Giriş
- 176 ülkede 10 yıldır kutlanan ve bu sene 21-27 Mart arasında yapılan Küresel Para Haftası, çocukları dünya genelinde finansal okuryazarlığa teşvik ediyor.
- Ülkemizin geleceği olan çocuklarımızı para kavramı ile tanıştırmak her birimizin sorumluluğu.
2012 yılında Child & Youth Finance International tarafından başlatılan ve Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü'nün (OECD) destek verdiği Küresel Para Haftası’nda her yıl bir tema seçiliyor. Bu yılki tema ise ‘Paranı Akıllı Kullan, Geleceğini İnşa Et’. 7 sene kurucu başkanlığını yürüttüğüm Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER) de Küresel Para Haftası’nda ülke genelinde finansal okuryazarlık eğitimleri veriyor, etkinlikler düzenliyor.
Akıllı harcamayı, tasarruf etmeyi bilen yeni nesiller, akıllı ekonominin, güçlü bir geleceğin olmazsa olmaz koşulu. Türkiye’nin ekonomik geleceğini çocuklarımızın ve gençlerimizin finansal okuryazarlık bilgi, becerisi, sağlıklı finansal kararları belirleyecek.
‘ONLAR ANLAMAZ’ DEMEYİN
- ‘Daha küçük, paradan ne anlar? Büyüyünce nasılsa öğrenir?’ deme. Onları endişelendirmeden para iletişimi kur.
- Çocuk sizi kopyalar. Anne baba siz markalı kıyafet, ayakkabı konusunda hassassanız, o da bunu alır. Çocuk, paranızın olduğunu evdeki yaşantıdan da çıkartır. O zaman “Arkadaşlarımın ailesi alıyor, benimkiler neden almıyor?” diye düşünür.
- Çocukların finansal açıdan özgür bireyler olarak yetişmeleri için erken yaşta para kavramlarını benimsemeleri gerekiyor. Bunun en iyi yolu da harçlık. Harçlığının bittiğini gören çocuk, ailesinin parasının sınırı olduğunu anlar.
- Harçlık miktarı, aile değerleri, sosyal ortam çerçevesinde ve harçlığıyla nelerden sorumlu olacağına göre belirlenir.
NE KADAR HARÇLIK?
7-13 yaş arası haftalık, 13-18 yaş arası aylık harçlık ver. ‘Elindekini yönetmeyi’ öğrensin. Okulda herkes 30 lira harçlık alırken, sen 15 lira veriyorsan bunun temel sebebini bilmeli çocuk.
NET OL
Harçlık miktarını belirlerken net ol. Çocuğun bu parayla hangi ihtiyaçlarını karşılayacağını açıkça söyle.
AYNI GÜN
Harçlık her hafta/ay, aynı gün verilmeli. Maaş gibi düzenli olsun.
EMEK
Çocuk evde sorumluluğu dışında bir problem bulup onu çözerse, emeğinin karşılığında para verebilirsin. Bu sayede çocuk girişimcilik ruhunu benimser.
NASIL YAPMALI?
HEDEF LİSTESİ: Çocuğunuz hedeflerini listeleyip önceliklendirsin.
BÜTÇE TOPLANTISI: Her ay düzenli olarak ailece bütçe toplantısı yapın. Gelir, gider, yatırım, birikim, tasarruf… Bu kavramları konuşun.
OYUNLAŞTIR: Bir şey almak istediğinde 10 saniye ‘istek mi, ihtiyaç mı?’ diye sorsun kendine.
TASARRUF DEDEKTİFİ: Tasarrufun istediği şeylerden vazgeçmek değil, sınırlı kaynakları doğru kullanmak olduğunu anlat. Elektrik, su tasarruf yöntemlerini ailece uygulayın; faturalarda düşüş sağlanırsa aradaki farkı ona ver.
‘PARAMIZ YOK’ DEME: ‘Planımızda yok’ de. Hem endişelenmez hem ‘plan’ diye bir kavram öğrenir. ÜÇ KUMBARA: Birikim, harcama ve paylaşma için üç kumbarası olsun.
YATIRIM ZAMANI: 14 yaşını geçince yatırım ile tanışsın, 18 yaşında yatırım yapmaya başlasın.
HELİKOPTER OLMA: Çocuğuna verebileceğin en güzel hediye uçacak iki kanattır.
14 YAŞ KRİTİK: Çocuklar bu yaşta iş hayatına dahil olup olmama kararı veriyor. Özellikle kız anne babaları, çocuklarınızı güçlü bir genç kız olarak yetiştirin, rol model olun. Önünü açın.
DIŞARIDA KALMAYIN
Blokzincir devrimiyle birlikte kripto paralar, NFT, Metaverse derken finans dünyası büyük bir değişim içerisinde. Bizler de zihin haritamızı genişleterek, araştırarak, küçük adımlarla da olsa bu yeniliklerin içine girip çocuklarımıza örnek olmalıyız. Bu devrimin dışında kalanlar oyunun da dışında kalacak.
21 GÜNLÜK AKTİVİTE
Birikim ve tasarruf uygulamam Moneye’a ‘Çocuğuna Parayı Öğret’ kısmını ekledik. Ebeveynlere, 21 gün boyunca yapabilecekleri para aktiviteleri, harçlık eğitimleri ve iletişim önerileriyle tasarruf bilinci kazandırmayı amaçlıyoruz.
