Giriş
Her kalbin belli sayıda bir çarpma kapasitesi olduğu ve bu sınıra ulaştıktan sonra duracağı düşüncesi gerçekten doğru mu, yoksa bu sadece bir varsayım mı? Oslo Üniversitesi’nden Kardiyolog Wasim Zahid, canlıların doğdukları andan itibaren geri sayım yapan bir kalbe sahip oldukları düşüncesinin bütünüyle bir varsayım olduğunu belirtiyor.
Kalbi hızlı atanların ölüm riskinin çok daha yüksek olduğunu baştan söyleyelim. Hayvanlar aleminde de durum aynı. Wasim Zahid, hayvanların kalp atış hızlarının boyutlarıyla orantılı olduğunu, küçük hayvanların kalbinin daha hızlı attığını söylüyor. Nabzı bin olan küçük dağ faresinin ömrü iki yıl iken, nabzı 20 olan balinanın ömrü neredeyse yüz yıl. Oysa hayatları boyunca bu hayvanların kalpleri aynı sayıda çarpıyor.
***
Genel anlamda küçük hayvanların kalbi büyüklerine göre daha hızlı çarpıyor ve ömürleri de o oranda daha kısa oluyor. Bu kurala uymayan tek istisna, insan. Son yüzyılda tıpta gerçekleşen gelişmeler, insan kalp atım sayısının beklenenden daha uzun olmasını sağladı.
Kalp atış hızları yüksek olan hayvanlar, örneğin fareler kısa ömürlüdür, kaplumbağalar ve balinalar gibi kalp atış hızı düşük hayvanlar ise uzun ömürlüdür. En uzun ömürlü hayvanlardan biri olan Galapagos kaplumbağasının kalbi, dinlenme sırasında dakikada 6 atıma kadar düşüyor; farenin kalbi ise bu durumda dakikada yaklaşık 240 kez çarpıyor. Peki, hızlı atan bir kalp uzun vadede neden dezavantajlı oluyor?
***
Kalbi daha yavaş atanlar, genellikle daha uzun süre yaşıyor. “BMJ Heart” dergisinde yayımlanan bir makaleye göre, kalbi dakikada 70-80 defa atan bireylerin herhangi bir zaman aralığında hayatını kaybetme ihtimali, kalbi dakikada 50 veya daha az kere atan bireylerden yüzde 51 daha fazla. Balinaların kalbi dakikada 20 kez ve ömürleri süresince toplamda 1 milyar kez atıyor ve bizden daha uzun süre yaşıyorlar.
Fillerin kalbi dakikada 30 kez ve ömürleri süresince toplamda 1 milyar kez atıyor ve 70 yıl kadar yaşıyorlar. Hamsterların kalbi dakikada 450 kez atıyor ve ve ömürleri süresince toplamda 1 milyar kez atıyor ve sadece 3 yıl kadar yaşıyorlar. Görüldüğü üzere birçok canlının toplam kalp atış sayısı yaklaşık olarak eşit, ancak bunun genel geçer bir kural olduğunu söylemek de pek mümkün değil.
***
Memelilerin kalp atış hızı hayvanın büyüklüğüne küçüklüğüne, metabolizma hızına göre değişiyor. Sözünü ettiğimiz bu memeliler, yaklaşık 1 milyar kalp atışı sayısına ulaştıktan sonra, kaç yıl yaşadıkları fark etmeksizin ölüyorlar. Her bir memeli ortalama 1 milyar kalp atış sayısı kadar yaşıyor.
Bu durum 4 yıl yaşayan fare için de aynı, 70 yıl yaşayan fil için de. İnsanoğlu burada istisna oluşturuyor çünkü insanın kalp atış sınırı 2 milyardan daha fazla olup, en uzun kalp atış sayısına sahip memeli konumunda. Bir filin bir fareden yaklaşık 15 kat daha uzun yaşamasının nedeni, kalbinin yıllar boyunca daha uzun süre atması değil, kalbinin fareye göre çok daha yavaş atması. Anlayacağınız memelilerin ömrü yıl bazlı değil, kalp atış sayısı bazlı.
