Ambargo işe yaramıyor

Rus rublesi dolar karşısında yükselmeye devam ediyor ve onu bu yıl dünyanın en iyi performans gösteren para birimi yapıyor. Yanlış duymadınız. Daha önce de defalarca yazdım, Rusya’ya ambargo işe yaramayacak diye… Yaramıyor da… Modern tarihte bir ülkeye uygulanan en sert ekonomik yaptırımların ortasında ruble dolar karşısında yüzde 40 değer kazandı. Rus Merkez Bankası, rublenin dolar karşısındaki kaybını önlemek için önce faiz oranlarını ikiye katlayarak, yüzde 20’ye çıkardı. Nisan ortasından itibaren de faiz indirimleri ile frene bastı. Haziran ortasında Rus bankacılık sektörünün likidite durumu savaş öncesindeki haline yükselmişti bile. Rusya’da TÜFE savaş başladığında yüzde 11 zıpladı. Sonra da artmadı.

REKOR CARİ FAZLA

Rublenin toparlanmasının ana nedeni, emtia fiyatlarındaki yükselişti. 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgal etmesinden sonra zaten yüksek olan petrol ve gaz fiyatları daha da yükseldi. Rusya ihracat yapamasa da emtiadaki artışla bu kaybını fazlasıyla telafi etti. Öyle ki, Rusya ambargoların ortasında ocak-mayıs döneminde 110 milyar dolar, rekor cari fazla verdi. Yani ticareti arttı, gelirini katladı, zenginleşti. Yaptırımlar, Rusya’nın denizaşırı varlıklarının çoğunu dondururken, Rusya enerji ihracatından devasa gelir elde etmeye devam ediyor. Petrol üretimi nisan ayında düşmesine rağmen, bu yılın ocak-mayıs döneminde gelirinin yüzde 47’sini petrol ve gaz satışı oluşturdu. Petrol ve gaz gelirleri savaş sırasında yüzde 80 arttı. Ruslar petrolü kendilerinden alanlara varil başına 35 dolar indirim yaptı. Rusya, petrol ve gazdan hâlâ günde 1 milyar dolar gelir elde ediyor ve bunun yarısı Moskova’nın kasasına akıyor. Ekonomisi ise savaşın doğrudan bir sonucu olarak günde 200 milyon dolar kaybediyor. Savaşa ise günde 325 milyon dolar harcıyor. Yani Putin savaşı istediği kadar uzatabilir.

ÇİN VE HİNDİSTAN

ABD ve AB’nin yaptırımları ticarete sadece yön değiştirtti. Çin ve Hindistan, Avrupa’ya giden Rus petrolünün iki ana alıcısı oldu. Tankerlerdeki Rus petrolünün neredeyse yarısı şimdi Asya’ya gidiyor. Mayıs ayında Rusya, Suudi Arabistan’ı geçerek Çin’in en büyük petrol kaynağı oldu. Çin geçen yıl 6 milyar dolar olan Rusya’dan petrol ithalatını 11 milyar dolara çıkardı. Hindistan 3 buçuk katına, Brezilya 3’e katladı. Üstelik Moskova, tüm ödemeleri ruble cinsinden istiyor. Ve tüm bu tanker ticaretinin başındaki ülke kim biliyor musunuz? Dünyanın en büyük armatör ülkesi Yunanistan. AB, Rusya’ya ambargoyu delen tankerlerin sigortalanmasına yasak getirmekte çok geç kaldı. Yunanistan, Kıbrıs ve Malta buna itiraz etti. Atina, bunun Avrupa’nın hedeflerine ulaşmasına yardımcı olup olmayacağı konusunda sorular sordu. Sonunda sigorta yasağı onaylandı. Ama kısıtlamalar çok spesifik. Çünkü deniz hukuku tamamen ayrı bir dünya.

YUNAN TANKERLERİ

Yasağın bu yıl sonu hayata geçmesi planlanıyor. Bu da Yunanistan’a büyük fırsat verdi. AB bir taraftan Rusya’dan petrol ve gazı kendi kararıyla satın almazken, diğer taraftan Yunan tankerlerine izin vererek, Putin’in petrolünü dünyanın dört bir yanına taşımasına yardımcı oluyor. Karadeniz’deki Rus limanlarından mayıs ayında ayrılan 200 tankerin 3’te 1’i Yunan tankeriydi. Bu rakam haziranda yarıya yaklaştı. Halbuki geçen yıl aynı dönemde Yunan bandıralı gemi sayısı bunun sadece 5’te 1’i kadardı. Ambargoyu deliyor gibi göstermemek için de Rus tankerleri biraz yol kat edip sonra Yunan tankerlerine, açık denizde depolarındaki petrolü gemiden gemiye aktarıyor. Görünen o ki ambargo bir canavar yaratıyor. Rusya nakit içinde yüzüyor. Gücüne güç katıyor. Putin sadece gazı ve petrolü değil, tahıl ve değerli mineralleri de aynı şekilde silah olarak kullanıyor. Savaşın uzaması kimin lehine olacak, oturup göreceğiz.