Giriş
Aslında bütün mesele şu: Dünyamızın kaynakları hızla tükeniyor. Hızlı nüfus artışı ve delice tüketim nedeniyle suyu, havayı, toprağı ve tüm enerji kaynaklarını hunharca tüketiyoruz. Tam da bu yüzden bilim insanları, “Böyle gidersek 2038’de dünya Karanlık Çağ’a girecek” diyor.
Bu da ‘enerji kaynakları artık bizim beslenmemize yani yaşamamıza yetmeyecek, dolayısıyla büyük kitle ölümleri meydana gelecek’ demek. Yani karanlıklaşacağız... İşte bunun önünü almanın tek yolu da yenilenebilir kaynaklar üretmek. Teknolojinin yardımıyla alternatif çözümler bulmak. Zaten buna da ‘sürdürülebilir yaşamak’ diyoruz. Mesela hızla tükenen petrol yerine, hidrojenden yeni bir yakıt kaynağı yaratmak. “Yenilenebilir olmazsak, tükeneceğiz. Seçimimiz aslında; medeniyetimizin çökmesi ve yenilenebilir kaynaklar bulmamız arasında. Bu kadar basit” diyor Elon Musk, sürekli bas bas bağırarak.
ÇEVRECİ VE GÜVENİLİR
İşte tam da buna yönelik çok önemli çalışmalar gerçekleştiriyor bir Türk bilim insanı. Hidrojene dayalı yakıtla çalışan arabaların çok daha çevreci ve sürdürülebilir olduğunu ortaya koyuyor. Bunun için de en güvenilir yöntemi uyguluyor. Dahası, bunu dünyadaki bor madenlerinin yüzde 74’üne sahip olan Türkiye gibi bir ülkede, bor kullanarak yapıyor! Bahsettiğim genç bilim insanı Prof. Dr. Mehmet Zahmakıran, bu çalışmasıyla önce 2018’de TÜBİTAK Bilim Teşvik Ödülü aldı. 2019’da da ‘Türkiye’nin Bilim Nobelleri’ denilen İlim Yayma Ödülü’ne layık görüldü.
3 ANA BAŞLIKTA TOPLANIYOR
Öncelikle şunu soralım: Hidrojenden araba yakıtı nasıl üretiliyor ve Mehmet Zahmakıran’ın buluşu tam olarak nedir?
Telefonda konuştuğum Bartın Üniversitesi Rektör Yardımcısı olan Prof. Zahmakıran, her şeyden önce bir ‘doğru bilinen yanlışa’ açıklık getiriyor. Hidrojenin kendisinin bir enerji kaynağı olmadığını, ancak oksijen ile tepkimesiyle enerji kaynağı haline geldiğini anlatıyor. Oysa mesela petrol kendisi bir enerji kaynağı; yaktığınız an ısı veriyor. İşte bu yüzden hidrojene ‘enerji kaynağı’ denemeyeceğinin, ‘enerji vektörü’ denmesi gerektiğinin altını çiziyor. ‘Hidrojene dayalı enerji’ denilince 3 ana başlık olduğunu söylüyor. Bunlar hidrojenin depolanması, taşınması ve kullanımı.
DEPOLAMA AŞAMASI
İlk aşama olan depolanma ise en önemli aşaması. Bu 2 yöntemle oluyor ve hangi yöntemin nasıl uygulandığı da son derece hayati. Birinci yöntem olan fiziksel depolama, ocaklarda kullandığımız tüpler gibi. Yani hidrojen yüksek basınçlı silindirlerde hapsediliyor. Bu ise çok yüksek risk barındırıyor. Zira taşımada bir kaza ya da yangın olursa, bu tüpler etrafa kuvvetli bir bomba kadar zarar verebilir. 2’nci yöntem olan kimyasal depolama ise hidrojenin bir kimyasal malzeme içinde depolanmasıyla oluyor. İşte o malzeme, hidrojeni istenildiği zamanda açığa çıkarıyor. Bunun bugüne kadar üzerinde çalışılan yöntemler arasında en güvenilir ‘hidrojen depolama yöntemi’ olduğu söyleniyor. Prof. Zahmakıran’ın depolama sırasında kullandığı o kimyasal malzeme ise sıkı durun, bor esaslı!
BİLİNÇLİ TÜKETİM
Peki bu çalışma neden bu kadar önemli?
Her şeyden önce; tükenmekte olan ve çevreye zarar veren fosil enerji kaynaklarına (kömür, petrol gibi) alternatif olarak yenilenebilir bir enerji yöntemi sunuyor. İkincisi; rüzgar, dalga, güneş de biliyorsunuz yenilenebilir enerji kaynakları, ancak doğanın izin verdiği sürece kullanabiliyoruz. Yani güneş açmadığı zaman güneş panelleri işlevsiz kalıyor. Ya da rüzgar olmadığında rüzgar tirbünü elektrik enerjisi üretemiyor. Kısacası sürdürülebilir değiller. Oysaki hidrojen esaslı enerji sistemleri, tamamen sürdürülebilir. İstediğiniz an üretebilirsiniz. Üçüncüsü ve en önemlisi; bor malzemesi hidrojen açığa çıkarırken, bir yan ürün de açığa çıkıyor. Ve bu yan ürün, en başta kullanılan bor malzemesine geri dönüştürülebiliyor. “Yani tekrar tekrar kendini yenileyebilen bir sistem bu. Bir maddeyi 9-10 kez yeniden kullanma şansı veriyor size” diyor Prof. Zahmakıran. Son faydası ise bu yöntemin bor esaslı kimyasalları kullanıyor olması. Türkiye bordan yana zengin olduğu için bu durum yöntemi daha da sürdürülebilir kılıyor.
YAĞMACILIĞA SON
Anlamamız gereken şu: Dünyaya daha fazla yağmacı davranamayız. Doğal kaynakları insan yaratmadı; o yüzden rastgele tüketilmemeli. Zira bir kez tükendiler mi sonsuza dek tükenmişler demektir. Ancak başka seçenek olmadığı zaman kullanılmalılar. Bu yüzden tamamen alternatif kaynaklara teknolojinin yardımıyla yönelmeliyiz. İşte Mehmet Bey gibi bilim insanları tam da bu noktada imdadımıza yetişiyor. Onlar, bizim dışımızdaki canlıların tükenmesinin bizim de tükenmemiz anlamına geldiğini çok iyi biliyorlar. Darısı tüm insanlığın başına.
