Giriş
Soru: Eşim 29 Nisan’dan 17 Temmuz’a kadar ücretsiz izne ayrıldı. Ama eşim her ikisinden de yararlanamadı. İşveren 21 koduyla eksik bildirimde bulunmuş. Şimdi sigorta yok, para yok. İzlenmesi gereken bir yol var mı? Bu işyerinde 9 yıldan fazla süredir çalışıyor. l Cahit BOZKURT
Cevap: Koronavirüs salgını nedeniyle şartlar esnetilerek, Kısa Çalışma Ödeneği’ne (KÇÖ) ulaşım kolaylaştırılmıştı. Bu düzenleme sonucu; son üç yıl içinde en az 450 gün prim ödemesi bulunan ve son 60 gün iş akdine bağlı olan çalışanlar, kısa çalışmadan yararlanmaları imkanına kavuştular. Sorunuza göre eşinizin bu şartları sağladığından, KÇÖ’den yararlanması lazım.
Ancak sorunuzdan işverenin eşiniz için ne Kısa Çalışma Ödeneği ne de ücretsiz izin başvurusu yapmadığı anlaşılıyor. Çünkü 21 kodu ile yapılan bildirim ‘diğer ücretsiz izin’ için yapılan bildirimdir. Bu kod ile bildirilen işçilere, nakdi ücret desteği de yapılmaz. Nitekim eşinize de yapılmamış. Çünkü nakdi ücret desteği almak için işçinin bildirimi, SGK’nın ‘https://uyg.sgk. gov.tr/IsverenSistemi’ internet adresinden, ücretsiz iznin verildiği ayı takip eden ayın üçüne kadar işverenlerce yapılmaktadır.
Bu şekilde bildirimi yapılan işçiler için ilgili aya ait aylık prim ve hizmet belgelerinde/muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde eksik gün nedeninin de ‘28-pandemi ücretsiz izin’ olarak seçilmesi gerekmektedir. Sorunuzdan işverenin bu bildirimleri yapmadığı, dolayısıyla eşinizin de ne Kısa Çalışma Ödeneği ne de nakdi ücret desteği almadığı anlaşılıyor. Eşinizin işvereni ile görüşüp neden bu desteklerden yararlandırılmadığını öğrenmesi ve aldığı cevaba göre haklarını araması gerekiyor.
İŞÇİLİKTEN SÖZLEŞMELİ MEMURLUĞA GEÇMENİN AVANTAJI VAR MI?
Soru: 6 Aralık 1990 doğumluyum. İlk işe giriş ve sigorta başlangıç tarihim 25 Haziran 2007. Toplam 3542 gün SSK prim ödemem var. 1 Temmuz 2020 tarihinde sözleşmeli memur olarak işe başladım. Bunun eksisi ya da artısı olur mu? l Deniz ALTUN
Cevap: Sorunuzdan 657 sayılı kanunun 4/B maddesi kapsamında sözleşmeli personel olduğunuz anlaşılıyor. 657 sayılı kanunun 4/B maddesince sözleşmeli personel olanlar, SSK’lı (4/A sigortalısı) kabul edildiğinden, emeklilik şartlarınız değişmiyor. Sigortalı çalışırken, sözleşmeli memur olmanızın emeklilik yaşı ve prim gün sayısı açısından bir artısı veya eksisi yok.
Çünkü emekli olmak için 7000 gün prim ödeme ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. Priminizi 7000 güne tamamlamanız şartıyla, 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Şayet kadrolu memur olsaydınız, 4/C sigortalısı sayılırdınız. Bu durumda da 9000 gün prim ödeyerek, yine 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olurdunuz.
HANGİ ASKERLİK BORÇLANMASI ERKEN EMEKLİ ETMEZ?
Soru: 1 Haziran 1974 doğumluyum. Sigorta başlangıç tarihim 1 Aralık 1989. Toplam 4240 gün prim ödemem var. Acaba askerlik ödemesi yaparsam, emeklilik yaşım düşebilir mi? l Cevat KARACA
Cevap: Askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden sonra yaptığınızdan, borçlanma emeklilik şartlarını değiştirmez. Sadece prim gün sayısını artırır. Emekli olacağınız tarihe kadar priminizi tamamlayabileceğinizden, bize göre askerliğinizi borçlanmanıza gerek yok.
Çünkü emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5525 gün prim ödeme ve 52 yaş şartlarına tabisiniz. 1285 gün daha prim ödeyerek priminizi 5525 güne tamamlamanız şartıyla, 52 yaşınızı dolduracağınız 1 Haziran 2026’da emekli olabilirsiniz.
ENGELLİ MEMURUN EMEKLİLİK HAKLARI NELER?
