Giriş
Soru: Ben doğuştan Thalasemi Major (Akdeniz Anemisi) hastasıyım. Staj yaptığım 2000 yılına ait elimde sigorta sicil kartım var. Sigorta girişim 13 Eylül 2000 olarak görünüyor. Ancak ilk prim ödemem 27 Mayıs 2005’te başladı. 2004’te İŞKUR’a kayıt olurken alınan sağlık kurulu raporunda engel oranım yüzde 40 belirlenmişti. İlk işe başladığımda engelli olarak değil normal asgari ücretli olarak, devlet hastanesinde 1 yıl çalıştım. 2006 yılı Haziran ayı başında İŞKUR’un yönlendirmesiyle bankada engelli kadrosunda giriş yaptım. 2008’de vergi indiriminden yararlanmak için müracaatta bulundum. Tekrar sağlık raporu istediler. Bu süreçte aldığım sağlık raporunda, engelli oranlarında yapılan değişiklikler ile aynı hastalıktan yüzde 40 oranı olan raporum yüzde 70 olarak yenilendi. Raporumda ağır engelli ve çalışamaz ibareleri de bulunmakta. 31 Aralık 2010’da sağlık sorunlarım nedeniyle işten ayrıldım. 1984 gün primim var. Bildiğim kadarıyla malulen emeklilik için çalışmaya başladıktan sonra iş gücünün 2/3’ünü kaybetmiş olmak gerekiyor. Benim durumum yapılan oran değişiklikleri ile bu şarta tabi olmalı diye düşünüyorum. Malulen emekli olabilmem için şartlar yeterli midir? Nevzat TUNCA Cevap: Malulen emekli olmak için, 10 yıl sigorta süresi, en az 1800 gün prim ve en az yüzde 60 işgücü kaybı raporu gerekiyor. Başkasının sürekli bakımına muhtaç derece de engelli olanlardan, 10 yıllık sigorta süresi şartı aranmıyor. 1800 gün prim ve yüzde 60 rapor malulen emekli olmaya yetiyor.
[[HAFTAYA]]
Ancak, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce çalışma gücünün yüzde 60’ını veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilenler, bu hastalık veya engeli nedeniyle malulen emekli olamıyor. Rahatsızlığınız doğuştan geldiğinden, malulen emekli olamazsınız. Ancak, vergi indirim hakkı almış 2’nci derece özürlülere tanınan 18 yıl sigorta ve 4000 gün prim şartlarına tabi olarak, yaş şartı aranmadan emekli olmanız mümkün. 2016 gün daha prim ödeyerek 1984 gün olan priminizi 4000 güne tamamlamanız şartıyla, 18 yıllık sigorta sürenizi doldurduğunuzda Merkez Bankas› Döviz Kurlar› emekli olabilirsiniz.
Yurtdışında ev hanımı olarak geçen 5 yılı borçlanıp emekli olabilirsiniz
Soru: 1992’de SSK’lı oldum. 3700 gün pirimim var. 1977’de ev hanımı olarak yurtdışına gittim. 5 yıl kaldım. Bunu ödersem ne zaman emekli olurum? Doğum tarihim 1 Ocak 1961. Elmas ÖZEL Cevap: Yurtdışında geçen 5 yılınızı borçlanarak 1800 gün kazanabilirsiniz. Yurtdışı çalışma süreniz sigorta başlangıcınızdan önce olduğundan, borçlanma başlangıcınız 5 yıl geri götürerek emekli olmak için, 20 yıl sigorta süresi, 5525 gün prim ve 44 yaş şartlarına tabi olmanızı sağlar.
25 tam yıl prim ödeyip 56 yaşı doldurmalısınız
Soru: 1996-1998 arası SSK’lı çalıştım. Daha sonra Bağ-Kur’a geçtim. Ara vermeden prim ödüyorum. Ne zaman emekli olabilirim? Ahmet YANIK Cevap: 25 yıl (9000 gün) prim ve 56 yaş şartlarına tabisiniz. Ara vermeden priminizi 25 yıla tamamlayacağınız 2021’de emekli olabilirsiniz. Doldurmuyorsanız 56 yaşınızı doldurduğunuzda emekli olabilirsiniz.
Arkadaşınız yaş haddinden daha erken emekli olabilir
Soru: 1 Temmuz 1955 doğumlu bayan, 1 Ağustos 1996’da SSK’lı oluyor. 4231 gün prim ödemesi var. Ne zaman emekli olabilir? Samet KAYNAK Cevap: En erken yaş haddinden emekli olabilir. 15 yıl sigorta süresi, 3600 gün prim ve 58 yaş şartlarına tabi. Primi yeterli olduğundan bundan sonra prim ödemese de 58 yaşını doldurduğunda emekli olabilir.
Sadece Emekli Sandığı’ndan yetim aylığı alma şansınız var
Cevap: Eşimden ayrıyım. Emekliyim ve babam ile yaşıyorum. Babam da emekli. Babam vefat ettikten sonra onun maaşını alabilir miyim? O.Y. Cevap: Eşinizden boşamışsanız, SSK veya Bağ-Kur’dan emekliyseniz, babanız da Emekli Sandığı’ndan emekliyse, babanız vefat ettiğinde yetim aylığı alabilirsiniz. Emekli olduğunuzdan bu seçenek dışında yetim aylığı almanız mümkün değil.
Şikayet sonucu işverenin zor duruma düşmesi size bir şey kazandırmaz uzlaşmanızda yarar var
Soru: 20 kişi taşeron fabrikasında 9 senedir çalışıyorduk. Habersiz çalıştığımız firma 30 Eylül 2011’de anlaşmamızı sona erdirdi. İstifamızı kendimiz vermemiz için çıkışımızı da vermiyorlar. Kıdem tazminatı için ne yapabilirim? Haberim olmadan girdi çıktı yapılmış. Mesailer elden alınıyordu. Tülay KOCAOĞLU Cevap: İşveren, işinize haksız yere son verirse kıdem tazminatı ödemek zorunda. Kendi isteğinizle işinizden ayrılmanız halinde, kıdem tazminatı alamazsınız. Bazı işverenler kıdem tazminatı hakkı doğmasın diye, işçi bir yılını doldurmadan, çıkarıyor. Sonra tekrar işe alıyor. Tabi bu işlemler sadece kağıt üstünde. Gerçekte işçinin işten çıktığı, sonra tekrar işe girdiği gibi bir durum yok. Bu işlem sürekli döndürülerek çalışma sürdürülüyor. Ancak yargı, bir işyerinde bu şekilde sürekli girdi çıktı yapılarak zincirleme çalışma durumunun, belirsiz süreli çalışma olduğu, dolayısıyla tüm çalışma süreleri için, kıdem tazminatı ödenmesini hükmediyor. Fazla çalışma sürelerine ilişkin ücretlerin elden ödenmesi, fazla çalışma sürelerinin kayıt dışında takip edildiğini gösteriyor. Bu durum vergi açısından ücret bordolarını, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge durumuna sokar. Muhteviyatı yanıltıcı belge düzenleme vergi suçunu oluşturur. Ve 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezası vardır. Maliye, Sosyal Güvenlik Kurumu ve Bölge Çalışma Müdürlüğü nezdinde şikâyet hakkınızı kullanabilirsiniz. Fakat bu şikâyetler işvereni zor duruma düşürür. İşverenin zor duruma düşmesi size bir şey kazandırmaz. En iyisi işverenle konuşarak uzlaşmaktır.
