Taksir ne demek?

Son günlerde basındaki haberlerde eleştiri mahiyetinde mahkeme kararlarından söz ediliyor. Benim en çok dikkatimi çeken, bir kimsenin ölümü halinde dahi, ölüme sebep olana iki yıl gibi bir ceza verilirken buna taksir denilmesidir. Taksir nedir? Taksir olunca ne oluyor da az ceza veriliyor? L.M. 

Bizim ceza sistemimizde kasti suçlar vardır ki bir kimse o suçu işleme niyeti ile hareket ederse buna kasti suç denilir ve cezası ağırdır. Yani eline bir silah alıp, hasmını kollayıp, karşılaştığında onu öldürürse bu kasti bir suçtur. Ama hiçbir kastı yokken, günlük hayatına devam ediyorken kusurlu bir davranış ile birinin ölümüne sebep olursa bu taksirli suçtur. Taksirin kelime anlamı kusur olarak ifade edilebilir. Kusurlu davranış sonucu bir zarar doğmuş ise bu taksirli suçtur. En çok gördüğümüz trafik kazasıdır. Normal şartlar altında araç sürerken dikkatsizlikle yayaya çarpmak, kusurlu bir davranıştır. Çarpma gayesi yoktur ama hatalı davranış ile bir kazaya neden olunmuştur. Veya hızla giderken öndeki araca çarpmak, kusurlu davranıştır, taksirli suçtur.

Ancak bir de öyle olaylar vardır ki taksir, yani hata sonucunda bir kaza olacağını her mantık kabul eder ama o kimse buna rağmen kusurlu hareketi sürdürürse buna bilinçli taksir denilir. Düşünün ki, araçlara kırmızı yanmış, yayalar yeşil ışıkta geçiyor, bir araç hızla gelip yaya geçidini aşmaya çalışıyor. Burada bir kaza olacağını her mantık kabul eder. Veya hız sınırlarını aşıp, trafik kurallarını ihlal ederek giderken yapılan kazada bilinçli taksir vardır. İşte bu gibi hareketler bilinçli taksir olup cezası taksire göre bayağı ağırdır. Her taksirli suçta, bir taraf tek başına kusurlu olmayabilir. İki tarafta da kusur olabilir. Bu halde kusur oranları belirlenir ve verilecek ceza belirlenen oranda indirilir. Taksirli suçlarda cezayı hafifleten unsurlardan biri de budur. 

Şimdi ceza konusu açılmışken ben taksir dışında bir hukuki meseleye değinmek istiyorum. Ne zaman hukuki bir mesele gündeme gelse bir hakim eli ve elinde bir tokmak görüyoruz. Değerli okuyucularım bizim mahkemelerimizde tokmak falan YOK. Bunu nasıl düzelteceğiz bilemiyorum. Tokmak Amerikan filmlerinden akıllarda kalan bir husus. Yani Amerikan hakimini biliyoruz da bizim hakimlerimizi bilmiyoruz, bu mudur çıkan sonuç? Lütfen bu hatayı yapmayalım. Bizde tokmak falan YOK. Bir hata daha var, bu mazur görülebilir çünkü çok tekniktir. Mesela ceza ile ilgili bir yargılamadan söz ederken yeşil yakalı cüppe giymiş hakim görüntüye geliyor. Yeşil yaka hukuk hakimi anlamına gelir. Ceza hakimi kırmızı yakalı cüppe giyer. Ancak bu çok teknik ve özel bilgiyi gerektiren bir husustur, böyle bir hata mazur görülebilir ama şu tokmak mazur görülmez yeter artık derim.