Soru: 14 Haziran 1989 doğumluyum. 28 Nisan 2008 tarihli yüzde 40 oranında engelli raporum var. SSK başlangıç tarihim 30 Nisan 2008. SSK’ya 1933 gün prim ödemem var. 2010’dan itibaren vergi indiriminden yararlanıyorum. Askerlikten muafım. Kasım 2014’ten itibaren memur olarak çalışıyorum. 1983 gün de 4/C sigortalılığım bulunmakta. Bu şartlarla ne zaman emekliliği hak etmiş olurum? l Turan AYATA
Cevap: Raporunuz ve tıbbi eklerini inceleyecek olan Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu engel oranınızın yüzde 40 olduğuna karar verirse, emekli olmak için 18 yıl sigortalılık süresi ve 4680 gün prim ödeme şartına tabi olursunuz. 727 gün daha prim ödeyerek prim ödemenizi 4680 güne tamamlamanız şartıyla, 18 yıl sigortalılık sürenizi dolduracağınız 30 Nisan 2026 tarihinde çalışma gücü kaybı ile emekli olabilirsiniz.
SGK Sağlık Kurulu yüzde 40’ın altında engelli olduğunuza karar verirse, hizmet sürenizi 25 tam yıla tamamlamanız şartıyla, 60 yaşınızı dolduracağınız 14 Haziran 2049’da emekli olabilirsiniz.
TAZMİNAT İÇİN İŞVERENE İHBAR ÖNELİNDE BULUNMAK GEREKİYOR MU?
Soru: 1980 doğumluyum. İlk sigorta başlangıç tarihim 1998 yılı Aralık ayıdır. Haziran 2014’ten itibaren çalıştığım işyerinden artık ayrılmak istiyorum. Kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı alabilir miyim? 56 gün önceden dilekçe vermem gerekiyor mu? l Celil TEZCAN
Cevap: Emekli olmak için aranan şartlardan yaş dışındakini sağlayanlar, işlerinden kıdem tazminatı alarak ayrılabiliyor. Yaş haddinden emekli olmak için 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödeme ve 60 yaş şartlarına tabisiniz.
15 yıldan fazla sigortalılık süreniz olduğundan, 3600 gün priminiz varsa işinizden kıdem tazminatı alarak ayrılabilirsiniz. Bunun için yapmanız gereken SGK’dan temin edeceğiniz ‘kıdem tazminatı alabilir' yazısını işverene ibraz etmekten ibarettir. İşverene ihbar önelinde (süresi) bulunmanız gerekmiyor.
PRİM 5200 GÜNE TAMAMLANACAK 61 YAŞ BEKLENECEK
Soru: 1971 doğumlu ve SSK girişi 15 Eylül 2014’te olan bir kadın sigortalıyım. 1750 gün prim ödemem var. Hangi koşullarda emekli olabilirim? l Onur TOKER
Cevap: Yaş haddinden emekli olmak için 5200 gün prim ödeme ve 61 yaş şartlarına tabisiniz. 3450 gün daha prim ödeyerek priminizi 5200 güne tamamlamanız şartıyla, 61 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
EMEKLİLİK 20 KASIM 2024’TE
Soru: 20 Kasım 1973 doğumluyum. Sigorta başlangıç tarihim 1 Mart 1989. Toplam 8500 gün primim var. Sigortam 30 gün üstünden tam ödendi. Ne zaman emekli olabilirim? l Ertuğrul AKDEMİR
Cevap: Emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5450 gün prim ödeme ve 51 yaş şartlarına tabisiniz. Priminiz yeterli olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de 51 yaşınızı dolduracağınız 20 Kasım 2024’te emekli olabilirsiniz.
ASKERLİK BORÇLANMASIYLA YAŞ 55’E DÜŞÜRÜLEBİLİR
Soru: 1 Ocak 1967 doğumluyum. SSK başlangıç tarihim 1996. Askerliğimi 1988 yılında 18 ay olarak yaptım. Normal şartlar altında emekliliğim 56 yaşında görünüyor. Askerlik borçlanması yaparsam, ne zaman emekli olabilirim? l Uğur POLAT
Cevap: Askerlik ve sigorta başlangıcınızı tarih (gün, ay, yıl) olarak bildireceğiniz yerde sadece yıl olarak belirtmişsiniz. Oysa bir gün bile emekli olma şartlarını değiştirebiliyor. Askerlik sürenizi borçlanmanız halinde, emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5750 gün prim ödeme ve 55 yaş şartlarına tabi olursunuz.
Toplam 5750 gün prim ödemiş olmanız şartıyla, 55 yaşınızı dolduracağınız 1 Ocak 2022’de emekli olabilirsiniz. Sigorta ve askerlik başlangıç tarihlerinizi (gün, ay, yıl) ve prim ödeme gün sayınızı bildirmeniz halinde, askerliğinizin kaç gününü borçlanmanız gerektiğini hesaplar ve sorunuza daha net cevap verebiliriz.
