Afet bölgesinde çocuklara acil müdahale

Okulları acilen açmalıyız. Bu bir. Müfredata derhal depremle, doğal afetlerle ilgili eğitim programları eklemeliyiz. Bu iki. 3’üncüsü, bugünlerde çocukları dinlemeli ve onları konuşmaya zorlamamalıyız. Ve son olarak: Çocukların fotoğraflarını, videolarını, bilgilerini paylaşmamalıyız!

AKRAN DESTEĞİ YAŞAMSAL

Bugünlerde beni en çok düşündüren şeylerden biri, çocuklar. Korku dolu gözlerle onlar bize bakarken ne demeliyiz, nasıl anlatmalıyız, yoksa hiçbir şey dememeli miyiz? İçinden çıkamadığım tüm bu soruları, kriz dönemlerinde çocuklara rehabilitasyon hizmeti veren en deneyimli uzmanlardan birine sordum. Hayata Destek derneğinde Sosyal Hizmet ve Çocuk Koruma Sektör Yöneticisi olan Özlem Gegez, her şeyden önce afet/deprem bölgesi haricindeki yerlerde okulların hemen açılması gerektiğini özellikle vurguluyor. Zira okullar çocuklar için sadece eğitim merkezi değil, aynı zamanda sosyalleşip akran desteği aldıkları yerler. “Onların ruh hali için okul yaşamsal önemde. Evlerde sürekli depremle ilgili bir haber akışı var ve oturup kalkıp deprem konuşuyoruz. Yani her daim yıkıcı bir söyleme maruz kalıyorlar. Oysa okula gittiklerinde hem akranlarının desteğini hem öğretmenlerin desteğini alacaklar. Travmalarını, korkularını ve endişelerini çok daha sağlıklı bir şekilde atlatacaklar” diyor.

KENDİLERİNİ GÜVENDE HİSSETMELERİ İÇİN

Peki bugünlerde çocuklarla nasıl iletişim kurmalıyız? “Afet bölgesinde olmayan çocuklar deprem nedir, enkaz nedir, yaralanmak, yakınını kaybetmek ne demektir, mutlaka kendi yaşlarına göre bilgilendirmeliler. Aksi takdirde soruların cevaplarını kendi kafalarında hayal güçleriyle doldurmaya çalışıyor, olanı çok daha korkutucu hale getiriyorlar” diyor Özlem Gegez. Onlara bunun doğal bir afet olduğunu ve alınacak önlemlerle olumsuz etkilerinin önüne geçebileceğimizi, kendimizi koruyabileceğimizi anlatmanın önemli olduğunu söylüyor. Deprem bölgesinde de çocukların kendilerini yeniden güvende hissetmesi çok önemli. Bunun için de -şartlar el verdiğince- rutinlerini devam ettirmenin önemini vurguluyor Özlem Hanım. “Rutinler çocuklar için çok önemlidir çünkü onlara kendilerini güvende hissettirir” diyor.  Bugünlerde çocukları dinlemenin de onlara güven vereceğini özellikle ekliyor. Kesinlikle konuşmaya zorlanmamaları ancak kendileri anlatırsa dikkatle dinlenmeleri gerektiğini söylüyor. Afet bölgesinde depremden etkilenmiş çocukların mümkün olduğunca oradaki uzmanlara iletilmesi gerektiğini de vurguluyor. “Aksi halde var olan travmaya yenileri eklenir!” uyarısında bulunuyor.

ÇOCUK DOSTU ALANLAR

Bundan sonra neler yapılmalı? “Okullarda müfredata derhal doğal afetlerle ilgili eğitim programları eklenmeli” diyor Özlem Gegez. Afet bölgelerinde ise çocuk dostu müdahale programları hazırlanması gerektiğini söylüyor. Yani psiko-sosyal destek sağlayan destek noktalarının ve alanların kurulması lazım. Bunların da mutlaka kapsayıcı, ayrımcılıktan uzak olması gerek. Yani mülteci olsun olmasın, engelli olsun olmasın, herkesi kapsamalı ve her birinin de kendi özel ihtiyacına cevap vermeli. “Tek tip bir program değil, farklı ihtiyaçları gözeten ve ele alan bir müdahale programı olmalı” diyor Özlem Hanım. Bu çocuk dostu alanların da deprem bölgelerinde çadırlarda veya konteynırlarda kurulduğunu, uzmanların farklı aktivitelerle çocukların “iyilik halini” arttırdıklarını anlatıyor. “Belli ki oralarda okulların açılabilmesine daha zaman var. İşte o zamana kadar kurtarılan çocukların akran desteğini alabilmesi için bu müdahale alanları yaşamsal önemde” diyor.

KAMU-SİVİL TOPLUM EL ELE

Sahada çocuklara hizmet veren uzmanlar ise hem Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İl Müdürlükleri gibi kamu kuruluşlarından, hem de Hayata Destek Derneği gibi sivil toplum örgütlerinden geliyor. Hayata Destek Derneği ise şu an afet bölgelerinde çocukların ihtiyaçlarını tespit aşamasında ve de etkilenen aileler için çadır-tuvalet kurmakta. En yakın zamanda çocuk dostu müdahale alanlarına ve programlarına başlayacaklar.

YAŞAMSAL UYARILAR!

Özlem Gegez bir de yaşamsal önemde birkaç uyarıda bulunuyor:

• Yalnız bir çocuk bulmanız durumunda, önce çocuğu ya da ailesini tanıyan birinin olup olmadığını sormadan çocuğun yerini değiştirmeyin. Bu süreçte emin değilseniz veya çocuğun herhangi bir yakını yoksa; acilen ALO 183 hattına, kolluk kuvvetlerine ya da Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlükleri’ne bildirim yapın.
• Çocuğun tıbbi bir desteğe ihtiyacı var ise de acilen 112’ye ulaşılmalı veya çevrede olan sağlık personelinden destek istenmeli.
• Kendisini polis, AFAD görevlisi, Aile ve Sosyal Hizmetler personeli, sağlık görevlisi olarak tanıtan kişilerin kimlikleri görülmeden çocuklar teslim edilmemeli.
• Refakatsiz çocuk hastanede tespit edilmişse, hastanede olan görevli sosyal hizmet uzmanına veya hastanedeki kolluk personeline ulaşmalı.
• Gerekli olmadığı sürece çocukların fotoğrafları ve videoları çekilmemeli, bilgileri alınmamalı ve paylaşılmamalı. Bilgiler sadece alanda çalışan kamu kurumlarının takibi için ilgili kamu kurumuyla paylaşılmalı. Bunun için diğer yetişkinler ve medya için farkındalık oluşturulmalı. Çocukların kişisel haklarına saygı gösterilmeli.