Giriş
Soru: 1955 doğumlu annemin, 2012-2015 arası 2.5 yıl sigorta prim ödemesi bulunuyor. Annemin emekli olabilmesi için bir seçenek var mı? Emekli maaşı alabilmesi için SSK dışında Bağkur ve Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) gibi alternatiflerde, toplu ödeme yaparak emeklilik şansı var mı? Emekli olunamazsa yatırılan SSK primini geri alınabilir mi? ● Emre AKYÜZ
Cevap: Maalesef sistemde toplu prim ödeyerek emekli olma usulü yok. Annenizin yaş sorunu olmadığından, primini SSK’dan emekli olmak için 5000 güne, Bağkur’dan emekli olmak için de 5400 güne tamamlaması gerekiyor. Emekli olmak için aranan yaşı (kadın 58, erkek 60 yaş) doldurduğu halde, emekli olacak kadar primi olmayanlara, talep etmeleri halinde ödedikleri prim ‘yaşlılık toptan ödemesi’ adı altında iade ediliyor.
Bu durumda anneniz de 58 yaşını doldurduğu halde emekli olacak kadar primi bulunmadığından, talep ederse ödediği primi ‘yaşlılık toptan ödemesi’ adı altında geri alır. Bireysel Emeklilik Sistemi’nin adında emeklilik olması sizde olduğu gibi birçok kişide bir sosyal güvenlik sistemi algısı yaratıyor.
Oysa BES bir sosyal güvenlik sistemi değil, tasarruf ve yatırım sistemidir. Yatırımcı sisteme her ay belli tutarda katkı payı öder. Yatırımcının birikimleri para piyasalarında belirli şartlarda nemalandırılır. Aranan şartları sağlayan yatırımcıya, talebi halinde birikimleri ya toplu olarak ya da emekli aylığı gibi her ay parça parça ödeniyor. BES’e toplu ödeme de yapılabiliyor.
Ancak, BES’ten aylık bağlanabilmesi için sistemde en az 10 yıl kalmak ve 56 yaşı doldurmak gerekiyor. Annenizin yaş sorunu yok. BES’e toplu ödeme yapabilir. Ancak BES’ten aylık bağlatmak için annenizin sistemde en az 10 yıl kalması şart.
PRİM TAMAM ŞUBAT 2024’TE EMEKLİSİNİZ
SORU: 2 Şubat 1972 doğumluyum. SSK başlangıç tarihim 2 Ocak 1990. Toplam 6880 gün prim ödemem var. Halen çalışmaktayım. Acaba ne zaman emekli olabilirim? ● Hakan KENDİİŞLER
Cevap: Emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5525 gün prim ödeme ve 52 yaş şartlarına tabisiniz. Priminiz yeterli olduğundan, bundan sonra prim ödemeseniz de 52 yaşınızı dolduracağınız 2 Şubat 2024’te emekli olabilirsiniz.
58 YAŞINIZI DOLDURACAKSINIZ
SORU: 5 Şubat 1969 doğumluyum. İlk işe girişim 6 Aralık 1992’de oldu. 2002’ye kadar SSK’ya 189 gün prim ödemem var. 15 Haziran 2002’den bugüne kadar da Bağkurluyum. Ne zaman emekli olabilirim? ● Ercüment ÇAKAR
CEVAP: Yaş haddinden emekli olmak için 5400 gün prim ödeme ve 58 yaş şartlarına tabisiniz. 5400 günden fazla prim ödemeniz olduğundan, faaliyetinize son verip bundan sonra prim ödemeseniz de 58 yaşınızı dolduracağınız 5 Şubat 2027’de emekli olabilirsiniz.
MALULEN EMEKLİLİK ŞARTLARI
SORU: Eşimin 523 gün prim ödemesi var. 4 yıl önce sol gözünü kaybetti. Tansiyon ve şeker hastası. Malulen emekli olabilir mi? Olamazsa ne yapmalıyız? ● Ali ÇAY
CEVAP: Malulen emeklilik için 10 yıl sigorta süresi, 1800 gün prim ödeme ve en az yüzde 60 oranında işgücü kaybı aranıyor. Eşiniz bu üç şartı birlikte sağlayacağı tarihte malulen emekli olabilir. Eşinizin sigorta başlangıç tarihini bildirmediğinizden, malulen emekli olamazsa, başka seçenekle nasıl emekli olacağını hesaplayamıyoruz.
