyorum. Babam işyerini bana devretti. Babamın bana kestiği faturalar mevcut. Ancak, sosyal güvenlik kurumu (SGK) babamın borçlarından dolayı çalıştığım işyerine haciz gönderdi. Satış olmasına rağmen bana babamın borcu yüklenebilir mi? Nasıl bir yol izlemeliyim? Süleyman ÖZDEMİR
Cevap: Babanızın SGK’daki işyeri sicil numarasını devraldığınızdan, babanızın prim ile gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer borçların ödenmesinde babanızla beraber müşterek müteselsil (zincirleme) sorumlusunuz. Müşterek müteselsil sorumlulukta SGK kimi bulursa, alacağını ondan alabilir. SGK babanızın prim borcunu sizden alabilir. Babanızla aranızda yapmış olduğunuz sözleşme prim borcunun sizden tahsil edilmesine mani teşkil etmez. (5510 sayılı Kanun Madde 89).
İki doğumu borçlanıp 1440 gün (4 yıl) prim kazanırsınız
Soru: 1959 doğumluyum. 1980-1981 yıllarında SSK’dan 650 gün prim ödedim. 1984 ve 1988 doğumlu iki çocuğum var. Doğum borçlanması yaparsam ne zaman emekli olurum? Sema CAN
Cevap: Doğum tarihlerinizden sonraki iki yıl içinde prim ödemeniz yoksa, iki doğumuz için borçlanma yaparak 1440 gün kazanabilirsiniz. Eski yasa kapsamında yaş haddinden emekli olmak için, 15 yıl sigorta, 3600 gün prim ve 50 yaş şartlarına tabisiniz. Doğum borçlanmasından sonra 1510 gün daha prim ödeyerek, toplam ödemenizi 3600 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
Borçlanma yasası çıkması söz konusu değil ancak belli de olmaz
Soru: SSK’lı olarak 1970’ten beri çalışmaktayız. Fakat günlerimiz eksik. Örneğin; benim 2000 günüm var. 1951 doğumluyum. Çalışacak durumumuz yok. Geriye dönük borçlanma olacak mı? Yasadan faydalanabilecek miyiz? Mehmet HABALI/Ankara
Cevap: Sizin durumunuzda olan çok sayıda sigortalı var. Sosyal güvenlik sistemimizde gerideki prim ödenmemiş boş günleri, borçlanarak süre kazanma usulü yok. Önümüzdeki günlerde çıkarılması beklenen ödeme kolaylığı yasası, prim borçları ile vergi borçları başta olmak üzere, kamuya borcu olanlara borcunu ödemesi için bazı avantajlar sağlıyor. Normalde bu yasaya borçlanma düzenlemesinin konmaması gerekir. Ancak, önümüzdeki yıl seçim olduğundan belli de olmaz. Siz ve sizin durumuzda olanlar iktidara ne kadar çok sesini duyurursa, belirttiğiniz gibi bir yasanın çıkma ihtimali de o kadar yüksek olur.
Eşinizin mahkemede gerçek ücretini belge ve şahitlerle ispatlaması gerek
Soru: Eşimin ücretleri 5 yıldır asgari ücret üzerinden bildiriliyor ve primleri de asgari ücret üstünden yatırılıyor. İşyeri son zamanlarda işten soğutma çabası içinde. Eşimin işten çıkışı yapıldığında, ihbar ve kıdem tazminatlarını gerçek maaştan değil de bu asgari ücret üstünden hesaplarlarsa ne yapmalıyız? Gerçek maaşı nasıl ispat edebiliriz? İspat ettiğimizde yaptırımı ne olur? Fatih KANLIOĞLU
Cevap: İşverenin kayıtlarında eşinizin asgari ücretle çalıştığı göründüğünden, işten çıkarıldığında kıdem ve ihbar tazminatlarını asgari ücret üstünden hesaplarlar. Eşiniz, gerçek ücreti üstünden kıdem ve ihbar tazminatı alabilmesi için, iş mahkemesine dava açar ve mahkemede belge ve şahitlerle gerçek ücretini ispatlarsa, davayı kazanarak kıdem ve ihbar tazminatını gerçek ücreti üstünden alabilir.
