Giriş
Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) personelinin emeklilik yaşı sigorta başlangıcına göre değişiyor. Burada en kritik tarih 8 Eylül 1999. Bu tarihten önce ve sonra başlamaya göre emeklilik yaşı artıyor veya azalıyor. Örneğin söz konusu tarihten önce göreve başlayan personel 43 yaşında emekli olabilirken, sonra başlayanlarda yaş şartı 60’a çıkıyor.
1- 8 EYLÜL 1999 ÖNCESİ
TSK personelinden 8 Eylül 1999 tarihinden önce SSK veya Bağkur sigortalılığı olanların emeklilik yaşlarının tespitinde, yıpranma önemli bir avantaj sağlıyor. Çünkü ilk defa 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanların emeklilik şartları 23 Mayıs 2002’deki toplam hizmet süresine göre belirleniyor. TSK personelinin bu tarihteki hizmet süresine yıpranma da ilave edilerek bulunan toplam hizmet süresine göre emeklilik şartları (yaşı) tespit ediliyor.
YIPRANMA PAYININ ETKİSİ
8 Eylül 1999’dan önce göreve başlayan ve SSK ve Bağkur hizmet süresi bulunmayan TSK personelinin emeklilik yaşı da 15 Haziran 2002 itibarıyla sahip olduğu hizmet süresine göre belirleniyor. Bu tarihteki hizmet süresine yıpranma süresi de ilave edilerek emekli olunacak yaş, toplam hizmet süresi üzerinden tespit edildiğinden, yıpranma bunlarda da çok önem taşıyor. Kişiler emekli olurken de toplamda 8 yılı geçmemek üzere yıpranma süreleri fili hizmet sürelerine ekleniyor ve ilave edilen yıpranma süresinin tamamı da emeklilik yaşından düşülüyor.
İŞTE HESAPTAKİ DETAY
Örnek: Doğum tarihi 15 Ocak 1975 olan, 8 Haziran 1998 tarihinde TSK’da göreve başlayan erkek bir askeri personelin kademeli emeklilik yaşı tespit edilirken, öncelikle 14 Haziran 2002 tarihi itibarıyla hizmeti bulunacak ve üzerine emeklilik için gerekli olan 25 yılı tamamlamaya esas 5 yıllık yıpranma süresi de eklenerek, kişinin yaşı tespit edilecek.
Bu durumda da kişinin normal hizmeti 4 yıl, ilave edilecek yıpranma süresi de 5 yıl olmak üzere toplam hizmet süresi 9 yıl olduğu dikkate alınarak, öncelikle emeklilik yaşı 54 şeklinde bulunacak. Daha sonra ise çalışma süresine bağlı olarak hak kazandığı yıpranma süresinin tamamı emeklilik yaşından düşülecek. Bu kişi TSK’da çalışmaya devam ettiği sürece de 3 Aralık 2022 tarihinde maaşlı olarak emekliliğe hak kazanacak.
2- 1999-2008 ARASINDA GÖREVE BAŞLAYANLAR
EN FAZLA 8 YIL OLABİLİR
İlk defa 8 Eylül 1999-30 Nisan 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayan TSK mensupları emekli olmak için; 25 tam yıl fiili hizmet süresi ve kadınlar 58, erkekler 60 yaşını doldurma şartlarına tabi bulunuyor. Bu tarihler arasında çalışmaya başlayan TSK mensupları en fazla 8 yıl yıpranmadan yararlanabiliyor.
Ancak bu tarihler arasında çalışmaya başlayanların yıpranma sürelerinin toplamda 3 yılı geçmemek üzere yarısı emeklilik yaşlarından düşülüyor. Ancak birçok TSK personelinin rütbelerine göre yaş haddinden resen emekliliğe sevk yaşları 57 yaşın altında olduğundan, yıpranmanın emeklilik yaşından düşülerek en erken 57 yaşında emekli olmanın uygulamada çok da yeri bulunmuyor.
FAYDA SAĞLAMAYAN DURUM
Türk Silahlı Kuvvetleri’nde 30 Ağustos 2002 tarihinde erkek ve astsubaylığa atanan bir kişinin emeklilik yaşı 60 olacaktır. Çalışma hayatı boyunca hak kazanacağı yıpranma süresinin toplamda 3 yılı geçmemek üzere yarısı emeklilik yaşından düşüleceğinden istekle en erken emekli olacağı yaşı 57 olmakla birlikte, astsubay kıdemli başçavuşların yaş haddinden resen emeklilik yaşı 55 olduğundan bu kişi 55 yaşını doldurduğu tarihte resen emekliliğe sevk edilecek. Dolayısıyla yıpranma süresinin emeklilik yaşından düşülmesinin kişiye bir faydası olmayacak.
