Giriş
Rusya-Ukrayna savaşının da etkisiyle bütün dünya bir krize sürüklenirken enerji yatırımları her yerde büyük önem taşıyor. Almanya gibi Avrupa’nın ekonomi motoru niteliğindeki bir ülkede insanlara “Az duş alın” bile dendi.
Ülkelerin arz güvenliği ve kendilerine yetebilme kapasiteleri hiç olmadığı kadar kritik konuma geldi. Türkiye neredeyse 50 yıl süren uzun değerlendirme ve tartışmalardan sonra Mersin Akkuyu’da bir nükleer santral inşa etmek üzere kolları sıvamıştı. Enerji yatırımları bugüne kadar Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın liderlik ettiği hükümet programlarının en önemli başlıklarından biri oldu.
2023 vizyonu, Paris İklim Şartı, diğer taahhütler ve gereksinimler ışığında Akkuyu’ya büyük önem veriliyor. Milli çıkarlar açısından hayati ve stratejik düzeyde görülüyor. Yakından takip ettiğim Akkuyu’da bugünlerde çok ilginç gelişmeler yaşanıyor.
Türk kuruluşu IC İçtaş, Rusya kökenli Titan 2 isimli şirketle birlikte yüzde 50-50 ortaklıkla 2019 yılından bu yana inşaat işlerini yürütmek üzere ana yüklenici konumunda. 21 Temmuz’da Akkuyu’da yeni ünite için temel atma töreni gerçekleştirilmiş ve herkes sürece dair takdir duygularını iletmişti.
Fakat ne olduysa, Rus devlet şirketi Rosatom tarafından kurulan Akkuyu Nükleer A.Ş. ani bir kararla, IC İçtaş ile sözleşmeyi feshettiğini duyurdu! Çok kritik bir konu bu. Türk tarafı neden diskalifiye edilmeye çalışılıyor? Bütün bu hamleler “Acaba Rusya Akkuyu’da her şeyi yüzde 100 kendi kontrolüne alıyor ve Türk tarafını, Türkiye’nin hak ve menfaatlerine uygun olmayan bir formatta dışlıyor mu?” sorusunu gündeme getiriyor.
Ziyaret ettiğim Akkuyu Nükleer Santrali’ne Türk şirketi IC İçtaş tarafından getirilen dev vinçler dünyanın en büyükleri arasında.
MOSKOVA’NIN NİYETİ NE?
Santralin finansmanı ağırlıklı olarak Rusya’dan sağlanıyor olabilir, belli seviyede teknolojik destek de geliyordur ancak sonuçta tesis Türkiye Cumhuriyeti toprakları üzerinde kuruluyor.
Konunun bir ilginç yanı daha var; Akkuyu bütün üniteleriyle birlikte düşünülecek olursa dünyanın en büyük nükleer santral yapım projesi özelliğinde. Tamamlandığında Türkiye’nin toplam elektriğinin yüzde 10’unu tek başına karşılayacak. İnşaatın yapımını üstlenen kuruluş, IC Holding bünyesindeki IC İçtaş, şimdiye kadar 3. Köprü (Yavuz Sultan Selim) ve şehir hastaneleri, havalimanları dahil Türkiye’de ve hatta Rusya’da dev projelere imza attı.
Milletlerarası deneyimi bu kadar ileri seviyede olan IC İçtaş gibi tanınmış bir Türk kuruluşu Ruslar artık istemiyor diye nasıl işlerden el çektirilebilir? Benim görebildiğim kadarıyla yaşanan bu vahim sorun hızlıca çözülmez ve işler kaldığı yerden devam etmezse santralin devreye girmesi değil, 2023 sonu 2025’lere ve hatta ötesine kayabilir ki Türkiye’nin böyle bir şeye tahammülü olmadığı kanısındayım. Ben bu konunun Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yakından izlendiğini ve özellikle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 5 Ağustos günü Rusya’nın Soçi şehrinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yapacağı görüşmede masaya geleceğini tahmin ediyorum.
Eğer bu süreçler Türk devletinin onayı alınmadan izleniyor ise hukuk ve siyasi düzeyde Ankara’nın ciddi itirazlarıyla karşılaşacaktır. Rus tarafının dayatması aynı şekilde devam ederse Akkuyu çok ciddi sorun olarak gündemimizde kalır ve tahminim o ki Türkiye, Sinop’ta yapılması düşünülen ikinci nükleer santral konusunda Rusya ile yol yürüyemez.
