Giriş
SORU: İşçiler kendi istekleri ile işten ayrılırken kıdem tazminatlarını alabiliyor. İstifa eden memurlar da işçiler gibi işinden ayrılırken emekli ikramiyesi alabiliyor mu?
CEVAP: İşçilerden emekli olmak için aranan şartlardan yaş dışındakileri sağlayanlara kendi isteği ile ayrılsa da işinden ayrıldığı tarih itibarıyla kıdem tazminatları ödeniyor. Ancak istifa eden memurlara işçiler gibi emekli ikramiyesi ödenmiyor. Adı üzerinde ‘emekli’ ikramiyesi. Yani emekli olunduğunda ödenen bir ikramiye. Bu nedenle memurlara emekli ikramiyesi, emekli olunduğu tarihte ödeniyor. Emekli olmadan emekli ikramiyesi ödenmesi mümkün değil.
VEFAT EDEN MEMUR EMEKLİSİNİN EŞİNİN AYLIK ORANI NEDİR?
SORU: Vefat eden devlet memuru emeklisinin SSK emeklisi eşine dul aylığı bağlanır mı? Bağlanırsa aylık oranı nedir?
CEVAP: Emekli Sandığı’ndan emekli olmuş bir memurun vefatı halinde, SSK emeklisi eşine ölüm (dul) aylığı bağlanır. Kendisinden başka aylık alabilecek kişisi bulunmayan SSK emeklisi eşe yüzde 75, kendisinden başka aylık bağlanabilecek bir çocuk olması halinde yüzde 60, iki çocuk olması halinde yüzde 50 oranında dul aylığı bağlanır.
PRİM BORCU EMEKLİLİĞE MANİ OLUR MU?
SORU: Kapanmış şirketimde çalışan işçilerden dolayı SGK’ya sigorta prim borcum var. Bu prim borcu emekli olmama mani olur mu? Yusuf SÖNMEZ
CEVAP: Şirket sahibi (kanuni temsilci) olmanız nedeniyle ödenmeyen SSK prim borçlarından dolayı şahsi mal varlığınız ile sorumluluğunuz var. Yani SGK, şirket bünyesinden tahsil edemediği veya tahsil edemeyeceğini anladığı prim borcunu sizden arar ve sizden tahsil eder. Ancak bu emekli olmanıza mani bir durum değil. Aranan şartları sağladığınızda emekli olabilirsiniz.
GEÇMİŞ TARİHTEN BAĞKUR KAYDI MÜMKÜN MÜ?
Soru: Bağkur’a 1 Ekim 2008’den kaydım yapılmış. Primlerimi ödüyorum. Ancak 1 Mart 2001’den beri esnafım. Vergi ve esnaf odasına kaydım var. Bağkur kaydımı 1 Mart 1998’e çekmek için ne yapmalıyım?
Cevap: Sizin gibi Bağkur’a suresi içinde kayıt ve tescilini yaptırmayanların sigortalılık hak ve yükümlülüğü 1 Ekim 2008’den itibaren başlatılıyor. Nitekim zamanında Bağkur’a kayıt olmadığınızdan sigortalılığınız 1 Ekim 2008’den itibaren başlatılmış.
Esasında sizin gibi Bağkur’a süresinde kayıt olmadığından sigortalılık hak ve yükümlülüğü 1 Ekim 2008’den başlatılanlara, bu tarihten itibaren 6 ay içinde (son olarak 1 Nisan 2009’a kadar) başvuru yapmaları ve 4 Ekim 2000 ile 1 Ekim 2008 arasındaki vergi mükellefi olduğu süreler için hesaplanan primi tebliğ tarihinden itibaren 6 ay içinde ödemeleri şartıyla bir hak tanınıyor.
Bağkur sigortalılığı vergi mükellefi olduğu tarihten itibaren başlatılıyor. Sorunuzdan bu süreyi kaçırdığınız anlaşılıyor. 1 Ekim 2008 tarihinden önceki bir tarihten Bağkur’a kayıt için yeni bir yasa çıkartılması lazım. Böyle bir yasa çıkartılmadığı sürece maalesef vergi kaydınıza dayanarak 1 Mart 2001 itibarıyla Bağkur’a kayıt yaptırmanız mümkün değil.
BORÇLANMA BEDELİNE TAKSİT VAR MI?
SORU: 1968 doğumluyum. 1 Mayıs 1988’de sigortalı oldum. 1993’te işten çıktım. İşten çıkana kadar 2530 gün prim ödedim. 1994’te ve 1998’de iki çocuğum oldu. 2019’dan sonra tekrar çalışmaya başladım ama boşluğum çok. 2011’den itibaren 1300 gün prim ödemem var. Acaba doğumlarımı borçlanarak emekli olabilir miyim? Borçlanma bedelini taksitle ödeyebilir miyim?