3- 1 MAYIS 2008'DEN İTİBAREN BAŞLAYANLAR
2048’DEN SONRA EŞİTLENİYOR
İlk defa 1 Mayıs 2008’den sonra çalışmaya başlayan TSK personeli emekli olmak için 25 tam yıl fiili hizmet süresiyle kadınlar 58, erkekler 60 yaşını doldurma şartlarına tabi bulunuyor. Ancak aranan 25 tam yıllık hizmet süresi şartının en geç 1 Ocak 2036 tarihine kadar doldurulmaması halinde, hizmet süresinin tamamlanma tarihine göre emekli olunacak yaş 65’e kadar çıkabilecek. 1 Ocak 2048 tarihinden itibaren de kadın ve erkek personelin emeklilik yaşı 65 oluyor.
3600 GÜN ZORUNLULUĞU VAR
15 Ekim 2008 tarihinden sonra göreve başlayan TSK personelin hak kazandığı yıpranma süresinin yaştan düşülmesinde bazı farklı esaslar belirlenmiş durumda. Bu tarihten sonra göreve başlayan TSK personeli yine azami 8 yıl yıpranmadan yararlanıyor.
Üç yılı geçmemek üzere yıpranmanın yarısı emeklilik yaşlarından düşülüyor. Ancak 5510 sayılı kanun uygulamasında TSK personelinin yaş haddi indiriminden yararlanabilmesi için ölüm ve maluliyet halleri hariç en az 3600 gün yıpranma kapsamında çalışmış olması zorunlu. TSK personelinin de rütbelerine göre yaş haddinden resen emekliliğe sevk edilmeleri gözönüne alınarak yıpranma sürelerinin emeklilik yaşından düşülmesi çok da önem arz etmiyor.
ÖZEL DÜZENLEMELERE TABİ
Memurların sosyal güvenlik uygulamasında belirli yaşları dolduranlar isteklerine bakılmaksızın zorunlu olarak emekliliğe sevk ediliyor. Bu uygulama da ‘yaş haddinden resen emeklilik’ olarak adlandırılıyor. Bazı meslek grupları için de özel düzenlemeleri ile yaş hadleri belirlenmiştir.
Memurlar genel olarak 65 yaşını doldurdukları tarihte yaş haddinden resen emekliliğe sevk ediliyor. TSK personelinin resen emeklilik yaşları ise rütbelerine göre belirleniyor. Rütbelerine göre aşağıdaki tabloda görünen yaş hadlerini dolduran TSK personeli resen emekliye sevk ediliyor.
Örnek: Türk Silahlı Kuvvetleri’nde astsubay olarak görev yapmakta olan bir personel, astsubay kıdemli başçavuş rütbesine ulaştıktan sonra 55 yaşını doldurduğu tarihte yaş haddinden resen emekliliğe sevk edilecek. İstekle emeklilik yaşı 58 de olsa, 60 da olsa emekli aylığı 55 yaşını doldurduğu tarihten itibaren bağlanarak emekli ikramiyesi de ödenecek.
FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMI HANGİ DURUMDA DÜŞÜLÜYOR
TSK personelinin hak kazandığı Fiili Hizmet Süresi Zammı (yıpranma) normal istekle emeklilik yaşlarından düşülüyor. Ancak TSK personelinin yıpranma süreleri resen emeklilik yaş hadlerinden düşülmüyor.
15 YIL HİZMET SÜRESİ OLANLAR!
YAŞ DOLDUĞU ZAMAN
Bütün memurlar gibi TSK personelinin de yıpranma süreleri dahil hizmetini 15 yıla tamamlamış olmaları şartıyla 61 yaşını doldurduklarında yaş haddinden istekle emeklilik hakları da bulunuyor. İstifa veya başka nedenlerle görevlerinden ayrılan TSK personelinin yıpranma dahil en az 15 tam yıl hizmet süresi varsa 61 yaşlarını doldurdukları tarihte istekleri halinde emekli aylıkları bağlanıyor. Yıpranma süreleri ise istekle yaş haddinden emeklilik yaşı olan 61 yaştan düşülemiyor.
İKRAMİYESİ DE O DÖNEMDE
Örnek: Türk Silahlı Kuvvetleri’nde 12 yıl uzman çavuş olarak görev yapan ve bu süresine karşılık 3 yıl yıpranma hakkı kazanan bir kişinin görevden ayrıldıktan sonra sigortalı veya Bağkur’lu çalışmadan Emekli Sandığı’ndan 15 yıl hizmet 61 yaş şartları ile emekliliği beklemesi halinde hak kazanmış olduğu 3 yıl yıpranma süresi 61 yaştan düşülmeyecek ve yine 61 yaşını doldurduğu tarihte emekliliğe hak kazanacak. 61 yaşını dolduracağı tarihte emekli aylığı bağlanacak, emekli ikramiyesi de ödenecek.
YARIN: SÖZLEŞMELİ ER VE ERBAŞLARIN SİGORTA VE EMEKLİLİK HAKLARI
