Giriş
Açe Sultanlığı, Osmanlı İmparatorluğu’nun Okyanusya’daki tek toprağıdır. Endonezya’nın Sumatra Adası'nın kuzeyinde bulunan eski bir sultanlık. Bir zamanlar Osmanlı’ya bağlıydı! Sumatra Adası ile Türk halkı arasında çok güçlü tarihsel bir bağ var.
20. yüzyılın başlarına kadar hüküm süren Müslüman Açe Sultanlığı, 16. yüzyılda Portekiz istilasına karşı koymak için Osmanlı İmparatorluğu’ndan destek ister. Açe Sultanlığı, Osmanlı’dan 1900’lü yıllara kadar pek çok kez yardım aldı. Hatta 19. yüzyılda Osmanlı idaresine girmek istedi ancak Osmanlı Devleti Avrupa ile ilişkisini bozmamak için Açe’nin bu isteğine olumlu yanıt veremedi!
***
1540’larda Açe Sultanı Alaeddin, Osmanlı Devleti’nden destek almak için İstanbul’a bir elçi gönderir. Kanuni Sultan Süleyman, Açe’ye top döküm ustaları, gemi yapımcıları ve askeri mühimmat gönderir. Açe Sultanlığı’nın asıl büyük yardım talebi 1566'da olur. Açe Sultanı Alaeddin, Kanuni Sultan Süleyman’a bir mektup göndererek Portekiz saldırılarına karşı askeri destek istediğini belirtir. Ancak elçi İstanbul’a geldiğinde Kanuni Sultan Süleyman Zigetvar seferindedir. Bu nedenle elçi İstanbul’da uzun süre beklemek zorunda kalır!
***
Kanuni Sultan Süleyman vefat edince Osmanlı tahtına II. Selim oturur. Sultan II. Selim, Açe Sultanı’nın isteklerini yerine getirmenin Osmanlı padişahı için hem dini hem de ananevi bir görev olduğunu belirtir. 15 kadırga ve 2 nakliye gemisinden oluşan bir donanma hazırlanır. Ancak tüm bu hazırlıklara rağmen Osmanlı Donanması, Açe seferine çıkamaz. Açe’ye gönderilmek için hazırlanan donanma, çıkan bir isyanı bastırmak üzere Yemen’e sevk edilir. Ancak seferler bir türlü bitmez ve Açe’ye gereken donanma bir türlü gönderilemez!
***
1574’te Osmanlı tahtına Sultan III. Murat geçer. Sultan III. Murat, deniz seferlerine hiç sıcak bakmaz. Dolayısıyla Açe’ye planlanan seferler hiçbir zaman gerçekleşmez! Planlanan donanmanın gönderilememesi üzerine Osmanlı-Açe ilişkileri zayıflar. İlişkiler birkaç gemilik yardımlarla sınırlı kalır.
***
1851 yılında Açe Sultanı İbrahim Mansur Şah, İstanbul’a heyet gönderek Osmanlı Devleti’ne bağlı bir eyalet olmak ister. Sultan Abdülaziz’in çok istemesine rağmen Kırım Savaşı’ndan sonra güçlükle geliştirilen Avrupa politikasının bozulmaması için Açe’nin himaye talebi kabul görmez!
***
Silah malzemesi üretmeyi ve düzenli ordu kurmayı Osmanlı’dan öğrenen bu sultanlık, yıkılışına dek her Cuma Hutbesi’nde başta II. Selim olmak üzere tüm Osmanlı padişahlarını anmıştır.
