Giriş
Gazetemezin dünkü manşeti ‘Yetenekli bay Uğur’ başlığını taşıyordu. Haber, Bursa’da, ortaokul mezunu olan Uğur T. adlı bir adamın kendisini iç mimar olarak tanıtarak internet üzerinden mesajla iletişim kurduğu 6 kadınla aynı anda hem aşk ilişkisi yaşadığını hem de toplam 12.5 milyon liralarını dolandırdığını anlatıyordu. Kadınlar dolandırıldıklarını uzun zaman sonra anlamış, bir araya gelip paralarını kurtarmanın derdine düşmüşlerdi (haberi posta.com.tr’de bulabilirsiniz).
‘CATFISHING’ NEDİR?
İnternette sahte kimlik yaratarak sosyal medya ve flört uygulamaları üzerinden para, seks veya türlü başka sebepler için insanları manipüle etme yöntemine ‘catfishing’ deniyor. ‘Catfish’, yayın ya da sazan gibi tatlı su balıklarına verilen İngilizce isim. Bu balıkların deniz balıklarına göre daha kolay avlandıkları biliniyor. ‘Sazan gibi atlama’, ‘sazan sarmalı’ gibi terimler de ‘kolay kandırılan insanlar’ için kullanılıyor. İnternetin ortaya çıktığı 1990’lı yılların sonundan beri var olan bu yöntem, 2010’da, hayatı kabusa dönen birinin anlatıldığı “Catfishing” adlı bir belgeselden sonra bu adı almış (Bununla ilgili bir başka belgesel Netflix platformunda bulunuyor).
NASIL ANLAŞILIR?
1-GOOGLE ARAMASI
İnternetten tanıştığınız biri, kendini diploma ile yapılabilecek bir mesleğin mensubu (iç mimar, mühendis, doktor gibi) olarak tanıtıyorsa ‘Google’da mutlaka kaydı vardır. Çünkü bu tür meslekler meslek odalarına kayıt gerektirir. Bu kişiyle ve size söylediği mesleğiyle ilgili bir kayda ulaşamıyorsanız büyük ihtimalle yalan söylüyordur.
2-FOTOĞRAFLARA DİKKAT
‘Catfishing’ profillerine sahip insanlar genellikle sosyal medyada en iyi hallerini gösteren fotoğraflar kullanır. Bu fotoğraflar hep aynı tipi gösterir. Ne saç şekilleri değişir, ne de giyim tarzları. Ve yine genellikle fotoğraflarda tek başınalardır. Birkaç kişiyle fotoğrafları varsa bile onları etiketlememişlerdir. Gerçekte kim olduklarının ortaya çıkmasını istemedikleri için bu yöntemi tercih ederler.
3-GÖRSEL ARAMA
Fotoğraftaki kişinin gerçekten o olduğuna tam olarak inanmak istiyorsanız Google’daki görsel arama bölümünü kullanın. Fotoğrafı yükleyin ve taratın. Sahte bir fotoğraf kullanmışsa büyük olasılıkla o fotoğrafın gerçek kaynağını bulacaksınız.
4-ARKADAŞ LİSTESİ
Listesinde 15-20 arkadaş ya da 1000’den fazla arkadaş varsa her iki durumda da şüphe duyabilirsiniz. Ayrıca, arkadaş listesindeki kişileri kontrol edin. Sosyal medyada aktifler mi? Fotoğraf albümleri, etiketlenmiş arkadaşları ve sosyal medya akışlarında sağlıklı bir etkileşim var mı?
5-ETKİLEŞİMLERİNE BAKIN
Birçok sosyal medya kullanıcısı genellikle bir gönderinin yorumlar bölümü aracılığıyla sohbet eder. Paylaşımlara gerçek yorumlar yapan gerçek arkadaşlar genellikle aralarındaki şakalaşmalardan ya da sık sık birlikte yaptıkları şeylerden bahseder. Bu tür etkileşimler yoksa ya da paylaşımları yorumlara kapalıysa büyük olasılıkla ‘catfishing’ yapıyordur.
6-GİZEMLİ MESLEKLER
Kimisi yukarıda yazdığım gibi spesifik bir meslekten olduğunu söyler. Kimisi de devlet adına gizli bir teşkilatta çalıştığını söyleyerek kendini saklar. Böylece mesleğiyle ilgili sorular sormanızın önüne geçer. Ayrıca sürekli ortadan kaybolmasının sebebini de ‘operasyon vardı’ bahanesiyle açıklar. Bunlara inanmayın çünkü gerçekten devlet adına çalışıyorlarsa bunu size asla söylemezler.
7-PARA VE HEDİYE
İnternette tanıştığınız biri sizinle daha görüşmeden ya da birkaç görüşmeden sonra işleri kötüye gittiği gerekçesiyle ya da bir yakını için (çocuğu, akrabası) sizden para istiyorsa büyük olasılıkla dolandırıcıdır. Size internette beğendiği bir kıyafetin, çantanın, saatin, mücevherin linkini gönderiyorsa bunu sizden hediye olarak istiyor demektir. Hediye de almayın, para da vermeyin.
8-AŞIRI ROMANTİZM
Bu kişi sizi gerçekten tanımakla ilgilenmez; sadece yönlendirmek ister. Bu nedenle, daha en baştan romantik sözler ve jestlerle sizi aşk bombardımanına tutar. Eğer en başından itibaren aşırı romantik davranıp sizinle nasıl bir gelecek istediğini anlatmaya başlarsa, tetikte olun.
9-MÜKEMMEL SENARYO
Sizi etkilemek için kendi hayatlarıyla ilgili mükemmel bir senaryo yazarlar. Örneğin, fakirlikten nasıl bu seviyeye geldiğini, ölümcül bir hastalığı nasıl yendiğini, daha önce kadınlar/ erkekler tarafından nasıl ihanete uğradığını müthiş betimlemelerle anlatırlar. Hiçbiri doğru değildir.
10-SORULARLA YAKALAYIN
Size söylediği şeyleri doğrulamak biraz dikkatle mümkündür. Doğduğu yeri doğrulatmak istiyorsanız orası ile ilgili belirgin sorular sorun. Mesleğinden şüpheleniyorsanız o mesleğin nasıl yapıldığı ile ilgili bilgileri anlatmasını isteyin. Genellikle bu noktada bocalayacaklardır. Ya soruları geçiştirecek ya da alakasız yanıtlarla laf kalabalığı yapacaktır.