Eşinizin sigorta başlangıç tarihini (gün, ay, yıl olarak) ve çocukları varsa çocukların doğum tarihlerini (gün, ay, yıl olarak) bildirmeniz halinde, malulen emekli olamazsa, başka emeklilik seçeneklerini hesaplayabiliriz.
KİMLER 54 YAŞA TABİ?
SORU: 2 Haziran 1974 doğumluyum. 1993 sigorta girişim var. Askerliğimi 3 Mart 1994-8 Ağustos 1995 arasında yaptım. Acaba ne zaman emekli olabilirim? ● MERTHAN
CEVAP: Emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5675 gün prim ödeme ve 54 yaş şartlarına tabisiniz. Toplam 5675 gün prim ödemiş olmanız şartıyla 54 yaşınızı dolduracağınız 2 Haziran 2028 tarihinde emekli olabilirsiniz. Askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden sonra yaptığınızdan, borçlanma prim gün sayınızı artırır, ancak emekli olma şartlarınızı değiştirmez.
Prim ödeme gün sayınızı bildirmemişsiniz. Emekli olacağınız tarihe kadar priminizi tamamlayabiliyorsanız, askerliğinizi borçlanmanıza gerek yok. Tamamlayamıyorsanız askerliğinizi borçlanarak prim gün sayınızı askerlik süreniz kadar artırabilirsiniz.
SSK’DAN MI YOKSA BAĞKUR’DAN MI EMEKLİ OLMAK DAHA AVANTAJLI?
SORU: 14 Ekim 1973 doğumluyum. İlk SSK’lı işe girişim 1 Aralık 1991’de oldu. 2003 yılının Temmuz ayı sonuna kadar SSK’ya 1730 gün prim ödemem var. 12 Ocak 2004’te Bağkurlu oldum ve 5900 gün de Bağkur’a prim ödemem var. Toplam 7630 gün prim ödemem oldu. Bağkurum devam ediyor. Acaba ne zaman emekli olabilirim? ● Şamil YETİŞ
CEVAP: Primi ödenen son yedi yılda (son 2520 gün prim ödemesi içinde), fazla prim ödenen kurum şartlarıyla emekli olunuyor. Son yedi yılda Bağkur’a prim ödediğinizden, Bağkur şartlarıyla emekli olacaksınız. Askerlik sürenizi borçlanmışsanız, Bağkur’dan emekli olmak için 25 tam yıl (9000 gün) prim ödeme ve 58 yaş şartlarına tabisiniz. 1370 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 9000 güne tamamlamanız şartıyla, 58 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
Ayrıca 5400 günden fazla priminiz bulunduğundan faaliyetinize son verip bundan sonra prim ödemeseniz de yine 58 yaşınızı dolduracağınız tarihte Bağkur’dan emekli olabilirsiniz. Oysa sigortalı bir işte çalışarak SSK’ya 1260 gün prim ödemeniz halinde, SSK’dan emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5600 gün prim ödeme ve 53 yaş şartlarına tabi olursunuz. 1260 günden sonra prim ödemeseniz de 53 yaşınızı dolduracağınız tarihte, SSK’dan emekli olabilirsiniz. 5 yıl erken emekli ettiğinden SSK’dan emekli olmanız avantajlı.
EMEKLİLİĞİ ÖNE ÇEKMEK İÇİN KAÇ GÜN ASKERLİK BORÇLANMASI YAPMALIYIM?
