Alışveriş sorunsalı

Hepimizin fiyat algısında bir gariplik var. Bu durum nasıl adlandırılır bilmiyorum. Bir türlü adını koyamıyorum. Düşündüm, düşündüm başlıktaki sözcüğü bulabildim. ‘Sorunsal’ sözcüğünü. Kastettiğim şu: Bir mal ya da hizmet satın aldığımızda, ödediğimiz paranın bunun karşılığı olup olmadığını tam idrak edemiyoruz. En azından ben öyleyim. Çevremde birçok insandan da benzer yakınmalar duyduğum için “Hepimizin” dedim en başta.

Somutlaştırayım… Alışverişe çıktınız, bir ayakkabı satın aldınız. Ödediğiniz rakam ucuz mu, pahalı mı, tam ederi mi; siz anlayabiliyor musunuz? Ben anlayamıyorum. Bilindik, özel markalardan ya da fiyatı her yerde aynı olan ürünlerden söz etmiyorum. ‘Ortalama’dan bahsediyorum. Misal; kışlık, deri bir bot… Etiket fiyatı 5 bin TL. Markanın ‘outlet’ tabir edilen seri sonu mağazasında yüzde 50 indirimli satılıyor. Yani kaliteli, deri bir bot 2 bin 500 TL. Sizce nasıl bu fiyat? Elbette gelir seviyenize, ekonomik durumunuza göre cevabınız değişecektir ama benim sorduğum, ‘objektif’ baktığınızda nasıl? Bir porsiyon et dönerin 500 – 600 TL olduğu ortamda nasıl mesela bu fiyat? Yani 5 porsiyon döner parasına, deri bir bot almak… Böyle baktığınızda nasıl sizce o ayakkabının fiyatı?

Bir başka örnek üzerinden konuşalım… Son teknoloji ürünü (OLED) ve büyük ekran (65 inç / 165 ekran) bir televizyon üzerinden örneğin. En çok tercih edilen 2 markadan birini seçerseniz yaklaşık 100 bin TL ödeyeceğiniz bir model var. Aynı teknik özelliklere sahip ama daha az prestijli bir markayı tercih ederseniz fiyatı 80 bin TL. Stok tüketmek isteyen mağazaya özel hafta sonu indirimiyle karşınıza 63 bin TL’lik bir etiket çıkıyor. Sektör lideri ikiliden 100 civarına alacağınızın aynısını (hatta bazı özellikleri daha bile iyi) başka bir logo altında 63’e alabiliyorsunuz. Neredeyse yüzde 40 daha ucuza yani.

Böyle bir alışveriş ‘avantajlı’ tamam ama benim kafama takılan nokta, indirim oranından ziyade o 63 bin TL ile başka ne alınabileceği? Ya da – son teknoloji ve büyük ekran da olsa – bir televizyona, neredeyse 3 asgari ücret kadar para vermenin ne kadar akılcı olduğu? Bambaşka bir mukayese yapacağım şimdi. Sağlığa zararlı olan alkollü bir içeceğimiz var ya bizim. Bizim memleketle özdeşleşmiş olan. İşte onun son yıllarda en çok tercih edilen marka ve türünden örnek vereceğim. O ürünün 100’lüğünün, yani bir litresinin fiyatı şu anda 2 bin TL’nin üzerinde. (Yazının bu noktasında, emin olmak için marketi arayıp sordum, 2 bin 175 Liraymış 100’lük şişe.) Yani o bahsettiğim televizyonu, o bahsettiğim sağlığa zararlı üründen, sadece 29 litre fiyatına alıyorsunuz. Hesabı böyle bir kıyaslama üzerinden yaparsanız ne dersiniz? Boşuna demiyorum ‘sorunsal’ diye.