Giriş
Yaşamımız boyunca çeşitli karar verme süreçlerinden geçeriz. Kararlarımız doğrultusunda yaşamımız şekillenir. Yaptığımız seçimler ve aldığımız kararlar her zaman doğru olmayabilir ve bizi mutlu etmeyebilir. Kararlarımızın sorumluluğunu tek başımıza üstlenmek istemediğimiz zamanlarda çevremizden destek almayı deneriz; bazen ailemiz olur bazen arkadaşlarımız. Bu şekilde aldığımız kararlar bizi kötü etkilediğinde etrafımızda bulunan insanları da bundan sorumlu tutarız. Asıl yapmamız gereken kararlarımızı tek başımıza alarak sorumluluğunu üstlenme. Bu bilinçte olduğumuz için de çocuklarımızı yetiştirirken kendi hatalarımızı yapmalarını istemeyiz.
Çocuklarımızın özgüvenli, sağlıklı kararlar alan, kararlarını uygulayan, aldıkları kararların sorumluğunu taşıyabilen ve öz eleştiri yapabilen bireyler olmalarını isteriz.
Peki ya 'karar verme' sürecini doğru yönetmeyi çocuklarımıza nasıl öğretebiliriz?
Karar verme, seçim yapma süreci erken çocukluk döneminden başlar. Fakat bunu kontrollü bir biçimde çocuğa bırakmalıyız. Çocuğun yaşına ve kişilik özelliğine göre değişir. Bu durumda eğer bütün seçimleri çocuğa bırakırsak sınırları olmayan bir birey yetiştirmiş oluruz.
Öncelikle bizim sunduğumuz tercihler içinden seçimler yapmasını sağlamalıyız. Bu yaklaşımla kontrolü kaybetmediğimiz gibi çocuğun özgür iradesiyle tercih yapabilmesinin temellerini atmış oluyoruz.
Bu süreçte yaklaşımımız nasıl olmalı?
- Çocuklar karar verirken kendilerini sıkıntılı hissetmeyecekleri şekilde davranış göstermeliyiz,
- Seçimlerini sürekli değiştirmesine fırsat vermemeliyiz. (Örn: Üç oyun içinden seçim yapmasını istedik, seçimini yaptı ama vazgeçti, başka bir oyun seçmek istedi.)
- Seçtiği tercihin sebeplerini anlatmasına izin vermeliyiz.
- Sınırlı öneriler verip karar vermesi istenildiğinde; çocuğa yanlış karar verdiğini söylememeliyiz.
- Kendi aldığı kararlar sonrası memnuniyetsizlik duyduğu durumları normal karşılamalıyız.
- Bizde model olarak tutarsız davranışlar göstermemeliyiz.
Eğer çocuklarımızın karar verme süreçlerini desteklersek;
- Kararlarını mümkün olduğunca hızlı vermeye başlar.
- Plan yapma becerisi kazanır.
- Kendini güvende hisseder.
- Öz eleştiri yapabilir.
- Kararlarının sorumluluklarını alır.
Karar veren, seçim yapan, bunları sorumluluk taşıyarak uygulayan ve değerlendiren çocuklar yetiştirerek onları geleceğe daha iyi hazırlayabiliriz.
