Giriş
Soru: Eşimin doğum yapması nedeniyle mazeret izni kullanırken ikinci gün hastalandım ve doktor 5 gün rapor verdi. Raporlu olduğum için kalan mazeret iznimi kullanamadım. Rapor sonrası kullanmak istedim, işyerim ‘olmaz’ dedi. Benim kalan mazeret izin sürem ne olacak? l Hacı MEHMET
Cevap: Çalışanların mazeret izin süreleri yasalarda belirlenmiş ve bu izinlerin kullanımı belli mazeretlerin ortaya çıkmasına tabi tutulmuştur. Mazeret izni, prensip olarak mazeretin ortaya çıktığı tarihten itibaren geçerli olarak kullanılması gereken bir izindir.
Mazeretin ortaya çıktığı tarihten sonra kullanılacak iznin o dönemde kullanılmayıp, daha sonra kullanılması uygun olmaz. Mazeret izin süresinin sağlık raporu ile iç içe girmesi halinde, artık bu süreler tekrar hastalık izni sonrasında kullanılamaz. Kısacası sağlık raporu mazeret izin süresini uzatmaz. İşyeriniz haklı.
İKİ ŞEKİLDE EMEKLİ OLABİLİRSİNİZ
Soru: 11 Şubat 1976 doğumluyum. Sigorta başlangıcım 1 Eylül 1993’te oldu. 1855 gün primim var. SGK, 3600 günden emekli olabileceğimi söyledi. Fakat e-Devlet’te 5653 gün görünüyor. Ne zaman emekli olabilirim? l TÜLAY
Cevap: İki şekilde emekli olmanız mümkün: 1) 20 yıl sigortalılık süresi, 5675 gün prim ödeme ve 50 yaş şartlarına tabi olarak. Bu seçenekte 3820 gün daha prim ödeyerek priminizi 5675 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz (hemen başlayıp ara vermeden prim ödemeniz halinde 2031 yılı Aralık ayı sonunda). 2) 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödeme ve 58 yaş şartlarına tabi olarak. Bu seçenekte de 1745 gün daha prim ödeyerek priminizi 3600 güne tamamlamanız şartıyla, 58 yaşınızı dolduracağınız 11 Şubat 2034’te emekli olabilirsiniz.
KIDEM TAZMİNATI SON İŞVERENDEN ALINIR
Soru: 1969 doğumluyum. 2013 itibarıyla emekli olurken, kıdem tazminatı veya teşvik gibi herhangi bir ödeme almadım. Acaba hakkım var mıydı? Müracaat etmedim. Fakat bir işyerinde iki seneden fazla çalışmadım. Hep orada burada çalışarak günümü doldurdum ve emekli oldum. l B.DEMİR
Cevap: Kıdem tazminatını işveren öder. İşveren emekli olan personele, kendi işyerindeki çalışma sürenine ilişkin kıdem tazminatını ödemek zorundadır. Emekli olurken son çalıştığınız işyerindeki çalışma sürenizle sınırlı olarak kıdem tazminatı alma hakkınız vardı.
Zamanaşımı süresi 25 Ekim 2017’de 10 yıldan 5 yıla düşürüldü. Ancak siz bu tarihten önce emekli olduğunuzdan, 10 yıllık zamanaşımına tabisiniz. Fakat yasa değişikliğinin yapıldığı 25 Ekim 2017’den itibaren 10 yıllık zamanaşımı süresinin henüz dolmamış kısmı 5 yılı aşamıyor. Bu nedenle en geç 25 Ekim 2022’ye kadar son işyerindeki çalışma süreniz için işvereninizden kıdem tazminatı talep edebilirsiniz.
PÖGS NEDİR?
Soru: 20 Aralık 2021’de 60 yaşında oluyorum. 1994’te SSK girişim yapıldı. Bağkur’um yok. 4A dökümünde ‘PÖGS 4192’ diye bir ibare var. Bundan toplam işgünümü anlayamadım. Sanırım aralık ayında 60 yaş dolunca emekli olacağım. Şu anda ticari vergi başlatsam, aralığa kadar emeklilik maaşım ağırlıklı ortalamaya göre yüzde kaç düşer? Eğer son dönem tarifesi çok ağır basacaksa işletmeyi açmayacağım. Eğer yüzde 2, 3 gibi zarar söz konusuysa açacağım. l Ahmet DAĞDELENGİL
Cevap: PÖGS’nin açılımı ‘prim ödeme gün sayısı’ olup, ödediğiniz prim gün sayısını göstermekte. 3600 günden fazla priminiz bulunduğundan 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte yaş haddinden emekli olacaksınız. Vergi mükellefi olursanız Bağkur’a prim ödemeniz gerekiyor.
Bağkur’lular, üstünden prim hesaplanan kazanç tutarını kendileri belirliyor. Bağkur’a; ‘sigortalıyken üstünden prim hesaplanan kazanç tutarınız’ üzerinden prim öderseniz, hak kazandığınız emekli aylığında düşme olmaz. Örneğin; SSK’lıyken aylık 5.000 lira kazanç üstünden prim ödüyorsanız, Bağkur’lu olduğunuzda da aylık 5.000 liralık kazanç üstünden prim yatırmalısınız.
