Giriş
Nefroloji ve Romatoloji Uzmanı Prof. Dr. Ozan Özkaya anlatıyor...
Çocukluk döneminde idrar kaçırma, kendini yalnızca gece idrar kaçırma, yalnızca gündüz kaçırma veya hem gece hem gündüz idrar kaçırma şeklinde gösterebilir. Gündüz idrar kaçırma yapısal, sinirsel ve fonksiyonel (mesane fonksiyon bozuklukları) nedenlerden kaynaklanabilir. En yaygın sebebi mesanenin fonksiyonel bozukluklarıdır. Mesanedeki fonksiyonel bozukluklar ise şu şekillerde kendini gösterebilir:
1) Aşırı aktif mesane
En sık görülen işeme bozukluğudur. 5-7 yaş grubunda rastlanır. Bu çocuklar günde 7’den fazla ve az miktarda işerler. Bu durum sıkışma, acil idrara çıkma hissi, yetişemediğinde idrar kaçırma ile birlikte olur. Çocuk acil işeme hissi nedeniyle idrarı gelince idrar tutma manevraları yaparak (bacakları çaprazlamak, çömelmek, eliyle cinsel organını sıkıştırmak gibi) idrarını kaçırmamaya çalışır. Bu çocuklar sıklıkla kabızdır. Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu ve vezikoüreteral reflü (idrarın böbreğe geri kaçması) sık görülür.
2) Az aktif mesane
Günde 2-3 kez işemedir. İşemeler arasında çocuk idrar kaçırır. İdrar tutma manevralarıyla işemeyi erteleyen çocuklarda görülür. Bu çocuklar oyun oynarken, bilgisayar oynarken ya da okulda idrarları gelse bile gitmemek için idrar tutma manevralarıyla idrarlarını tutarlar ve tuvalete gitmezler. Son dakikaya kadar idrarını geciktirir ve mesane dolduğunda idrar taşma şeklinde boşalır. Genellikle karın kaslarını sıkarak ya da mesane üstüne elleriyle bastırarak idrar yapmaya çalışırlar. Mesane kapasiteleri olması gerekenden en az yüzde 150 fazladır. İdrar akımları zayıftır ve ıkınarak idrar yaparlar. Bu çocuklar sabah uyandıklarında idrar yapmak istemezler.
3) İşemeyi erteleme
Bazı çocuklar oyuna dalarlar, tabletle oynarlar, üşenirler ve tuvalete gitmeyi erteleyebilirler. İşemeyi erteleyen çocuklarda pelvik taban kaslarına daha fazla yük biner ve bu kasların fonksiyonu bozulur. Bu duruma mesanede idrar kalma ve idrar yolu enfeksiyonu gibi problemler eşlik eder.
4) Disfonksiyonel işeme
Mesane ve mesane boynu arasındaki koordinasyon bozukluğu nedeni ile mesane tam boşalmaz. İşeme sırasında eksternal sfinkterin (idrar tutma kası) yeterli gevşetilememesi veya aralıklı kasılmaların olması durumudur. Tutma manevralarıyla idrarlarını erteleyen bu çocuklar idrar yapmaya geç başlar, kesintili idrar yapar, sıklıkla kabızlık problemleri vardır ve idrar kaçırır. Aynı zamanda pelvik taban kaslarındaki gevşeme yetersizliği kabızlığa da neden olabilir.
5) Gülme inkontinansı
Genellikle kız çocuklarında görülen nedeni tam olarak bilinmeyen bir durumdur. Gülme sırasında aniden idrar kaçar.
6) İşeme sonrası damlatma
Bazı kız çocuklarında işeme sonrası çocuk ayağa kalktıktan sonra çamaşırına idrar damlar. Bu durum vajina alt kısmında idrar birikmesi nedeni ile ortaya çıkar. İşeme sırasındaki pozisyon bozukluğu ile ilişkilidir. Genellikle şişman kız çocuklarında görülür. Tuvalete dik oturma, işeme sırasında uylukların iyi açılması ile önlenebilir.
Nasıl tedavi edilir?
Altta yatan nedene bağlı farklı tedavi yöntemleri var. İlk aşamada ilaç veya cerrahi müdahale olmadan çocuğun işeme alışkanlıklarının düzenlenmesi için işeme eğitimi verilir. Gereken hastalarda da biofeedback, fizyoterapi gibi özel tedaviler uygulanabilir. Eşlik eden idrar yolu enfeksiyonu ve kabızlığın tedavi edilmesi tedavi başarısı açısından çok önemlidir. Ayrıca mesane fonksiyon bozukluğunun tipine göre ilaç tedavisi başlanabilir. Damla damla bile olsa gündüz idrar kaçırma problemini anne ve babalar dikkate almalı. Aksi takdirde idrar kaçırma artarak devam eder. Ayrıca idrar kaçırma altta yatan önemli bir hastalığın ilk bulgusu olabilir.
