Giriş
Salgınla birlikte gıda üretiminin ve gıdaya erişimin çok daha önemli hale geldiği bir dönemden geçiyoruz. Bir de buna gıda fiyatlarındaki artış eklenince mutfağın ev ekonomisinin kalbi haline geldiği su götürmez bir gerçek. Ancak bu durumu çok da ciddiye aldığımız söylenemez. Aksi olsa gıda israfında dünya ülkeleri arasında en üst basamaklarda olmazdık. Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından hazırlanan ‘2021 BM Gıda İsrafı Endeksi Raporu’na göre: Türkiye’de her yıl 11.3 milyon tondan fazla gıda israf ediliyor.
Ülkemizde her yıl kişi başına evlerde 93 kilogram, restoranlarda 28 kilogram ve satış noktalarında 16 kilogram yiyecek çöpe atılıyor. Dünya genelinde ise her yıl toplam 931 milyon ton gıda israf ediliyor. İsrafın yüzde 61’i evlerde yapılıyor. Türkiye İsrafı Önleme Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Aziz Akgül’ün 2019 yılında yaptığı açıklamaya göre, “Türkiye’de bir yılda israf edilen gıda miktarı 26 milyon ton.
Bunun karşılığı da 214 milyar Türk Lirası. Akgül’ün verdiği veriyi sadece ortalama enflasyon oranıyla 2021 yılına uyarlayacak olursak bu yıl ülkemizde yaklaşık 270 milyar tutarında gıdanın çöpe gideceğini söyleyebiliriz. Böylesine büyük bir israf inanılmaz gerçekten. Bu nedenle herkesi daha dikkatli olmaya, tüketebileceği kadar satın almaya davet ediyorum.
SUYUNUZA SAHİP ÇIKIN
Türkiye su fakiri olma yolunda ilerliyor. WWF-Türkiye’nin (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) yaptığı açıklamaya göre, hâlen dünya çapında 1.1 milyar insan temiz suya erişimden yoksun bulunuyor. Susuzluk nedeni ile ortaya çıkan hijyenik olmayan koşullar sonucunda başta çocuklar olmak üzere her yıl 2 milyon insan hayatını kaybediyor.
Türkiye’de su sıkıntısı hâlen barajların doluluğuna bakılarak ölçülüyor. Barajlarda yeterli miktarda su olduğunda sorun kalmayacağı yönünde yanlış bir algı var. Oysa son 20 yıllık süreçte, Türkiye’de kişi başına su miktarı yılda yüzde 18 azalarak 1.700 metreküplerden 1.400 metreküplere düştü. Su kıtlığı durumunu tanımlamak için kullanılan ‘Falkenmark İndeksi’ne göre, kişi başına düşen yıllık su miktarının 1.000 ile 1.700 metreküp arasında olması “su sıkıntısı” olarak ifade ediliyor.
2030 yılında Türkiye nüfusunun 100 milyona ulaşacağından hareketle kişi başına düşecek su miktarının yılda 1.120 metreküpe ineceği öngörülüyor. Toplam su tüketiminin yılda 54 milyar metreküpe ulaştığı Türkiye’de bunun yüzde 73’ü tarım, yüzde 16’sı haneler ve yüzde 11’i de sanayi tarafından gerçekleştiriliyor. Sorun büyük ama halen çözüm var. Ülkemizde şebekelerde kayıp/kaçak su miktarı yüzde 50 oranında. Bu kaybı önleyerek suyumuzun yarısını kurtarabiliriz.
Ayrıca tarımda damla tipi sulamayı yaygınlaştırarak yılda 20 milyar metreküp miktarda su tasarrufu sağlayabiliriz. İklim krizinin etkisini her geçen gün daha fazla hissettiğimiz bu dönemde hem kayıp/kaçak hem de damla sulama konularını öncelikli olarak ele almaya mecburuz.
