Giriş
Saymakla bitmeyen faydasının yanında gastronomi için de çok özel bir ürün olan bal, pek çok farklı lezzetin temelidir. Bahar ayları geldiğinde çiçekler açıldığında arılar tarafından çiçek özlerinden toplanan nektarlar bal özlerini oluşturuyor. Oluşan balın üzerini bal mumuyla kaplayan arılar, ürün alınana kadar korunmasını sağladıkları bu özü sağım zamanına kadar muhafaza ediyorlar.
Bal sağım zamanları, bölgelere ve balın çeşidine göre değişiklik gösteriyor. Arıcıkla uğraşanlar önce dış yüzeyi kaplayan bal mumunu sıyırarak alttaki likide ulaşıyorlar ve ekstraksiyon aletiyle filtre edilen bal, fıçılara alınarak tortusundan arınıyor. 40 derece civarında hafif ısıtılarak satışa hazır hale getiriliyor. Sofralarımıza gelmeden yaşanan bu süreç, balın arkasında yatan emeği anlamamızı sağlıyor.
KİLOMETRELERCE SÜREN BİR ÜRETİM HİKAYESİ: HAM BAL
Arıcılık sektörü ülkemizde yükselen bir değer. Hayli meşakkatli olmasına rağmen doğadan gelen değeri masalara taşıyan ve sektörde uzun yıllardır emek veren pek çok üretici mevcut. Günümüzde en çok konuşulan ham kovan balı ve değerini Ham Kovan’ın sahibi Gizem Çalışkan’a sorduk.
Ham Kovan’dan ve arıcılıktan bahseder misiniz?
Arıcılıkta tecrübemiz 60 yıldan fazla, markamız Ham Kovan yepyeni. Uzun yıllardır arıcılık yapan babam Adnan Çalışkan üretimde devam ederken, ailenin üçüncü kuşağı olan ben bu mirası geleceğe taşıyorum. Sezon boyunca arıların işini yapmasını sağlıyor ve bizim için ne kadar üretebileceklerini bekliyoruz. Ne daha az ne daha fazla, doğanın bize sunduğu kadarını sunabiliyoruz.
Bir arı hayatı boyunca yarım çay kaşığı bal üretebilir ve bir gram bal üretmek için çiçekleri yaklaşık 180 bin kez ziyaret eder. Bir kovan arı, yarım kiloluk bal için 88 kilometre kadar uçar. Bal arıları bir peteği doldurabilmek için 100 milyon çiçekten nektar alıyor ve 100 bin kilometre kanat çırpıyorlar. Bunu yapabilmesi için kat ettiği yol, yaklaşık olarak altı kez dünyanın çevresini dönmeye eşittir. Dolayısıyla bal, bir ömrün hikayesi ve mucizesidir. Bir damlası bir ömre eş değerdir.
BALIN BERRAK HALİ BİR YANILGIDIR
Ham balı en iyi şekilde nasıl tarif edebiliriz?
Kovanda bulunduğu haliyle… Arılar peteği nektarla doldurup balı hazır hale getirdikten sonra bal, kovandaki bal mumundan ayrıştırılarak süzülür. Süzüldükten sonra ham bal şişelenir. Şifasından faydalanmamız ve tadını çıkarmamız için hazırdır. Hepsi bu kadar!
Pastörizasyon, balda bulunan mayayı yok eder. Bu, balın raf ömrünü uzatmaya yardımcı olur ve daha pürüzsüz hale getirir ancak aynı zamanda polen, enzimler ve antioksidanlar gibi faydalı besinleri ortadan kaldırabilir. Balın bu berrak, tertemiz ve akışkan hali tüketiciye estetik açıdan hitap eder ancak bu bir yanılgıdır.
Giderek yapaylaşan gıda sektöründe doğanın özünü korumak için neler yapmalıyız?
Biz tüm iyiliklerin doğada olduğu inancıyla 60 yılı aşkın süredir arıların doğada yarattığı mucizeye tanıklık ediyoruz. Doğa ve arılar işini çok iyi yapıyor. Bu nedenle bu muhteşem düzene hiçbir müdahalede bulunmuyoruz. Koruyucu, renklendirici gibi kimyasallar kullanmıyoruz. Ürünlerimizi çoğaltmak adına ilave şeker kullanmıyor, ısıl işlem ve filtreleme uygulamıyoruz.
Arıların en yüksek verimi sağlayacağı, bitki florası zengin, gözlerden uzak yüksek rakımlı doğal ortamları seçerek en uygun üretim şartlarını sağlıyoruz. En ham haliyle besin değeri yüksek, fonksiyonu olan arı ürünleri üretiyoruz. Doğadan bağını koparmadan, gerçek arı ürünleriyle iyi beslenmeniz için şimdi biraz öze dönme, ham balı keşfetme zamanı.
Peki prolin nedir?
Prolin, nektar bala dönüştürülürken arılar tarafından eklenir ve yapay yolla elde edilmesi mümkün değildir. Balda yaklaşık 27 serbest amino asit vardır ve en önemlisi prolindir. Baldaki prolin miktarı, balın olgunluk ve saflık derecesini yansıtan en önemli göstergedir. Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’ne göre balda prolin miktarı en az 300 mg./kg. olmalıdır. 1000+ ve 1200+ prolin değerine sahip ham ballarımız alışık olduğumuz sofra balı kategorisinden ayrılarak bir şifa kaynağıdır.
Yüksek prolinli ham balın faydaları nelerdir?
Zengin bir besin kaynağı, güçlü bir antioksidandır, kan dolaşımını düzenler, sindirimi düzenler, yara İyileştirici, tedavi edici etkinliği yüksektir.
