Giriş
“Dedemi kaybettik. Öfkeliyim, çünkü dedemi kaybettiğimin farkına dahi varamadım henüz. Günlerdir kaybımızı dahi konuşamadık. Yüzlerce kişiye hizmet ediyoruz. Dedemi kaybettiğim günün akşamı çay servisi yaparken akrabamız olan bir kadın bana ‘Ben çayımı açık içiyorum, bunun yerine açık getirsen’ dedi. Hangi vicdana, göreneğe uyuyor bu, bilmiyorum. Ama ölüsü olan bir evden ekmek, yemek ve çay beklemek bana çok ayıp geliyor” diye yazmıştı ‘akinish’ isimli kullanıcı Twitter sayfasına. On binlerce kişi acısını paylaştı, isyanına hak verdi.
‘ÖLÜNÜN RUHUNA DEĞSİN’
Cenazede ikram bekleme geleneğinin son bulması gerektiğine dair tartışma başladı. Cenaze evlerindeki ikram mantığı bize “Ölünün ruhuna değsin” diyerek öğretilmişti, ilk iş evden helva kokusu çıkması makbuldü. İkramlıkları da cenaze sahibi değil, ziyaretçilerin getirmesi ve servis etmesi beklenirdi. Acısı taze birinden hizmet beklemek hangi geleneğe dayanıyor? Yoksa bu biraz günümüz duyarsızlığını geleneklere bağlama kolaycılığı mı? Uzmanlarına sordum…
'TAZİYE SAHİBİ YEMEK PİŞİRMEZ'
TARİHÇİ, AKADEMİSYEN, YAZAR PROF. DR. İLBER ORTAYLI:
“Herkesin kendine göre bir taziye yaklaşımı olabilir. Bazıları acısını kendi kendine yaşamak istiyor, saygı duymak lazım. Bazı ailelerde ise büyüğün ölümünün ardından sevenlerinin ziyarete gelmesi iyi bir durum. Merhum veya merhumenin ne kadar sevildiği ortaya çıkar. Kimisi bunu da istemez.
Almanya’da böyle ilanlar görüyorduk. “Taziye kabul edilmez” yazıyordu. “Ben burada yaşamayı bilmem, ölmeyi de hiç istemem” diye kararımı vermiştim. Toplum bir değişim içinde. Seçimlere saygı duymak gerek. Geçmişte ikram vardır. İnsanların bir kısmı bu adetler sayesinde karnını doyuruyordu.
Hatta Rusya’da o yemeğe kimin geleceği çok önemlidir. Yahudilerde ve Müslümanlarda konu komşu yemeği getirir. Akrabalar, dostlar, komşular yemek işini üstlenir. Taziye sahibi aile yemek pişirmez. Bunlara mahalle kültüründe çok dikkat edilir.”
‘DİNEN DAYANAĞI YOKTUR’
DİN İŞLERİ YÜKSEK KURULU:
“Bir yakınını kaybetmenin üzüntü ve sıkıntısı içinde olan cenaze sahiplerinin, taziye için gelen misafirlere yemek hazırlayıp sunması ilave bir telaş ve sıkıntıya sebep olacağından mekruh görülmüştür.
Bunun yerine komşular veya yakınlarının, cenaze sahiplerine ve gelen misafirlere ikramda bulunmaları sünnettir. Bunun yanında cenaze sahiplerinin mezarlıkta veya evde helva, ekmek gibi şeyler dağıtmalarının dini bir dayanağı yoktur.
Dini bir gereklilik olarak görmeden yapılmasında bir sakınca olmayacağı söylenebilirse de bu tür uygulamaların kısa süre sonra cenazeyle ilgili bir dini hüküm olarak algılanması tehlikesi bulunmaktadır. Dolayısıyla bu ikramlar dini bir zorunluluk olarak yapılırsa, bid’at ve hurafe sayılır.”
‘SOSYAL MEDYA YÜZÜNDEN’
ZARAFET AKADEMİ KURUCUSU GÖKHAN DUMANLI:
“Cenaze törenleri acıyı paylaşma, kaybı yaşayan aileye maddi ve manevi destek olma halinden uzaklaşıp günümüz görgüsüzlüğünden nasibini alan bir gösteri yeri haline gelmeye başladı. Bugün insanlar en acılı anlarında bile başkalarına iyi şekilde görünmek zorundaymış gibi hissetmeye ve onları ağırlama çabasına girmeye başladı.
Bunun da sebepleri arasında özellikle imkanı olan ama görgüsü olmayan bazı kişilerin bu tarz törenleri abartıp büyük yemekler organize edip bununla da yetinmeyip sosyal medyada da “Sizin de bir duanızı alırız” notuyla paylaşmasının, yani şov haline getirmesinin rol oynadığını düşünüyorum.”
