Giriş
İklim kederi olarak da bilinen ‘ekolojik keder - echological grief’ çevresel felaketlerin veya iklim değişikliğinin neden olduğu kayıplardan kaynaklanan psikolojik tepkiyi anlatan bir betimleme.
İklim Tanatolog’u* Kriss Kevorkian ve diğer uzmanlar, çevresel kederi, doğal ya da insan faaliyetlerinden kaynaklanan olaylar nedeniyle ekosistemde oluşan hasarlar karşısında duyulan belirgin üzüntü, umutsuzluk, korku ve çaresizlik duygusu olarak tanımlıyorlar. Yaşanan veya beklenen kayıplar, akut veya kronik çevresel değişimler, türlerin yok olması ya da azalması, orman-bitki örtüsü değişimleri gibi faktörlerin hepsi ekolojik kedere sebep olabiliyor. Sanayileşme sonrası ortaya çıkan bu psikolojik duruma ‘eko-kaygı / eco-anxiety’ gibi duygusal sıkıntıların yol açtığı da ileri sürülüyor.
EKO KAYGI
Günümüzde küresel ısınmanın ve iklim değişikliğinin etkileri inkar edilemez biçimde hissediliyor. Bir de bunlara büyük ölçüde insan eylemlerinin neden olduğu, çevre felaketlerini tetiklediği gerçeği de eklenince çoğu insan iklim değişikliğinin yol açacağı hava-su-toprak kirliliği, salgınlar, gıda kıtlığı, doğa mahrumiyeti gibi korkulara kapılmaya başlıyor.
Ruh sağlığı uzmanları, bu farkındalığın insanlarda kendisini ve çevresini sorumlu tutma, suçlama ve çaresizlik gibi duygusal salınımlara neden olduğuna, dünyanın geleceği ve olası sorunlar nedeniyle endişe doğurduğuna dikkat çekiyor. Bu endişe ve kaygılar en sonunda derin bir kedere dönüşebiliyor ki buna da yukarıda anlatıldığı gibi ‘ekolojik keder’ deniyor.
*Tanatoloji, ölümü inceleyen bilim dalıdır. Ölümün yol açtığı veya ölüme yol açan çeşitli durumların araştırılması, ölenin sevenleri tarafından yaşanılan keder ve benzeri tecrübelerin incelenmesi ve daha geniş bir şekilde ölüme karşı toplumun tavırlarının incelenip, tanımlanmasını içerir. Disiplinlerarası bir bilimdir. Sıklıkla hemşirelik, psikiyatri ve veterinerlik bilimlerinde uzmanlaşmış kişiler tanatolog olurlar.
ÖNLEMEK, BAŞA ÇIKMAK İÇİN NELER YAPILABİLİR
Eko-kaygı ve ekolojik kederin özellikle yaşlı yetişkinleri ve çocukları daha olumsuz etkileyebileceği belirtiliyor. Bu nedenle, gelecekte daha travmatik gelişmelerin önüne geçmek, bu duygularla başa çıkabilmek ve kendini iyi hissedebilmek için aşağıdaki öneriler listeleniyor;
- Bilgileri daima güncellemek, iyi örnekleri, başarılı sonuçları anlamak ve herkese aktarmak.
- Çevresel etkileri azaltacak, önleyecek olumlu, somut, yararlı davranışlar ve tercihler içinde olmak. Sivil toplum örgütleriyle toplantılara, çalışmalara katılmak.
- Eğitim almak, bilinçlenmek ve neler yapılabileceği konusunda tesadüfi değil, planlı ve sistemli gelişim içinde olmak.
- Dayanıklılığı yükseltmek, daima pozitif, çözümcü ve ilerlemeci yaklaşımla kendisini, aile ve iş arkadaşlarını, toplumu motive etmek.