CEVAP: Sigorta başlangıcından sonraki doğumlar borçlanma kapsamında. Sigorta başlangıç tarihinden sonra olmak şartıyla doğumdan sonraki iki yıl içinde prim ödenmeyen günler borçlanılabiliyor. En fazla üç doğum borçlanılabiliyor. Şartları taşıyan doğumlar borçlanılarak, bir doğum için 720 gün, iki doğum için 1440 gün, üç doğum için 2160 gün kazanılabiliyor. Borçlanma tutarının tamamının, tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenmesi gerekiyor. Yatırılmadığı takdirde borçlanma iptal ediliyor.
Bu durumda borçlanma için yeniden başvuru gerekiyor. Bu nedenle maalesef doğum borçlanma bedelinin taksitle ödenmesi mümkün değil. Emekli olmak için 20 yıl sigortalılık süresi, 5225 gün prim ve 44 yaş şartlarına tabisiniz. Süre ve prim şartını sağlamış olduğunuzdan iki doğumunuz için 1395 gün doğum borçlanması yapıp priminizi 5225 güne tamamlayarak emekli olabilirsiniz.
SSK’DA ŞARTLAR NEYE GÖRE BELİRLENİYOR?
SORU: 1976 doğumluyum. İlk sigorta girişim 1989’da oldu ama prim ödemesi görünmüyor. Herhalde işveren prim ödememiş. Hizmet dökümümde 24 Ekim 1999’dan sonra prim görünüyor. Bu durumda hangi şartlarda emekli olabilirim? k Özcan YARAR
CEVAP: SSK’da emekli olma şartlarını sigorta başlangıç tarihi belirliyor. Sigorta başlangıç tarihi ise sigortalı adına Sosyal Güvelik Kurumu’na ilk defa çalışma süresi bildirilen gündür. Dolayısıyla çalışma süresi bildirilmeyen durumlarda, sigorta girişinin kuruma bildirilmesi sigorta başlangıcı sayılmıyor.
Bu nedenle emeklilik şartlarınız adınıza ilk defa çalışma süresi bildirilen 24 Ekim 1999 tarihine göre belirlenecek. Bu tarihe göre emekli olmak için 7000 gün prim ödeme ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. 7000 gün prim ödemiş olmanız şartıyla, 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
EKSİK GÜNLER KAZANILABİLİR Mİ?
SORU: 1973 doğumluyum. İlk SSK giriş tarihim 1991. Sigortalılık süresi ve yaşı doldurdum ama prim günüm eksik. Eksik primlerimi borçlanarak, yani toplu para ödeyerek emekli olabilir miyim? Güneş YILMAZ
CEVAP: Sosyal güvenlik kanunlarımızda hangi hallerde borçlanma yapılabileceği, 5510 sayılı Kanun’un ‘Sigortalıların Borçlanabileceği Süreler’ başlıklı 41’inci maddesinde tek tek sayılmıştır. Örneğin; askerlik süresi, avukatlık staj süresi, doğum vb. Kanunda sayılmayan hallerde borçlanma yapılamıyor. Dolayısıyla sosyal güvenlik sistemimizde eksik primleri borçlanarak emekli olma usulü yok. Maalesef eksik günlerinizi borçlanarak sizin ifadenizle toplu prim ödeyerek tamamlayıp emekli olamazsınız.
ÖDENEN PARA GERİ ALINABİLİR Mİ?
SORU: 17 Şubat 1977 doğumluyum. SSK başlangıç tarihim 10 Nisan 1995. Toplam 7300 gün prim ödemem var. 1998’de 18 ay askerlik yaptım. Emekliliğimi öne çekmesi için askerliğimin tamamını borçlandım. Askerlik borçlanmasının emeklilik yaşımı düşürmeyeceğini yani emekliliğimi öne çekmeyeceğini söyleyenler var. Söylendiği gibi askerlik borçlanması emekliliği öne çekmiyorsa, yatırdığım borçlanma parasını geri alabilir miyim? Parayı geri almak için ne yapmalıyım? Ne zaman emekli olabilirim? Şehmuz KARAKOÇ
CEVAP: Askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden sonra yaptığınızdan maalesef askerlik borçlanması emekli olma şartlarınızı değiştirmez, sadece priminizi artırır. Priminiz de yeterli olduğundan bize göre askerliğinizi borçlanmanıza gerek yoktu. İsterseniz ödediğiniz borçlanma bedelini geri alabilirsiniz.
Ödediğiniz borçlanma bedelini geri alabilmek için bulunduğunuz yerdeki Sosyal Güvenlik il veya merkez müdürlüğüne yazılı olarak başvurarak, askerlik borçlanmasından vazgeçtiğinizi ve ödediğiniz borçlanma bedelinin tarafınıza iade edilmesini talep etmelisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de 55 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz (25 yıl sigortalılık süresi, 5750 gün prim ve 55 yaş şartlarına tabi olarak).
