Giriş
Valf tedavisinde akciğere çok küçük tıkaçlar yerleştirilerek akciğerin işlevsiz alanları küçültülüyor. Böylece akciğere kirli havanın hapsolması engelleniyor. Valfler, en küçük eforda bile nefes nefese kalan amfizem hastalarına uygulanıyor.
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hamidiye Tıp Fakültesi Dekanı ve Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Erdoğan Çetinkaya valf yöntemiyle ilgili merak edilenleri anlatıyor.
AMFİZEM NEDIR?
KOAH iki formda karşımıza çıkar: Kronik bronşit ve amfizem. Kronik bronşitte bronşlar (hava yolları) sigara, çeşitli gaz ya da zararlı maddelerle daralır. Kronik bronşit tanısı peş peşe en az 2 yıl boyunca en az 3 ay süren öksürük varlığında konulur. Amfizemde ise akciğerlerin ucundaki hava kesecikleri (alveol) yine sigara, çeşitli gaz ya da zararlı maddeler nedeniyle zarar görür. Hava keseciklerinin bozulması, akciğerdeki hava değişimini bozar. Hasta soluk verdiğinde havayolları çöker, eski hava içeride hapsolur. Bu durumda içeriye temiz, oksijenden zengin havanın girmesine yer kalmaz. Zamanla nefes alamama ve yavaş yavaş akciğer işlevinin kaybıyla sonuçlanır. Amfizemde erken tanı, akciğer hasarının ilerlemesini önlemek için çok önemli.
AMFİZEM İÇİN TEDAVİ SEÇENEKLERİ NELERDİR?
Evreye bağlı olarak değişir. Öncelikli olarak sigarayı bırakmak, ilaç tedavileri, oksijen takviyesi, pulmoner rehabilitasyon, egzersiz idame programları uygulanır. Bunlarla hasta rahatlamazsa akciğer hacim küçültme tedavileri devreye girebilir. Bunlardan biri valf tedavisidir.
VALF TEDAVİSİNDE NE YAPILIYOR?
İşlevini kaybetmiş akciğer alanlarının hacmini azaltmak için yapılan bir tedavidir. Bu yöntemde bronşlara (akciğerdeki hava yollarına) valfler (kapakçıklar) yerleştirilir. Valfler; iskeleti nitinolden oluşan, üzeri silikonla kaplı, insan vücuduyla uyumlu küçük aygıtlardır.
KİMLERE UYGULANABİLİR?
KOAH’ın amfizem formunda akciğerlerde aşırı hava hapsi olur. Hapsolan hava yeteri kadar dışarı verilemez. Bu durumda içeriye oksijenden zengin havanının girmesine yer kalmaz. Küçük havayollarında daralmayla birlikte zamanla nefes alamama olur. Akciğer işlevini yavaş yavaş kaybeder. Sigarayı bırakmış, ilaç tedavisi, egzersiz ve pulmoner rehabilitasyona rağmen günlük hareketleri ciddi oranda kısıtlanmış, en hafif eforda bile nefes darlığı çeken amfizem hastalarında bu tedaviyi uyguluyoruz. Akciğerde hava hapsinin en yoğun olduğu alanların hacmi küçültüldüğünde başarılı sonuçlar alınabiliyor.
İŞLEM NASIL YAPILIR?
Lokal anestezi ve sakinleştirici ile endoskopi odasında yapılır. Valflerin işe yarayıp yaramayacağı bronkoskopi (endoskopi) yoluyla anlaşılır. Chartis adını verdiğimiz bir cihazla hedeflenen akciğer lobunda ölçüm yapılır. Uygun lob belirlendikten sonra bronkoskopi ile valfler bronşlara yerleştirilir. İşlem toplam 30-45 dakika kadar sürer. İşlemden sonra hasta, dinlenme odasında 2 saat takip edilir.
VALFLER NASIL ÇALIŞIR?
Bu kapakçıklar valfin yerleştirildiği bölgedeki akciğerlerden havanın boşalmasına izin verirken havanın bu bölgelere girmesine engel olur. Bu şekilde aşırı hava hapsinin olduğu işlevini kaybetmiş akciğer alanlarının hacmi küçülür, hapsolan hava azalır. İçerideki hava bittiğinde akciğerin o bölgesi bir balon gibi söner. Nefesle alınan hava sağlıklı bölgelere yönelir. Böylece hasta daha rahat nefes alabilir.
RİSKLİ BİR İŞLEM Mİ?
Her tıbbi işlemde olduğu gibi bu yöntemde de bazı riskler olabilir. Bronş içine valf yerleştirme sonrası KOAH alevlenmesi, valflerin takıldığı alanda zatürre, akciğer zarında hava kaçağı gibi istenmeyen yan etkiler oluşabilir. Takılan valfler yarar sağlamazsa ya da yan etki görülürse istendiğinde çıkartılabilir. Hastalara herhangi bir sorunla karşılaştıklarında bize başvurmalarını söylüyoruz.
HASTAYA SAĞLADIĞI FAYDALAR NELERDİR?
Hastanın nefes darlığı azalır, egzersiz kapasitesi artar ve yaşam kalitesi iyileşir.
Akciğer fonksiyonlarında yüzde 30’a kadar iyileşme görülür.
Bu tedavi tekerlekli sandalye ve oksijen tüpüyle gelen ya da tuvalete giderken bile nefes darlığı çeken, çorabını giyemeyen, konuşurken zorlanan, evden dışarı çıkamayan, sık sık acil servise başvuran hasta grubuna uygulanır. Efor kapasitesini hafif artırdığımızda hastanın tekerlekli sandalye ve oksijen desteği olmadan yürüyebilmesini, evden dışarı çıkmasını sağlayabiliyoruz. Bu da kişinin hayatına yeni bir yaşam katmak demek.
VALF TEDAVİSİNİ SGK KARŞILIYOR MU?
SGK üçüncü basamak hastaneler dediğimiz eğitim ve araştırma hastaneleri ile üniversite hastanelerinde işlemi ve işlemde kullanılan malzemeleri tamamen karşılıyor. Hastalar herhangi bir ücret ödemeden bu tedaviden faydalanabiliyor.
BU TEKNİK KRONİK BRONŞİTTE DE KULLANILABİLİR Mİ?
Hayır. KOAH’ın kronik bronşit formunda bu tekniği kullanmıyoruz. Sadece KOAH’ın şiddetli amfizem hastalarında kullanılıyor.
