Giriş
Hikaye şöyle: Karnını doyurmak için, bir kalıp peyniri ağzına alan karga bir dala konar. Uyanık tilki ağacın altına gelir. Gözü karganın ağzındaki peynirdedir. Şöyle seslenir: “Karga kardeş, sesin pek güzelmiş, bir şarkı söyle de dinleyelim.” Karga başını sallar, alır peyniri dala bırakır, öyle başlar gaklamaya. Tilki şaşırır: “Hikayenin devamı böyle değildi. Peyniri dala koymak da nedir?” Karga der ki: “Senin bu numaranı dedem yuttu, babam yuttu, ben yutmam; peyniri de kaptırmam!”
***
Kuşların IQ listesinde kargalar, ilk sırada yer alıyor. Kanada’daki McGill Üniversitesi’nden hayvan davranış bilimcisi Prof. Louis Lefebvre ve ekibinin raporunda, Japonya’da bir üniversite kampusundaki kargaların yol kavşaklarına tüneyip trafik ışıklarının kırmızı yanmasını bekledikleri belirtildi.
Rapora göre kargalar, araçlar kırmızı ışıkta durunca, hemen havalanıp topladıkları cevizleri kırılmaları için araç lastiklerinin altına yerleştiriyor. Davranışsal biyologlara göre kargaların zeka seviyesi, 7 yaşındaki bir çocuğun zeka seviyesine eşit. Bilim insanları tarafından yapılan araştırmalar, kargaların ‘kuş beyinli’ olmadığını gösteriyor.
Kargaların çarpıcı zeka kapasiteleri antik Yunanlar da biliyordu. Ezop’un hikayelerinden birinde, susamış bir karga şişenin dibindeki suya erişemeyince bir ikilem içinde kalır. Şişeye çakıl doldurduğunda su seviyesinin yükseldiğini çözer ve durmadan çakıl atarak sonunda suya kavuşur.
***
1974 yılında Üniversitelerarası Kurul, üniversite sınavlarının tek merkez altında toplanmasına karar verdi ve 19 Kasım 1974’te Üniversitelerarası Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÜSYM) kuruldu. ÜSYM, ilk sınavı 1974 yılında yaptı. Sonraki yıllarda kurumun adı değişti, başkanlar değişti, sınavların adı değişti, puanlama sistemi değişti ancak bir şey değişmedi: ÖSYM, üniversite girişte yılda hep ‘tek’ sınav yaptı!
- 1974’ten günümüze kadar 48 yıl geçti, 4 kuşak (X, Y, Z, Alfa) değişti, ancak ÖSYM’nin sınav mantığı hiç değişmedi; kurulduğu tarihten beri yılda hep ‘tek’ sınav yaptı!
- 1974 yılından itibaren ÖSYM’de tam 10 başkan görev yaptı ancak ÖSYM’nin mantığı hiç değişmedi; ÖSYM yılda hep ‘tek’ sınav yaptı!
- Bu süreçte Endüstri 3.0’dan, Endüstri 4.0’a geçtik ancak ÖSYM yılda ‘tek’ sınav yapmaktan vazgeçemedi!
- Her öğrencinin standart kabul edildiği eğitim modelleri artık geride kaldı. Eğitim 4.0’dan Eğitim 5.0’a geçme aşamasındayız ancak ÖSYM yılda ‘tek’ sınavdan çoklu sınava geçemedi!
- Üç boyutlu ‘metaverse’ dünyasında derslerin yapıldığı “sanal okul” dünyasına adım attığımız bu günlerde, ÖSYM henüz ‘artırılmış sanal gerçeklik uygulaması’ndan içeri adımını atamadı, ÖSYM’nin yılda ‘tek’ sınav gerçekliği aynen devam ediyor!
- Boş kalan kontenjanları doldurma derdine düşen ÖSYM, gençlerin geleceğini belirleyen sınavı yılda ‘tek’ yapmayı kendine dert edinmiyor! Kargalar bile strateji geliştirebiliyor, karmaşık sorunları etkileyici bir şekilde ele alabiliyor. Peki, kargaların gösterdiği bu gelişim sürecini acaba biz ne zaman göstereceğiz; yılda ‘tek’ sınav yapmanın sakıncalarını acaba ne zaman öğreneceğiz?
