Giriş
Soru: 1984-1987 yılları arasında Antalya belediyesinde sigortalı olarak çalıştım. 1987’de istifa ederek ayrıldım. Geriye dönük tazminat hak ediyor muyum? Faruk ÖNOCAK
[[HAFTAYA]]
Cevap: İşinden kendi isteği ile ayrılanlar kıdem tazminatı alamıyor. Kendi isteğinizle ayrıldığınızdan kıdem tazminatı hakkınız yok. Bir an için kıdem tazminatı hakkınız olduğunu varsaysak bile işten ayrılma tarihiniz üstünden zamanaşımı süresi olan 10 yıldan fazla süre geçtiğinden, hakkınız zamanaşımına uğradığından kıdem tazminatı alamayacaktınız.
Bağ-Kur’a kaydınızı yaptırıp aftan yararlanmanız mümkün
Soru: 1999’da butik bir spor salonu açtım. Bağ-Kur’a başvuramadım. Sosyal güvencem yok. Bağ-Kur’a başvurup işlemleri başlatabilir miyim? Hangi yolu izlemem gerekiyor? Dilek GÜÇLÜ/İstanbul
Cevap: Sizin gibi Bağ-Kur’a süresi içinde kayıt ve tescilini yaptırmayanların sigorta hak ve yükümlülüğü 1 Ekim 2008’den itibaren başlatılıyor. Söylendiği gibi büyük ceza yok. 1 Ekim 2008’den itibaren tahakkuk ettirilecek prim borcunuza vadesinden ödeme tarihine kadar gecikme cezası ve gecikme zammı tahakkuk ettirilecek. Af kanununun yayımlanacağı tarihten önce kaydınızı yaptırıp, prim borcunuzu çıkarırsanız, TBMM’de görüşmeleri devam eden af kanunuyla, gecikme cezası ve zammından kurtulmanız mümkün. Af kanunu yayımlandıktan sonra 2 ay içinde aftan yararlanmak için yazılı başvuruda bulunun. Prim borcunun aslı ile vade tarihinden kanunun yayımlandığı tarihe kadar enflasyon oranında hesaplanan gecikme bedelini taksitlendirin. Borcun ilk taksitini 4 ay içinde ödemeniz halinde, ikişer aylık sürelerde olmak üzere 12 ayda 6 taksitte yüzde 5, 18 ayda 9 taksitte yüzde 7, 24 ayda 12 taksitte yüzde 12 ve 36 ayda 18 taksitte yüzde 15 oranında faiz uygulanacak. Gecikme cezası ve gecikme zammı borcunuz da silinmiş olacak.
Taban aylık uygulaması nedeniyle eşinizin aylığında düşme olmaz
Soru: Eşim 1972 doğumlu. 1988’de SSK’lı oldu. 5800 gün primi var. 1 yıl önce işten çıkarıldı. Şu anda asgari ücretle çalışıyor. Önceki dönemde primi 2000 liraya yakın tutar üstünden ödendi. Şu anda asgari ücretten prim ödeniyor. Eşim ne zaman emekli olur? Emekli maaşı son ödenen prim üzerinden mi hesaplanır? Maaşı düşer mi? Bedriye YILDIRIM
Cevap: Eşinizin sigorta başlangıcını tarih yerine yıl olarak vermişsiniz. Bir gün bile emekli olma şartlarını değiştiriyor. Eşiniz, 23 Mayıs 1988 ve önceki bir tarihte sigortalı olmuşsa, 25 yıl sigorta, 5375 gün prim ve 50 yaş şartlarına tabi. 23 Mayıs 1988’den sonraki bir tarihte sigortalı olmuşsa, 25 yıl sigorta, 5450 gün prim ve 51 yaş şartlarına tabi. Eşinizin prim ödemesi yeterli olduğundan bundan sonra prim ödemese de 50 yaşını (veya 51) dolduracağı tarihte emekli olabilir. Emekli aylığında tüm çalışma hayatı boyunca üstünden prim ödediği ortalama kazanç tutarı ve prim ödeme gün sayısı etkili oluyor. Taban aylık uygulaması nedeniyle eşinizin aylığında düşündüğünüz gibi düşme olmaz.
