Giriş
Para konularında soru sormak farkındalıktır, cesarettir. Ve her sorunun ardında, hayatını değiştirmek isteyen bir irade yatar. İşte sizden gelen sorular ve cevaplarım.
SÜREKLİ KREDİ ÇEKTİK
Soru: Eşimle beraber aylık gelirimiz 65 bin TL fakat 130 bin TL borcumuz var. Kredi kartını kapatmak için sürekli kredi çektik, kartı yeniden harcadık. Bize fikir verir misiniz? Çıkmazda hissediyorum. Zeliha
Cevap: O kadar tanıdık bir tablo ki bu: “Kartı kapatmak için kredi çek, sonra tekrar kartı kullan…” Şu an içinde bulunduğunuz şey borç değil, ‘borç döngüsü’. Ama bu borç döngüsünden çıkmak mümkün. Ve siz aslında çıkmak için ilk adımı çoktan atmışsınız: Farkına varmak. Gelin şimdi sizi çıkışa götürecek gerçekçi, huzur veren bir plan yapalım.
1 Kredi kartını kapatmak değil, kullanmamak ilk şart.
2 Önce bütçe, nereye ne kadar harcanıyor, ekstrelerinizi inceleyin.
3 “Olmasa da olur” dediğiniz harcamaları işaretleyin.
4 Kart borcunu azaltana kadar kaktüs moduna girip sadece ihtiyaç harcamalarına odaklanın. Gereksiz abonelikleri, alışverişleri tespit edin ve hemen durdurun. Prensip olarak kredi kartından istek harcaması yapmayın.
5 Artırdığınız her kuruşu borç kapatmak için kullanın.
6 Evde kullanmadığınız, ihtiyacınız olmayan eşyaları satın, elde edilen geliri borç ödemeye yönlendirin.
138 GRAM ALTINIMIZ VARDI
SORU: ‘Bana yazın’ derken ki samimiyetinizden aldığım hisle yazıyorum size... 138 gram altınımız vardı ve eşim araç almak için bozdurduğunda 3080 TL idi altının gramı. Aracı alamadı ve altın sattığı için üzgün ve gergin. Zararımızı nasıl toparlarız? Semra
CEVAP: Öncelikle, olan olmuş, artık önünüze bakın. Şu anki zararın temel nedeni, altın fiyatlarının beklenenden hızlı yükselmesi ve planlanan aracın alınamaması. Bu durum moral bozabilir ama unutmayın: Altını sattınız, ama karşılığında hâlâ elinizde kıymetli bir varlık var (örneğin döviz, TL ya da başka bir enstrüman). Zararın tamamını kısa sürede telafi etmek zor olabilir ama bu işin sonu değil. En önemli adım şu: Panik satışı yapmadan, piyasaları izleyerek ve dengeli adımlarla ilerlemek. Yatırım yaparken, mTüm varlığı tek bir araca koymak yerine çeşitlendirmek, mBirikimi zaman içinde adım adım değerlendirmek, mDuygusal kararlar yerine stratejik hareket etmek çok önemli. Bu yaşanan durumdan güzel bir deneyim çıktı: Artık neyi nasıl planlayacağınızı daha iyi biliyorsunuz. Ve bu da çok değerli.
DÜĞÜN YAPACAĞIZ AMA...
SORU: Düğün yapacağız nasipse ama maddi sıkıntımız var. Nasıl en az harcamayla halledebiliriz? Metin
CEVAP: Bu zamanda düğün yapmak kolay değil ama az masrafla da çok anlamlı bir düğün yapmak mümkün. İki önemli nokta var: Abartmayın ve borçlanmayın. Unutmayın, düğün bir gün; evlilik ise bir ömür. Samimi, sizi yansıtan bir kutlama en güzeli. Gönüllü destekleri devreye alın (arkadaşından müzik, akrabadan ikram, çevreden kıyafet vs.). Klasik salon yerine açık hava, ev, bahçe gibi mekan alternatiflerini düşünün. Fotoğrafçılığı profesyonel değil, iyi çeken bir arkadaş yapabilir. Hatta bu aralar ‘yarım düğün’ trendi var, onu araştırabilirsiniz. Kısacası, gösterişli değil, gerçek bir gün planlayın. Çünkü önemli olan düğün değil, beraber kuracağınız hayatın sağlamlığıdır. “El alem ne der” anlayışı para tuzağıdır.
‘FONLAR’ KUMBARA GİBİ
SORU: Bu fon nasıl bir şey? Anlatabilir misiniz kısaca? Mesela 20 bin TL’ye faiz karışıyor mu? Çağrı
CEVAP: Fon, senin yerine yatırım yapan bir kumbara gibi. Sen parayı koyarsın, uzmanlar o parayı hisse senedi, tahvil, mevduat, altın gibi yerlere senin adına dağıtırlar. Yani sen tek tek yatırım yapmak yerine, fon bunu senin yerine yapar. Faiz karışıp karışmadığı, hangi fona yatırım yaptığına bağlı olarak değişir. Faizsiz yatırım araçları (altın, katılım hisse senetleri, kira sertifikaları gibi) içeren Katılım Fonları var. Onları inceleyebilirsin.
* Fonun adı ne? Katılım mı, tahvil mi, hisse mi?
* Fon dağılımını oku: Yüzde kaç altın, yüzde kaç faizli ürün içeriyor?
* www.tefas.gov.tr üzerinden fon bilgisine bak.
DOLANDIRILDIM
Soru: Ben şu an çok dar boğazdan geçiyorum. Dolandırıldım ve bu parayı kredi olarak çektim. Aldığım maaş 30 bin TL, aylık ödediğim sadece kredim 45 bin TL. Ben nasıl bu durumu çözerim bilemiyorum. İlk başta biraz altınım vardı, bununla ödedim borçları fakat bu ay çok tıkandım. Bana yardımcı olabilir misiniz? Müjgan
Cevap: Müjgan, öncelikle yalnız olmadığını bil. Dolandırıcılıklar maalesef çok yaygınlaştı ve ‘benim başına gelmez’ demek mümkün değil. Evet, zor bir dönem ama bu durum geçici. Şimdi birlikte çözüme odaklanalım. Şu an gelirin 30 bin TL ama sadece kredi ödemelerin 45 bin TL. Bu sürdürülebilir değil. Bankayla görüş: Mevcut kredini daha uzun vadeye yaymak için yapılandırma talep et. Burada hedef, aylık ödemenin gelirinin altına inmesi. Geçici bile olsa ek gelir yolları araştır: Özel ders, online işler, sınav görevleri gibi alanlara göz at. Kullanmadığın eşyaları satışa çıkar, bu sana bir nefes olabilir. Sonra yaz yine.
GÜNÜN SÖZÜ
“Doğru soruyu sormak, yarı yoldan fazlasını yürümektir.” Finansal sorunlar karmaşık görünebilir ama doğru sorularla yol haritası netleşir.
GÜNÜN TERİMİ
BİLİNÇLİ KARAR ALMA
Bilgiyle beslenen her adım daha sağlam olur. Finansal kararlar da duygularla değil, farkındalıkla alındığında uzun vadede güven verir.
