Giriş
Özellikle COVID-19 ile daha da artan bilgisayar ve mobil cihazları kullanmadan hayatı sürdürmemiz neredeyse imkansız hale geldi. Dünya artık her şeyi internet, bilgisayar ve mobil cihazlar olmadan yaşayamayacak, en azından sürdüremeyecek durumda. İnternetsiz bir dünyada da artık her şey durur. Burası tamam da olayın bir de ‘bağımlılık’ tarafı var. Her yararlı şeyin aşırısının ya da yanlış kullanımının yol açtığı gibi zarara, tahrip etmeye hatta faydasını sıfırlayıp yok etmeye doğru giden bir diğer boyutu var… Buna ‘İnternet Bağımlılığı’ deniyor.
BEŞ İNTERNET BAĞIMLILIĞI TÜRÜ
Bilimsel çevreler henüz tıbbi olarak kabul edilen net kriterler üzerinde hemfikir olmasalar da araştırmacılar, bilgisayar ve internet bağımlılığı türlerinin beş alt kategorisini aşağıdaki şekilde özetliyor. Tedavi için mutlaka uzmanlara danışılmasını öneriyorlar.
1- Cybersex-Sanal Seks Bağımlılığı
Online pornografiye, yetişkin web sitelerine, cinsel fantezi ve sohbet odalarına, oyunlara ve seks amaçlı kullanılan web kamerası hizmetlerine olan takıntıya ‘sanal seks bağımlılığı’ deniyor. Çoğunlukla kişinin gerçek dünyada cinsel veya yakın ilişkiler kurma becerisine, hayatının tamamına zarar veriyor.
2- Online Faaliyet Bağımlılığı
Bu bağımlılık; kumar, hisse senedi, kripto para ticareti ve aşırısı son derece zararlı olabilecek online alışveriş gibi çevrimiçi etkileşimli bütün etkinlikleri kapsıyor. Bu alışkanlıklar kontrol kaybedildiğinde, kişinin aşırı para harcamasına ve finansal durumuna, işine, ilişkilerine, aile hayatına büyük darbeler indiriyor.
3- Sanal-Online Ilişki Bağımlılığı
Siber veya çevrimiçi ilişki bağımlıları, internette ilişki kurmaya, çevrimiçi ilişkilere, sohbet odalarına, birilerini gözetlemeye (stalk) takıntılı olanlar. Bu profiller çoğu zaman gerçek kimliklerini, görünümlerini gizliyor, sahte kişiliklere bürünüyor, muhataplarını kandırıyor hatta dolandırıyorlar.
4- Bilgi Arama, Düzenleme Bağımlılığı
Bu bağımlılık türü gerçek hayattaki aşırı titizlik, detaycılık, merak, paranoya gibi obsesif eğilimlerin bir yansıması olarak da açıklanıyor. Bu durum iş üretkenliğini azaltırken her türlü ilişkiyi de tahrip ediyor.
5- Bilgisayar veya Oyun Bağımlılığı
İlk keşfedilen, bağımlılık türü ‘online oyunlar’ olduğu için internet, bilgisayar bağımlılığı denince ilk akla gelen şey çoğunlukla bu oluyordu. Oysa artık diğer bağımlılıklardan sadece biri... Yalnızca gençler değil, bebeklerden, yaşlılara kadar her kesimi sarmış durumda. Uzun saatler hareketsiz ve yamuk oturmanın fiziksel sakatlıklara da yol açması nedeniyle en zararlılarından biri.