220 gün askerlik borçlanmasıyla bir yıl erken emekli olursunuz
Soru: 1 Aralık 1964 doğumluyum. 18 ay askerliğimi yaptıktan sonra işe başladım. 1 Temmuz 1987’de işe başladım. 7500 gün primim var. Askerlik borçlanmamı yaparsam ne zaman emekli olabilirim? Ali ALTUNTAŞ/Denizli
Cevap: Askerlik sürenizin 220 gününü borçlanmanız halinde, sigorta başlangıç tarihiniz 220 gün geri gider ve 25 yıl sigorta, 5300 gün prim ve 49 yaş şartlarına tabi olursunuz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan borçlanmadan sonra prim ödemeseniz de 1 Aralık 2013’te emekli olabilirsiniz. Askerlik borçlanması yapmazsanız 50 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
Af kanunundan yararlanırsınız ancak toplu prim ödeyerek emekli olmazsınız
Soru: Ekim 1988’de Bağ-Kur’lu oldum. Yaş haddinden ne zaman emekli olurum? Yeni afla borcumu ödeyerek emekli olabilir miyim? Muhammet ÇETİN
Cevap: 25 yıl prim ödeme ve 51 yaş şartlarına tabisiniz. Ekim 2013 itibarıyla 51 yaşınızı da dolduruyorsanız emekli olabilirsiniz. Doldurmuyorsanız 51 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabiliriniz. Af kanunundan yararlanarak borcunuzu ödemeniz halinde gecikme zammı ve gecikme zammı borcunuzun bir kısmından kurtulabilirsiniz. Ancak af kanunundan yararlanarak eksik günlerinize toplu prim ödeyerek emekli olamazsınız. Ancak belirttiğimiz şartlarda ve tarihte emekli olabilirsiniz.
Sigorta başlangıcı için 8 Eylül 1999 milat
Soru: Eşim 1953 doğumlu. 1976’da SSK’lı oldu. Emekli olabilir mi? Sadi BAK/Sakarya
Cevap: 8 Eylül 1999 itibarıyla 23 yıldan fazla süredir sigortalı olanlar bu tarihte uygulamaya konan ve emekli olmayı oldukça zorlaştırdığından kamuoyunda mezarda emeklilik olarak adlandırılan yasaya tabi olmadan, eski yasa şartlarıyla emekli oluyor. Eşinizin sigorta başlangıç tarihi 8 Eylül 1976’dan önceki bir tarihse, eski yasaya göre yaş haddinden emekli olmak için 15 yıl sigorta, 3600 gün prim ve 55 yaş şartlarına tabi. 3600 gün prim ödemesi varsa, istediği zaman emekli olabilir. Yoksa, prim ödemesini 3600 güne tamamlayacağı tarihte emekli olabilir. Eşinizin sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999’dan sonraki bir tarihse ve bugün için 3600 gün prim ödemesi varsa, yine istediği zaman emekli olabilir. 3600 gün prim ödemesi yoksa, primini 23 Mayıs 2011’e kadar 3600 güne tamamlayabiliyorsa, bu tarihte, tamamlayamıyorsa prim ödemesini 3600 güne tamamlayacağı tarihte 58 yaşını da doldurması şartıyla emekli olabilir.
Annenizin çeyiz yardımı alıp alamayacağı aylık aldığı kuruma göre değişir
Soru: Annem rahmetli babamdan kalan emekli maaşını alıyordu. Ama şu anda, resmi olarak evlendi. Annem çeyiz parası alabilir mi? Bilal UÇAR
Cevap: Annenizin hangi kurumdan dul aylığı aldığını belirtmemişsiniz. Annenizin çeyiz yardımı alıp almadığı aylık aldığı kuruma göre değişir. Babanız 1 Ekim 2008’den önce memur olmuş ve anneniz Emekli Sandığı’ndan aylık alıyorsa, 12 aylık tutarında çeyiz yardımı alabilir. Ancak anneniz SSK veya Bağ-Kur’da dul aylığı alıyorsa çeyiz yardımı alamaz.