Soru: 15 Ocak 1975 doğumluyum. İlk SSK giriş tarihim 1 Aralık 1996. Toplam 7730 gün prim ödemem var. Sigorta başlangıcından önce yaptığım 18 ay askerliğimin ne kadarını yatırırsam, emekliliğimi erkene çekerim? ● Ayhan BİLGİN
Cevap: Priminiz yeterli. Bundan sonra prim ödemeseniz de 56 yaşı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Askerliğinizin 370 gününü borçlanmanız halinde, emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5750 gün prim ödeme ve 55 yaş şartlarına tabi olursunuz. Priminiz yeterli olduğundan borçlanmadan sonra prim ödemeseniz bile 55 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
957 GÜN DAHA PRİM ÖDEYİP 60 YAŞINIZI BEKLEMENİZ GEREKİYOR
SORU: İlk sigorta başlangıç tarihim 2 Nisan 2002. Toplam 6043 gün prim ödemem var. Halen özel güvenlik olarak çalışmaya devam ediyorum. Ne zaman emekli olabilirim? ● Mehmet YILDIRIM
CEVAP: Emekli olmak için 7000 gün prim ödeme ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. Doğum ve askerlik tarihiniz ve askerlik süreniz hakkında bilgi vermemişsiniz. 957 gün daha prim ödeyerek priminizi 7000 güne tamamlamanız şartıyla, 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Doğum ve askerlik tarihinizi (gün, ay, yıl olarak) ve askerlik sürenizi bildirmeniz halinde sorunuza daha net cevap verebiliriz.
ALINAMAYAN KIDEM İÇİN KAÇ YIL İÇİNDE DAVA AÇILMALI?
Soru: 1973 doğumluyum. SSK girişim 1992’de. 2006’da bana haklarımı vereceklerine dair kağıt imzalatıp, sonra da işten çıkardılar. Hiçbir haktan yararlanamadım. Kendim ayrılmış gibi oldum. Yeni çıkan yasadan kıdem tazminatımı isteyebilir miyim? ● Refia SARIOĞLU
Cevap: 14 yıl önce almanız gereken ancak alamadığınız kıdem tazminatını, tekrar isteyebilmenizi sağlayan yeni bir yasa çıkmış değil. Yazılı ve görsel basındaki haberler kıdem tazminatının, tamamlayıcı emeklilik şeklinde değiştirilmesine ilişkin.
Bu haberler doğru çıksa bile yasa 2022’de yürürlüğe konacak. Yasa yürürlüğe konsa da zamanaşımına uğramış ‘kıdem tazminatı’ alacaklarını kapsamaz. Sonuçta yeni bir yasa yok. İşten ayrıldığınız tarihten itibaren zamanaşımı süresi (o tarihte 10 yıldı) içinde dava açmanız gerekiyordu. Bugün için yapacağınız bir iş ve işlem bulunmuyor.
DOĞUM BORÇLANMASIYLA PRİM EKSİĞİ TAMAMLANABİLİR Mİ?
SORU: Eşimin 7 Ağustos 2002’de sigorta primi yatmaya başladı. Toplam 6285 gün primi var. 1 çocuğumuzu borçlanarak ve 7000 prim gününü tamamlayarak, SSK’dan ‘tazminat alabilir yazısı’ ile işyerinden tazminat alabilir miyiz? ● Mehmet KÜPKÜP
CEVAP: Eşinizin doğumu, 2006’daki sigorta başlangıç tarihinden sonraysa, doğumu sonrasındaki iki yıllık süre içinde prim ödenmeyen günleri borçlanma hakkı var. Örneğin doğumunun 7 Ağustos 2002’den sonra olduğunu ve doğumu sonrasındaki iki yıllık sürede prim ödemediğini varsayarsak, doğumunu borçlanarak 720 gün kazanabilir.
Ancak doğumu sigorta başlangıcından önceyse veya sonra olsa da doğum sonrasındaki iki yıllık sürede prim ödemişse, yani borçlanacak prim ödenmemiş boş günü yoksa, doğum borçlanması yapamaz. Sonuç olarak; eşiniz doğumu borçlanma şartlarını taşıyorsa, 715 gün doğum borçlanmasıyla, doğumu borçlanma şartlarını taşımıyorsa, 715 gün daha prim ödeyerek toplam primini 7000 güne tamamlayacağı tarihte işinden kıdem tazminatı alarak ayrılabilir. Bunun için yapması gereken SGK’dan ‘kıdem tazminatı alabilir’ yazısı alarak, işverene ibraz etmekten ibarettir.
