Giriş
"Anadolu’da kurulan ilk Türk Cumhuriyeti hangisidir?" diye sorsam; eminim "Ne saçmalıyorsun" dersiniz! Şöyle açıklayayım: Türkiye ve Cumhuriyet kelimeleri, Anadolu’da ilk kez resmi bir belgede, yani bir anayasada ‘Kars Demokratik Cumhuriyeti’ ibaresinde kullanılmıştır!
***
Konuya devam etmeden önce, müsaadenizle MEB’e bir sitemde bulunacağım; bu bilgiler neden tarih ders kitaplarında anlatılmıyor, neden bu bilgiler çocuklarımıza öğretilmiyor? Tarihimizi neden eksik öğretiyorsunuz?
***
İmzalanan Mondros Mütarekesi, Osmanlı Ordusu’nun Güney Kafkasya’dan çekilmesini öngörüyordu. Osmanlı Devleti, bu hükme uyarak ordusunu bu bölgeden çekmek zorunda kaldı. Bölge, Ermeni işgaline açık hale gelince, bölgenin ileri gelenleri 5 Kasım 1918’de ‘Kars İslam Şurası’ adıyla örgütlendi.
14 Kasım’da yapılan kongrede ‘Milli İslam Şurası Merkez-i Umumisi’ adıyla hükümet kuruldu. Şura, 17 Ocak 1919’da yerini ‘Cenubi Garbi Kafkas Hükümeti Muvakkate-i Milliyesi’ne bıraktı. 25 Mart 1919’da ise ‘Cenubi Garbi Kafkas Hükümet-i Cumhuriyesi’ adını aldı. Kars, Ardahan, Artvin, Batum, Gümrü, Nahçıvan, Ordubad kurulan bu devletin sınırları içinde kabul edildi.
***
Geçici hükümet 18 maddeden oluşan bir anayasa kabul etti. Kurulan devletin bayrağında yeşil ve kırmızı zemin üzerinde ay ve yıldız bulunuyordu. 131 vekilin bulunduğu mecliste 12 bakanı olan bir hükümet oluşturuldu. Kabinede Pavlo Camusev, Stefani Vafiades ve Matyev Radjinsky isimlerinde üç Hristiyan bakan da yer aldı.
***
Anadolu’daki ilk sivil anayasada ‘Türkiye’ kelimesi ilk kez bu metinde kullanıldı! Türkçe’nin resmi dil olarak kabul edilmesi de yine bu anayasa ile oldu! 18 yaşını bitiren tüm kadın ve erkeklerin oy kullanma hakkı, 25 yaşını dolduranların da seçilme hakkı bu anayasada yazıldı!
***
Anayasanın yapısı laik ve demokratikti! Kars Demokratik Cumhuriyeti, anayasası, bayrağı, ordusu ve parası ile tam teşekküllü bir devlet yapısına sahipti. Kars Demokratik Cumhuriyeti toprakları, 13 Nisan 1919’da İngilizler tarafından işgal edilerek varlığına son verildi. Bakanlar kurulunun 12 üyesi önce Batum’a, ardından Malta’ya sürgüne gönderildi. Anadolu’nun ilk Cumhurbaşkanı Cihangirzade İbrahim Bey 1 Aralık 1918’de göreve seçildi, 19 Nisan 1919’da İngilizler tarafından devrilerek sürgüne gönderildi.
***
Bu müdahaleden tam bir ay sonra Gazi Mustafa Kemal, Samsun’a çıktı. Ardından Erzurum ve Sivas Kongreleri yapıldı. Böylelikle Türkiye Cumhuriyeti’nin temelleri Anadolu’da ebediyete kadar atılmış oldu…
