Giriş
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, uluslararası çevrelerde sözüne kulak verilmesi gereken, iş birliği yapılmasında yarar görülen bir lider olarak görülüyor. Bazı ülkeler üzerindeki etkisi ise tartışılmayacak düzeyde yüksek.
Erdoğan, Ukrayna-Rusya savaşında kritik bir rol oynadı. Dengeli tutumu sayesinde Türkiye esir değişimi, tahıl koridoru gibi alanlarda güvenilir bir aktör olarak öne çıktı. Kafkaslar’da da büyük etkisi var. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile çok yakınlar. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan da Türkiye Cumhurbaşkanı’na saygı duyuyor ve bu dönemde bölgede kalıcı bir barış sağlanması için samimi çaba harcıyor.
Erdoğan, Balkan ülkelerinde de liderler arasında tecrübesi ve birikimiyle bir ‘ağabey’ olarak kabul ediliyor. Bu yaklaşım Arnavutluk’tan Bosna-Hersek ve Sırbistan’a kadar kendini hissettiriyor.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Vucic’in dünyada en yakın olduğu liderlerden biri Erdoğan. Macaristan Başbakanı Viktor Orban için de aynı şey söz konusu.
Türkiye’nin etki alanı son dönemde Afrika’nın içlerine kadar uzandı. Ankara, Erdoğan’ın arabuluculuğuyla Somali ve Etiyopya’yı bile barış masasına oturtmayı başardı. Benzer etki Sudan için de söz konusu.
Türkiye, Suriye’nin geleceğinde de en önemli ülkelerden biri olmaya aday. 3 milyon civarı Suriyeliyi 10 yıldan fazla misafir eden ve iç savaşın bedelini en ağır ödeyen ülke olarak Türkiye’nin Suriye’nin geleceğinde söz sahibi olmak istemesini çok doğal karşılamak gerekir. Türkiye’nin etki alanının görece olarak sınırlandığı yer ise Filistin. Ankara burada Filistin davasına sahip çıkarken Hamas’ın tezlerini esas alan bir politik çizgi izledi. İsrail konusunda da oldukça katı ve tavizsiz bir politika uyguladı. İsrail’in uluslararası düzeyde izole edilmesi çabalarında başrolde yer aldı.
Bu aşamada Türkiye ile Batılı ülkeler arasında bir tutum farkı oluştu. Avrupa’da ve dünyadaki birçok ülke Filistin davasına destek olurken Hamas’a da aynı oranda eleştiri getiriyor ve bugünlere gelinmesinde Hamas’ın 7 Ekim saldırılarının ağırlıklı sebebi olduğuna inanıyor. Bu tercihler nedeniyle Avrupa ve Amerika’daki bazı çevreler, Türkiye ile daha fazla yakınlaşmaya karşı çıkıyor; İsrail ve Yunanistan açısından tehdit oluşturacağı gerekçesiyle silah satışlarına da kısıtlama istiyor.
YENİ DÖNEM
ABD Başkanı Donald Trump’ın ikinci kez seçilip göreve başlaması dünyanın birçok coğrafyasında taşları yerinden oynattı.
Trump bazı ülke ve liderlerden hoşlanmadığını -gizlemeden- açıkça dile getiriyor. Beğendiklerini de aynı şekilde paylaşıyor. Alışılmışın çok dışında yer yer çok riskli ve bazı açılardan tehlikeli bir yönetim tarzı var. Türkiye konusunda ise önceki Başkan Joe Biden gibi önyargılı değil. Demokrat Parti, Ankara’yla ilişkileri sessiz ve sinsi bir yaklaşımla oldukça kötü seviyeye çekmişti. ABD’nin Ankara Büyükelçiliği görevinde bulunan tecrübeli isim Jeff Flake ise ilişkilerin karşılıklı çıkarlar çerçevesinde ilerlemesi için samimi çaba göstermişti.
Ben ABD Başkanı Donald Trump’ın olumlu yaklaşımında Erdoğan’a yönelik kişisel ilgi ve sempatisinin yanında Türkiye’nin saydığım coğrafyalardaki büyük etkisinin de belirleyici olduğu görüşündeyim.
Bu arada ABD Başkanı Donald Trump’a yakınlığıyla tanınan iş insanı Tom Barrack, ABD’nin Türkiye Büyükelçisi olarak görevine başlamak üzere Ankara’ya geldi. Barrack’ın ilişkilerin gelişimine çok olumlu bir katkı yapması söz konusu olabilir zira Başkan Trump’a bir telefon kadar yakın.
